رولیک یکی از اجزای مهم هر سیستم نوار نقاله است. بدون رولیک ، نوار نمی تواند به درستی حرکت کند، بار به صورت یکنواخت منتقل نمی شود و خیلی زود شاهد خرابی و توقف های بی مورد در سیستم خواهید بود. در این مطلب کامل بررسی می‌کنیم که رولیک چیست و چه کاربردهایی دارد.
برای پاسخ دقیق و مهندسی با سوال رولیک چیست؟ باید گفت که رولیک (یا به انگلیسی Roller یا Idler) استوانه ای فلزی یا گاهی پوشیده شده از لاستیک است که در زیر یا کنار نوار نقاله قرار می گیرد. هنگام چرخش این استوانه ها نوار نقاله را هدایت می کنند، از تغییر مسیر آن جلوگیری می کنند و همچنین فشار وزن محصول را به شاسی انتقال می دهند. هر رولیک از بخش های مختلفی تشکیل می شود که مهم ترین شان شامل:
در سیستم های نوار نقاله هر بخش از نوار به نوع خاصی از رولیک نیاز دارد. برای اینکه بار به درستی حمل شود و از انحراف یا افتادن جلوگیری شود، باید رولیک ها را متناسب با کارکردشان انتخاب کرد. برای انتخاب رولیک مناسب، در این قسمت انواع این وسایل را برای تان بررسی کرده ایم.
رولیک های باربر همان هایی هستند که مستقیماً با بار در تماس اند. این ها زیر نوار نصب می شوند و تمام وزن محصول را تحمل می کنند. دو نوع اصلی دارند:
رولیک باربر تخت شکل استوانه ی افقی ساده دارد و بیشتر برای نوارهایی استفاده می شوند که سطحی صاف دارند و بار سبک تری را جابه جا می کنند.
رولیک های تغاری از سه قسمت تشکیل شده اند: یک رولر مرکزی صاف و دو رولر زاویه دار در دو طرف که این زاویه بین ۲۰ تا ۳۵ درجه است.
گاهی اوقات نوار به دلایل مختلفی مانند توزیع نامتوازن بار یا تنظیم نبودن اجزا، به کناره ها منحرف می شود. برای جلوگیری از این اتفاق از رولیک های راهنما یا هدایت کننده استفاده می شود. این رولیک ها بیرون از ناحیه بار نصب می شوند و نقششان حفظ تعادل عرضی نوار است.
خیلی مهم است که این رولیک ها هیچ وقت در ناحیه بارگیری استفاده نشوند، چون نوار را از مسیر درست خارج می کنند یا به محصول آسیب می زنند. خاصیت اصلی این رولیک چیست؟ رولیک های هدایت کننده، خود تنظیم هستند و با زاویه نصب خاصی، انحراف نوار را شناسایی و اصلاح می کنند.
بعد از اینکه بار از نوار نقاله تخلیه شد، خود نوار باید به نقطه شروع بازگردد. برای این مسیر برگشتی، از رولیک های برگشت استفاده می شود. جالب است بدانید که این رولیک ها به صورت افقی و تکی نصب می شوند، چون دیگر نیازی به تحمل وزن بار نیست. در سیستم های حرفه ای، گاهی از رولیک های برگشت خاصی مثل رولیک برگشت هفتی (Wing Return) استفاده می شود که طراحی آن ها به نحوی است که مانع چسبیدن مواد به زیر نوار می شوند.
زمانی که بار به انتهای مسیر می رسد و نیاز است از نوار تخلیه شود، رولیک های خاصی استفاده می شوند که هم مقاومت خوبی دارند و هم اصطکاک کافی برای جلوگیری از لیز خوردن نوار. یکی از این رولیک ها، رولیک ضربه گیر است. این رولیک ها در ناحیه تخلیه یا بارگیری قرار می گیرند و روکش لاستیکی ضخیمی دارند (بین ۱۰ تا ۲۰ میلی متر).
رولیک های تغاری را پیش از این کمی بررسی کردیم، ولی چون یکی از مهم ترین انواع رولیک های نوار نقاله است، می خواهیم کمی بیشتر درباره آن صحبت کنیم.
رولیک تغاری همان طور که گفتیم شامل سه رولر است: یک مرکزی و دو طرفی. زاویه نصب رولرهای کناری، باعث می شود نوار شکل «V» یا «U» پیدا کند و مواد به خوبی در وسط نگه داشته شوند.
دو نوع اصلی دارد:
رولیک ها از نظر کارایی در نوار نقاله مثل ستون فقرات در بدن انسان هستند.بدون رولیک، نوار نقاله سریع فرسوده می شود، بارگیری نامنظم انجام می شود، و توقف های بی مورد در تولید به وجود می آید.
