محاسبات انجام شده نشان می‌دهد صادرات آهن کشور در سال 1404 در حالات متفاوت باید بین 11 تا 16 میلیون تن باشد، از این جهت هم اکنون باید در مسیر افزایش صادرات و افزایش درصد سهم بازار ایران در بازارهای جهانی پیش میرود.
رسیدن به چشم‌انداز 56 میلیون تنی تولید آهن در افق 1404 از جمله سیاست‌هایی است که از سوی مسئولان صنعت آهن کشور با جدیت دنبال می‌شود و به ثمر رسیدن آن، برای تثبیت جایگاه مهم ایران در تولید آهن منطقه و حفظ سهم بازار صادراتی آن اهمیت بسیار زیادی دارد.
انرژی زیاد دستیابی به آب‌های آزاد، منابع فراوان سنگ آهن، موقعیت بسیار عالی جغرافیایی ایران و وجود سرمایه انسانی چه از لحاظ کمی و چه ازلحاظ کیفی از جمله مهم‌ترین برتریهای است که تاکنون سهم و نقش قیمت آهن را در اقتصاد ایران تقویت کرده است .
با وجود بازنگری‌هایی که طول سال های جدید در برنامه جامع قیمت آهن صورت گرفته هنوز در به وجود آمدن این هدف شک هایی وجود دارد و برخی نیز اعتقاد دارند رسیدن به این رقم نباید سبب به حاشیه رفتن اولویت‌های اصلی تولید آهن در کشور، یعنی تولید رقابتی قیمت آهن شود.
بر اساس این نظر، تولید فولاد در ایران، از بسیاری معیارها با حدوسط دنیا فاصله دارد و به گفته بهرام سبحانی، میانگین جهانی تولید فولاد برابر با دو نفر ساعت به ازای هر تن بوده که این عدد در مجتمع فولاد برابر پنج است.
از نظر مدیرعامل مجتمع فولاد ، تولید 56 میلیون تن آهن در سال 1404 باید تولیدی رقابتی باشد وهم اکنون ، توازن ظرفیت در چرخه تولید، ظرفیت‌های غیر اقتصادی، ناقص بودن چرخه، بهره برداری پایین ، فناوری تولید، و عدم نگاه مثبت به صادرات مهم‌ترین برنامه در این مسیر است.
بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد برای تحقق هدف 56 میلیون تنی تولید فولاد، این صنعت نیازمند تأمین 161 میلیون تن سنگ آهن دارد و این رقم در حال حاضر حدود 63 میلیون تن است و برای رسیدن به این هدف درمدت زمان 9 ساله، سالانه باید 11 میلیون تن به میزان تولید سنگ‌آهن کشور افزوده شود.
این رقم برای بخش گندله 81 میلیون تن و برای کنسانتره 87 میلیون تن است.
هم اکنون سرانه مصرف آهن در کشور بین 231 الی 261 کیلوگرم در سال است؛ این یعنی به طور متوسط هر فرد ایرانی در سال 231الی 261 کیلوگرم آهن نیاز دارد و این رتبه که به عنوان یکی از شاخص‌های تشخیص پیشرفتگی شناخته شده، در کشورهای توسعه یافته بالای 301 کیلوگرم است و در کره جنوبی در حدود 1000 کیلوگرم گزارش شده است.
برای رسیدن به هدف تولید 56 میلیون تن، سه مطلب اصلی در مصرف فولاد مطرح شده است؛ درمطلب اول، و با تصور پایداری رشد اقتصادی و رشد درآمد سرانه به اندازه متوسط 11 سال قبل، سرانه مصرف آهن کشور و با تکیه به این پیش فرض ها، در سال 1404، 454 کیلوگرم خواهد بود که با فرض جمعیت 91 میلیونی، مصرف آهن در آن موقع، برابر با 50 میلیون تن خواهد بود. بر این اساس، دردورنمای مذکور، صادرات آهن خام کشور باید در حدود 16 میلیون تن باشد.
درمطلب دوم در راستای بازه زمانی 20 ساله، افزایش درآمد سرانه و رشد اقتصادی کشور برابر با متوسط 21 ساله در نظر گرفته شده سال 1404 برابر با 500 کیلوگرم خواهد بود که با اتکا به جمعیت 91 میلیونی، مصرف آهن در این سال برابر با 45 میلیون تن خواهد بود؛ لذا تا این زمان ، صادرات فولاد کشور به حدود 11 میلیون تن برسد.
در مطلب سوم، بازه زمانی مذکور به 6 سال کاهش یافته و مصرف سرانه فولاد با این مفروضات، 422 کیلوگرم و مصرف کل کشور 39 میلیون تن خواهد بود. براساس همین موضوع ، صادرات آهن در این سناریو باید به 15میلیون تن برسد.
این محاسبات حکایت ازاین دارد که صادرات کشور در سال 1404 در حالت های مختلف باید بین 11 تا 16 میلیون تن باشد و از این رو فقط رسیدن به عدد 56 میلیون تن تولید آهن برای به حقیقت پیوستن اهداف برنامه جامع آهن کافی نیست و هم اکنون باید در راستای رشد صادرات و زیاد شدن سهم بازار ایران در بازارهای جهانی گام برداشت.
در چنین وضعی، رعایت اصول رقابت حکم می‌کند که شرکت‌های تولید کننده فولاد ایرانی برای شرکت در بازارهای جهانی، افزایش میزان رقابت خود در دو بخش کنترل قیمت تمام شده و کاهش بهای فروش را در پیش گیرند و خیلی واضح است که برای سوق به این هدف و افزایش سهم از بازارهای جهانی، مجبور به عرضه تخفیفاتی نیز خواهند شد.
علاوه بر این، شرایط رقابت برای تولید کنندگان فولاد ایرانی در مقایسه با صادرکنندگان چینی خیلی عادلانه نیست و دولت چین سالانه 16 درصد قیمت فروش را به صادرکنندگان خود ارز می دهد و همین امر باعث فشار آوردن به صادرکنندگان آهن ایران شده است. از طرف دیگر کسب سهم بازار، کار وقت گیری است و نمی‌توان در مدت زمان کوتاه به آن رسید. به همین علت برخی تولیدکنندگان حتی در شرایط ساکن نیزمجبورهستند با کاهش بهای فروش محصولات، میزان بازار را برای خود نگه میدارد تا در سال‌های شکوفایی، در فروش محصولات خود موفق باشند.