در حوزه ساخت و ساز، درک درست نحوه شمارش طبقات ساختمان اهمیت زیادی دارد. این موضوع نه تنها برای معماران و مهندسان، بلکه برای سرمایه گذاران و خریداران نیز مهم است. با افزایش قیمت مسکن در شهرهای بزرگ، سازندگان تلاش می کنند از حداکثر ظرفیت زمین استفاده کنند.
طبق مقررات ملی ساختمان و طرح تفصیلی شهرها، نحوه شمارش طبقات ساختمان باید مطابق با قوانین خاصی انجام شود. این قوانین در شهرها و مناطق مختلف، متفاوت بوده و عوامل مختلفی مانند عرض معابر، کاربری ساختمان و پهنه بندی شهری در آن نقش دارند. قوانین نحوه شمارش طبقات ساختمان توسط شهرداری ها و بر اساس طرح تفصیلی شهر تعیین می شود. در شهرهای بزرگی مانند تهران، تعداد طبقات مجاز در هر منطقه با توجه به عرض خیابان ها و کاربری ساختمان تعیین می گردد.
آشنایی با نحوه شمارش طبقات ساختمان به سازندگان کمک می کند از جریمه های شهرداری و مشکلات حقوقی دور بمانند. پیش از شروع ساخت، باید دستور نقشه از شهرداری دریافت شود که در آن تعداد طبقات مجاز مشخص شده است. اصول نحوه شمارش طبقات ساختمان بستگی به کاربری طبقه همکف دارد. اگر طبقه همکف به پیلوت یا مشاعات اختصاص یابد، شمارش طبقات از اولین طبقه مسکونی شروع می شود. اما اگر طبقه همکف کاربری مسکونی داشته باشد، در شمارش طبقات محاسبه می شود. این نکته در محاسبه حداکثر تعداد طبقات مجاز اهمیت دارد. مرکزآهن به عنوان تامین کننده مصالح ساختمانی، به سازندگان کمک می کند تا با توجه به نحوه شمارش طبقات ساختمان، میزان آهن و فولاد مورد نیاز را به طور دقیق محاسبه کنند.
ترتیب طبقات ساختمان در ایران به شکل استاندارد شامل طبقه همکف (طبقه صفر)، طبقات بالای همکف با اعداد مثبت (۱، ۲، ۳ و…) و طبقات زیر همکف با اعداد منفی (۱-، ۲-، ۳- و…) است. طبق مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان، طبقه همکف به عنوان طبقه ای تعریف می شود که به گذرگاه همجوار زمین دسترسی مستقیم دارد. این طبقه می تواند هم تراز با سطح گذر بوده و یا حداکثر ۱۲۰ سانتی متر بالاتر از آن قرار گیرد. حتی در مواردی که ارتفاع سقف آن از گذر بیش از ۱.۲ متر باشد نیز همکف محسوب می شود.
ترتیب طبقات ساختمان نقش مهمی در محاسبات ساختمانی دارد. در شماره گذاری طبقات، طبقه همکف مانند عدد صفر محسوب می شود. به طور مثال، ساختمان ۳ طبقه روی پیلوت در واقع ساختمان ۴ طبقه بوده که یک طبقه آن پیلوت است. پیلوت فضایی است باز و سرپوشیده بدون تیغه بندی که کف آن، هم تراز کف گذر مجاور یا کمی بالاتر یا پایین تر است. تشخیص دقیق ترتیب طبقات ساختمان در محاسبه تراکم و سطح اشغال ساختمان اهمیت زیادی دارد.
در ترتیب طبقات ساختمان، زیرزمین نیز نقش مهمی دارد. اگر سقف زیرزمین بیش از ۱۲۰ سانتی متر از سطح گذر بیرون زدگی داشته باشد و در دستور نقشه نیز به عنوان طبقه مجاز تعریف شده باشد، در شمارش طبقات به عنوان یک طبقه مستقل لحاظ می شود. این موضوع در ساختمان های شمالی که معمولاً دارای اختلاف ارتفاع بین حیاط و گذر هستند، بیشتر دیده می شود. در این صورت، ممکن است ترتیب طبقات ساختمان از آنچه در ظاهر دیده می شود، متفاوت باشد.
ترتیب طبقات ساختمان در کشورهای مختلف متفاوت است. در برخی کشورها، طبقه همکف را طبقه اول می نامند، اما در ایران طبقه همکف معادل طبقه صفر است. این تفاوت باید در هنگام خرید یا اجاره ملک در خارج از کشور مورد توجه قرار گیرد. توجه به این تفاوت ها در نحوه شمارش طبقات ساختمان برای افرادی که قصد سرمایه گذاری یا خرید ملک در کشورهای دیگر را دارند، ضروری است.
پاسخ به سؤال یک ساختمان ۶ طبقه چند طبقه دارد بستگی به نحوه شمارش و محاسبه طبقات دارد. اگر منظور از ۶ طبقه، ۶ طبقه روی همکف باشد، در واقع ساختمان ۷ طبقه محسوب می شود (شامل همکف و ۶ طبقه بالای آن). اما اگر منظور از ۶ طبقه، کل ساختمان با احتساب همکف باشد، ساختمان شامل طبقه همکف و ۵ طبقه بالای آن خواهد بود. این تفاوت در نحوه شمارش طبقات ساختمان اهمیت زیادی داشته و باید در هنگام دریافت مجوز ساخت به آن توجه شود.
