نحوه خواندن مشخصات کابل

کابل‌ ها یکی از اجزاء اصلی شبکه‌ های انتقال جریان الکتریسیته هستند. اگر سری به مغازه ‌های فروش لوازم الکتریکی بزنید، انواع مختلفی از آن را می ‌بینید. هر یک از این کابل ‌ها برای کاربردهای مشخصی ساخته شده ‌اند و در نتیجه، خصوصیات خاص خود را دارند. تولیدکنندگان کابل و سیم در سرتاسر دنیا، برای نشان دادن مشخصات یک کابل، از استانداردهای متفاوت و گاهی یکسان پیروی می‌ کنند. برای هر ویژگی کابل، حروف اختصاصی تعریف شده است که با آرایش و ترتیب روی غلاف بیرونی آن چاپ می‌ گردند. در کشورمان ایران، این مشخصات بر اساس استاندارد VDE روی آن نوشته می ‌شوند. در این مقاله با نحوه خواندن مشخصات کابل آشنا خواهیم شد. جهت بررسی قیمت کابل مفتولی می توانید به سایت مرکزآهن مراجعه نمایید.

علائم اختصاری کابل ‌ها چه معنایی دارند؟

از نظر قدرت تحمل ولتاژ و جریان عبوری، کابل ‌ها در دسته‌ های زیر قرار می‌ گیرند:

• کابل فشار ضعیف
• کابل فشار متوسط
• کابل فشار قوی
• کابل فشار بسیار قوی
• کابل ابزار دقیق

کابل ‌ها را براساس هادی آنها نیز به سه دسته کلی زیر تقسیم کرده ‌اند:

• تک مفتولی (جامد یا Solid)
• نیمه افشان (Stranded)
• افشان (نرم یا Felxible)

هادی کابل ‌های مفتولی، تک رشته ‌ای و از جنس مفتول ‌های سیمی یا آلومینیومی ضخیم است. در کابل ‌های نیمه افشان، چند رشته مفتول در هم تنیده شده ‌اند و هسته هادی کابل را می ‌سازند. کابل‌ های افشان، از چندین رشته سیم تشکیل شده ‌اند که هسته رسانای آنها، از چندین تار نازک هادی تشکیل شده است. در ادامه شما را با علائم مشخصه کابل ها آشنا خواهیم کرد.

اجزاء تشکیل دهنده کابل

یک کابل بسته به کاربردی که از آن انتظار می ‌رود، از اجزاء مختلفی تشکیل شده است. این اجزاء عبارت هستند از:

1. هادی (Conductor): مفتولی، نیمه ‌افشان یا افشان که معمولاً از جنس مس یا آلومینیوم می ‌باشند.
2. حفاظ هادی (Conductor screen): این جزء در کابل ‌های فشار متوسط، فشار قوی و فشار بسیار قوی استفاده می ‌شود. حفاظ هادی، یک نوع نوار نیمه‌ رسانا است که باعث ایجاد یک میدان مغناطیسی یکنواخت می ‌شود و تنش ‌های الکترواستاتیکی در کابل را کم می ‌کند.
3. عایق (Insulation): این جزء مانع از عبور جریان الکتریکی به محیط خارج کابل می‌ شود. جنس عایق معمولا از موادی مانند پی ‌وی ‌سی یا مشابه آن است.
4. حفاظ عایق (Insulation screen): این بخش از کابل، یک نوار نیمه رسانا است که همچون محافظ، دور عایق را می‌ گیرد و مانع از ایجاد تنش ‌های الکترواستاتیک می ‌شود.
5. شیلد (Shield): شیلد از مس ساخته‌ شده است و از یک طرف به زمین وصل می ‌شود. کار شیلد جلوگیری از انتشار امواج الکترومغناطیسی است.
6. زره (Armor): محافظت از بخش ‌های داخلی ‌تر کابل در برابر آسیب‌ های مکانیکی بر عهده این بخش می‌ باشد.
7. روکش (ژاکت یا غلاف، Outer sheath): بخش خارجی کابل است که همانند غلافی تمام اجزاء داخلی را در بر می ‌گیرد. مشخصات کابل، روی روکش چاپ می ‌شود.

چگونه مشخصات کابل را بخوانیم؟

مشخصات یک کابل اعم از کابل مفتولی یا کابل قدرت و یا مشخصات کابل برق از داخلی ‌ترین قسمت کابل یعنی هسته آن شروع می‌ شود و به ‌ترتیب از چپ به راست، حاوی اطلاعات زیر است:

1. جنس لایه‌ های اصلی کابل: (1) استاندارد کابل، (2) جنس هادی، (3) جنس عایق (اسکرین)، (4) حفاظ عایق، (5) زره، (6) غلاف)
2. (7) هادی حفاظتی در صورت وجود و (8) تعداد رشته ‌های هادی
3. (9) سطح مقطع رشته‌ ها و (10) شکل هادی
4. (11) ولتاژ اسمی کابل

در شکل زیر، نحوه خواندن مشخصات کابل نشان داده ‌شده است.

