کسانی که تصور می کنند فلزات به دلیل ظاهر سخت نسبت چندانی با هنر به خاطر روح لطیف آن ندارند، سخت در اشتباهند! علاوه بر حضور پر رنگ فلزات در معماری سنتی و حتی مدرن ساختمان ها، نقش آنها در معماری و دکوراسیون داخلی اعم از محیط های مسکونی یا اداری، بسیار برجسته است. البته وقتی صحبت از معماری و فلزات می شود، اغلب اوقات، نقش مصالح ساختمانی فلزی به ویژه آهن و فولاد در ساختمان سازی، در ذهن مجسم می شود، اما فراتر از آن، جایگاه فلزات را در آپارتمان، مجتمع اداری و یا واحد صنعتی، از منظر معماری و طراحی داخلی باید محترم شمرد و آنها را جزء عناصری که تاریخ انقضای شان به سر آمده، نپنداشت.
اگر دوست دارید بدانید فلزات مختلف چه کاربردهایی در معماری داخلی یک ساختمان دارند و چقدر در طراحی و دیزاین واحدهای مسکونی یا اداری، با اهمیت هستند و به چه کار می آیند، در ادامه این مقاله با ما همراه باشید. با خواندن این مطلب، در خواهید یافت، این عبارت که «پایان عصر آهن، آغاز تاریخ بشر است»، دیگر جایگاهی ندارد و یک اشتباه تاریخی است! در حقیقت، عصر آهن و آلیاژهای حاصل از ترکیب یک فلز پایه با یک یا چند عنصر فلزی، اینک حیات نوین خویش را آغاز کرده و دوره تحول را سپری می کند. زندگی در عصر مدرن با همه ظواهر متفاوتش، با عصر آهن پیوند تنگاتنگی دارد و فلزات، به نگاه زیباشناسانه و هنرمندانه خانواده ها، مدیران و کارکنان صنایع، ادارات و شرکت ها، جلوه ویژه ای بخشیده و خود را به آنها تحمیل کرده اند. به طور مثال، ترکیب نقره، طلا، برنج، یا آهن یک آمیزه جذاب برای افزایش جذابیت بصری و عمق بخشیدن به فضاست.
متریال فلز با توجه به تنوع فراوان، کاربرد فراوانی در طراحی دکوراسیون و معماری داخلی دارد و از جمله متریال هایی است که بیشتر با سبک دکوراسیون مدرن مطابق است. آهن، فولاد، فرفورژه، استیل، آلومینیوم و مس به همراه اکسسوری های نقره و طراحی های بازتاب دهنده رنگ طلا، از نمونه فلزهای پرکاربرد در طراحی داخلی به شمار می روند که البته طلا و نقره به خاطر گرانی، کمیاب تر هستند و برخلاف سایر فلزات، از آن، بسیار اندک استفاده می شود. البته ترکیب فلز با چوب یا پارچه، چشم انداز ویژه ای به فضای محل سکونت یا محیط اداری می بخشد.
یکی از نوآورانه ترین تحولات ساختمانی در تاریخ معماری که موجب پیشرفت آن شده، استفاده از فولاد است؛ به گونه ای که یکی از مهم ترین متریال های کاربردی در معماری محسوب می شود. استحکام کششی و دوام از خصوصیات بارز فولاد است و برخی از معماران با آگاهی از این امر، از فولاد برای روشنایی، نمای ساختمان ها، عناصر تزئینی و سازه های اصلی و یا دکوراسیون استفاده می کنند. در این رابطه، شکل پذیری، مقاومت زیاد، دوام، خواص یکنواخت، خواص ارتجاعی، چکش خواری، خمش پذیری، سختی استاتیکی و دینامیکی، مقاومت نسبی بالا، ضریب ارتجاعی بالا، جوش پذیری، تقویت پذیری، همگن بودن، شرایط آسان ساخت و نصب، برخی از ویژگی های مهم فولاد به ویژه فولاد ساختمانی به شمار می رود.