طبق طرح تفصیلی تهران و اکثر شهرهای بزرگ، اینکه یک ساختمان ۶ طبقه چند طبقه دارد به عرض گذر مجاور آن بستگی دارد. در خیابان هایی با عرض بیش از ۱۲ متر، امکان ساخت ۶ طبقه وجود دارد. این ۶ طبقه می تواند به دو صورت باشد: یا ۶ طبقه به همراه زیرزمین، یا ۵ طبقه به همراه یک پیلوت. در تعیین اینکه یک ساختمان ۶ طبقه چند طبقه دارد، باید به کاربری طبقه همکف توجه کرد. اگر همکف پیلوت باشد، ۶ طبقه روی آن ساخته می شود و در مجموع ۷ طبقه خواهیم داشت.
در برخی موارد، سازندگان می توانند از طبقات تشویقی استفاده کنند. طبق مصوبات شهرداری، در قطعاتی با وسعت پنج برابر حداقل اندازه قطعه، یک طبقه تشویقی به زمین تعلق می گیرد. بنابراین تعداد طبقات یک ساختمان ۶ طبقه می تواند با احتساب طبقه تشویقی متفاوت باشد. به طور مثال، اگر مجوز ساخت ۵ طبقه داشته باشیم اما شرایط دریافت یک طبقه تشویقی را داشته باشیم، می توانیم ۶ طبقه بسازیم.
موضوع دیگر در پاسخ به این سوال که یک ساختمان ۶ طبقه چند طبقه دارد، توجه به کاهش طبقات است. طبق ضوابط شهرسازی، اگر مساحت ملک کمتر از حدنصاب اندازه قطعه بوده و یا عرض گذر مجاور آن کمتر از حداقل ها باشد، از حداکثر تعداد طبقات مجاز، یک طبقه کاهش می یابد. اگر هم مساحت و هم عرض گذر کمتر از حداقل ها باشد، دو طبقه کاهش می یابد. برای محاسبه دقیق هزینه های ساخت با توجه به تعداد طبقات، می توانید از محاسبه آنلاین هزینه ساخت ساختمان استفاده کنید.
در نحوه شمارش طبقات ساختمان، توجه به مجوز ساخت و دستور نقشه شهرداری ضروری است. تخلف از تعداد طبقات مجاز می تواند منجر به جریمه های سنگین یا حتی دستور تخریب شود. تفاوت در نحوه شمارش طبقات ساختمان می تواند در قیمت گذاری و ارزش ملک تأثیرگذار باشد.
نحوه شمارش طبقات ساختمان در شهرهای مختلف و حتی در مناطق مختلف یک شهر می تواند متفاوت باشد. این تفاوت ها بر اساس طرح های تفصیلی و جامع شهری تعیین می شود. به طور مثال، معمولاً در بافت های فرسوده شرایط ویژه ای برای ساخت و ساز در نظر گرفته می شود که می تواند شامل طبقات تشویقی بیشتر باشد. همچنین در زمین های تجمیعی نیز می توان از مزایای بیشتری در نحوه شمارش طبقات ساختمان بهره مند شد.
نحوه شمارش طبقات ساختمان بر محاسبات سازه ای و تأسیساتی ساختمان نیز تأثیر می گذارد. به طور مثال، ساختمان هایی با تعداد طبقات بیشتر از ۵، نیاز به آسانسور دارند. همچنین نوع سازه و مقاومت آن در برابر زلزله با توجه به تعداد طبقات تعیین می شود. توجه به این نکات در نحوه شمارش طبقات ساختمان برای مهندسان محاسب و طراح سازه ضروری است تا ساختمانی ایمن و مطابق با استانداردها ساخته شود.
جمع بندی
در نهایت، نحوه شمارش طبقات ساختمان یکی از مهم ترین مباحث در صنعت ساختمان سازی بوده که دانستن آن برای سازندگان ضروری است. با آگاهی از قوانین و ضوابط مربوط به شمارش طبقات، می توان از بروز مشکلات حقوقی و فنی در آینده جلوگیری کرد. همچنین این آگاهی به خریداران کمک می کند تا هنگام خرید ملک، ارزیابی دقیق تری از موقعیت و ارزش واقعی آن داشته باشند.
سوالات متداول
طبقه همکف طبقه ای است که به گذرگاه همجوار دسترسی مستقیم داشته و می تواند تا ۱۲۰ سانتی متر بالاتر از سطح گذر باشد. نیم طبقه فضایی با ارتفاع کوتاه تر بین دو طبقه اصلی است. زیرزمین طبقه ای است که زیر همکف قرار داشته و سطح آن پایین تر از سطح گذر مجاور است.
خیر، استاندارد نام گذاری طبقات در همه جا یکسان نیست. در ایران و بسیاری کشورها، طبقه بالای همکف را “طبقه اول” می نامند. اما در برخی کشورها مانند آمریکا و انگلیس، خود طبقه همکف را طبقه اول نامیده و طبقه بالای آن طبقه دوم محسوب می شود.
زیرزمین معمولاً جزء طبقات اصلی ساختمان شمارش نشده و با علامت منفی مشخص می شود (مانند -۱). اما اگر بیش از ۱۲۰ سانتی متر از سطح آن بالاتر از کف گذر باشد، دیگر زیرزمین محسوب نشده و در شمارش طبقات محاسبه می شود.
مرکزآهن، مرجعی تخصصی و به روز برای کسب دانش و اطلاع از آخرین تحولات بازار آهن و فولاد است. با وبلاگ جامع ما، همیشه از آخرین اخبار و اطلاعات این صنعت آگاه باشید.