حالا که با نحوه خواندن مشخصات کابل آشنا شدیم، کدهای VDE مربوط به هر یک از بخش ‌های آن را معرفی خواهیم کرد.

نحوه کد گذاری کابل ‌ها

هر استاندارد حاوی کدهای زیادی است که حفظ کردن آنها را مشکل می ‌کند. البته برخی کدها به ‌علت استفاده زیاد در ذهن می ‌مانند، ولی همراه داشتن جدول، کار ما را آسان ‌تر می ‌کند. در شکل زیر، جدول کدهای اختصاری VDE و کد استاندارد سیم و کابل برای شما ارائه شده ‌اند.

برای راحتی کار شما، کدهای اختصاری پرکاربرد برای هر قسمت را در زیر معرفی کرده ‌ایم:

1. استاندارد: برای استاندارد VDE و استانداردهای مشابه از حرف N استفاده می ‌شود.
2. نوع هادی: حرف N خالی به معنی این می ‌باشد که هادی استفاده ‌شده در کابل، مس بوده است. اگر کنار N، حرف A آورده شود، یعنی هادی کابل از جنس آلومینیوم می ‌باشد.
3. ‌جنس عایق: جنس عایق می ‌تواند از پی ‌وی ‌سی (Y)، پلی ‌اتیلن (2Y)، پلی ‌اتیلن مستحکم (2X) یا کاغذ اشباع‌ شده (بدون کد اختصاری) باشد.
4. اسکرین: از هادی هم ‌مرکز مسی (C)، هادی هم ‌مرکز مسی موجی شکل (CW)، هادی هم مرکز مسی بر روی هسته (CE)، حفاظ حاوی سیم ‌های مسی (S)، حفاظ حاوی سیم ‌های مسی بر روی هسته (SE)، لایه ‌های هادی (H) و حفاظ طولی مقاوم در برابر آب (F) استفاده می ‌شود.
5. زره: نوار فولادی (B)، حاوی سیم‌ های فولادی گالوانیزه تخت (F)، نوارهای فولادی گالوانیزه مارپیچی (G)، حاوی سیم ‌های فولادی گالوانیزه با سطح مقطع گرد (R)
6. غلاف:‌ پوشش ساخته شده از الیاف کنفی (A)، سربی (K)، نازک آلومینیومی (KL)، پی‌ وی‌ سی (Y)، پلی ‌اتیلن (2Y)
7. هادی حفاظتی: اگر هادی حفاظتی در کابل استفاده شده باشد، از حرف J و اگر نشده باشد، از حرف O استفاده می ‌شود.
8. تعداد رشته‌ ها
9. سطح مقطع هادی: برحسب میلی ‌متر مربع نوشته می ‌شود.
10. شکل هادی: سطح مقطع گرد (r)، مثلثی (s)، بیضی (o). هادی مفتولی (e)، افشان (m)، هادی با مقطع گرد توخالی (h) و هادی فشرده (v)
11. ولتاژ نامی: محدوده ولتاژ نامی برحسب کیلو ولت نمایش داده می ‌شود.

مثال برای خواندن سیم و کابل

بیایید با چند مثال، آن‌ چه را که تاکنون درباره نحوه خواندن مشخصات کابل آموخته ‌ایم، محک بزنیم.

NYY-J 12×1.5 RE 0.6/1: کابل با هادی مسی، بدون شیلد، عایق داخلی و خارجی پی ‌وی ‌سی، بدون هادی حفاظتی. این کابل 12 رشته سیم با مقطع 1.2 میلی ‌متر مربع با شکل مقطع مفتولی گرد دارد. رنج ولتاژ نامی آن نیز، از 0.6 تا 1 کیلوولت است.

NAYY 03 120RM 0.6/1: هادی آلومینیومی، بدون شیلد، عایق داخلی و خارجی پی ‌وی ‌‌سی، فاقد هادی حفاظتی، تعداد رشته‌ های کابل، 3 عدد با سطح مقطع 120 میلی ‌متر مربع به شکل گرد افشان و با ولتاژ نامی 0.6 تا 1 کیلوولت.

جمع ‌بندی

همان ‌طور که گفتیم، استانداردهای مشخصی برای چاپ مشخصات یک کابل وجود دارد. در هر استاندارد، برای ویژگی‌ های هر یک از اجزاء تشکیل ‌دهنده کابل، حروفی در نظر گرفته ‌شده ‌اند. در ابتدا لازم است انواع کابل و اجزاء تشکیل ‌دهنده آن ‌ها را بشناسیم. در این مقاله، نحوه خواندن مشخصات کابل و کدگذاری کابل ها توضیح داده شد. در انتها نیز با چند مثال، دانش خود را محک زدیم. امیدواریم مطالب فوق برای شما مفید واقع‌ شده باشند.