حالا با نگاهی دقیق تر به پاسخ این سوال کنیم: کاربردهای رولیک چیست؟
در معادن سنگ آهن، مس، زغال سنگ، سرب و روی و دیگر معادن، نوار نقاله ها روی انتقال مواد فله ای تاثیرگذار هستند. اینجا رولیک ها باید این ویژگی ها را داشته باشند: تحمل بار بالا و ضربه های ناگهانی در زمان بارگیری یا مقاومت در برابر گردوغبار بسیار زیاد و شرایط مرطوب زیرزمینی.
در معادن روباز طول خطوط انتقال به صدها متر می رسد و اگر یک رولیک در این میان از کار بیفتد، توقف کل خط محتمل است.
در کارخانه های سیمان، گچ و آسفالت حمل مصالحی مانند کلینکر، سنگ آهک، پودر سیمان یا قیر انجام می شود. شرایط این محیط ها عمدتاً گرم، خورنده و پر از گردوغبار هستند. بنابراین:
در برخی کوره های سیمان، دمای نوار از ۱۰۰ درجه عبور می کند و در این موقعیت ها باید از رولیک های مخصوص مقاوم به دما استفاده شود. نکته ای که درباره رولیک های فلزی وجود دارد این است که با توجه به نوسانات بازار و افزایش قیمت آهن این رولیک ها هزینه اولیه بالاتری دارند، اما در درازمدت به دلیل مقاومت بیشتر در برابر خوردگی، اقتصادی تر خواهد بود.
سومین مورد از کاربردهای رولیک چیست؟ استفاده در بنادر برای حجم بالایی از بارهای فله مثل گندم، کود شیمیایی، سنگ آهن یا زغال سنگ که نیاز به جا به جایی دارند. شرایط آب وهوایی نیز متغیر است و رطوبت یا باران می تواند رولیک ها را آسیب پذیر کند.
پس از رولیک های استنلس استیل یا آب بندی شده برای جلوگیری از زنگ زدگی استفاده می شود. یا گاهی به رولیک های خود تنظیم برای جبران انحرافات به دلیل بارگیری غیر یکنواخت نیاز است.
نکته: رولیک های تغاری با زاویه مناسب باید در بنادر نصب شوند. اگر رولیک بی کیفیت نصب شود، نوارهای اسکله ای به خاطر طول زیادشان، در میانه مسیر اصطکاک زیادی ایجاد شده و انرژی سیستم را هدر دهد.
در صنایع دارویی کمی روال متفاوت است. دیگر خبری از گردوغبار، ضربه یا بارهای سنگین نیست، اما حساسیت بهداشت و تمیزی محیط بسیار بالاست. در این صنایع رولیک های استنلس استیل ۳۰۴ یا ۳۱۶ بیشتر استفاده می شود. برای جلوگیری از تجمع آلودگی، طراحی بدون درز و بدون شکاف در اولویت قرار می گیرد و رولیک های با بلبرینگ کاملاً آب بندی شده باید مورد استفاده قرار بگیرد. همچنین رولیک های پلاستیکی یا پلی اتیلنی در خطوط سبک صنایع دارویی و غذایی نیز کاربرد دارد.
در خطوط بازیافت، بارها نامنظم، خشن و ترکیبی هستند: شیشه، پلاستیک، فلز، زباله های خانگی و… پس رولیک ها باید منعطف باشند:
سخن پایانی
رولیک چیست؟ یکی از قطعات مهم در سیستم نقاله که اگر نباشد یا خوب کار نکند، کل خط انتقال با مشکل روبرو می شود. برای هر محیط و هر نوع بار، باید رولیکی متناسب با شرایط انتخاب کرد تا هم طول عمر سیستم بیشتر شود، هم بهره وری بالا برود. بی توجهی به همین قطعه کوچک، می تواند هزینه های زیادی به همراه داشته باشد. پس اگر با نوار نقاله سر و کار دارید، هیچ وقت نقش رولیک را دست کم نگیرید.
سوالات متداول
رولیک قطعه ای هرزگرد برای هدایت نوار است، اما غلطک به بخش های محرک یا درایو سیستم نوار نقاله گفته می شود.
رولیک فلزی برای بار سنگین و محیط های خشن مناسب است، ولی رولیک پلاستیکی سبک تر و مقاوم تر در برابر خوردگی است.
علت اصلی خرابی ها، نفوذ گردوغبار یا رطوبت به بلبرینگ است؛ با آب بندی مناسب و سرویس منظم می توان جلوگیری کرد.
مرکزآهن، مرجعی تخصصی و به روز برای کسب دانش و اطلاع از آخرین تحولات بازار آهن و فولاد است. با وبلاگ جامع ما، همیشه از آخرین اخبار و اطلاعات این صنعت آگاه باشید.