در همین رابطه، مدت هاست متریال شبکه فلزی به عنوان پوشش نمای ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد؛ یعنی حجم عظیمی از فلز که به صورت شبکه و با طرح های گوناگون به عنوان پوشش روی نما قرار می گیرد. البته زیر کاور فلزی، متریال شیشه و فریم است. همچنین متریال شیشه و فلز در معماری نوین، کاربرد فزاینده ای در طراحی نمای ساختمان های مدرن پیدا کرده و استفاده این متریال، نمایی زیبا، سبک و مناسب در فضاهای تجاری و اداری را رقم زده است. در فناوری های ساختمان، مواد مورد استفاده در ساختار پشتیبانی نمای ساختمان های سبک وزن، فولاد، چوب و آلومینیوم است. غالبا اجزای سازنده پشتیبانی از آلومینیوم اکسترود شده است که مزایایی مانند سبک بودن وزن را داراست. آلومینیوم سه برابر کمتر از آهن، وزن دارد و در برابر شرایط جوی بسیار مقاوم است.
علاوه بر این، آلومینیوم، از نظر کیفیت و ارزش، کاربردی ترین فلز بعد از آهن است و حدود 35 درصد آلومینیوم تولیدی جهان در صنایع ساختمانی استفاده می شود. آلومینیوم اکسترود شده، نورد شده و برای ساخت قالب های در و پنجره، سقف، کف کاذب، نما، یراق آلات، پرده دیواری، سیستم های حرارتی و تهویه ای، پرده و حفاظ، سایبان، پارتیشن ها و پانل ها، ساختمان های پیش ساخته، خانه های سبز و داربست ها کاربرد دارد.
سطوح فولادی در طراحی قفسه، میز پیشخوان در آشپزخانه و مانند آن به کار می رود. سه مزیت فولاد در معماری داخلی ساختمان عبارتند از:
و معایب سطوح فولادی در دکوراسیون داخلی عبارتند از:
برخی از فضاهای داخلی و خارجی که کاربرد فلزات در آنها جلوه و زیبایی خاصی به آن می بخشد، اتاق ها، آشپرخانه، سرویس بهداشتی و فضای بیرونی یک ساختمان است. این موارد را می توان در قالب زیر دسته بندی کرد:
استفاده از انواع فلزات زیبایی خاصی به نمای محیط میدهد. موارد متعددی از کاربرد انواع فلزات در دکوراسیون داخلی می توان نام برد اما مهم ترین آنها پله های مارپیچ، نرده های محافظ، درب ها و چارچوب آنها، طاقچه های دیوارکوب، پایه های میز، صندلی و مبل، کابینت آشپزخانه، پیشخوان آشپزخانه و آباژورها را شامل می شود. در میان انواع فلزات و آلیاژهای پر کاربرد در دکوراسیون خانگی، آلومینیوم، برنج، چدن، مس و استیل یا فولاد ضد زنگ، حامیان بیشتری دارند. در زیر برخی از این فلزات و نوع استفاده آنها در طراحی داخلی ذکر شده است:
علی رغم جذابیت ها و کاربردهای فلزات در معماری و دکوراسیون داخلی، میزان و نحوه استفاده از فلزات در معماری داخلی فضا باید متعادل باشد. معمولا استفاده از دو نوع فلز شامل فلز غالب و فلز فرعی توصیه می شود. البته اگر وسیله خاصی از جنس فلز سوم در فضا یا محیط وجود دارد یا چنانچه این وسایل فلزی در فضای وسیع ارائه می شود، می توان از سه نوع فلز استفاده کرد. همچنین می توان برای ایجاد تنوع بیشتر، از یک فلز با دو پرداخت متفاوت، بهره برد.
علاوه بر این در خصوص تلفیق فلزات باید نکاتی همچون انتخاب یک فلز به عنوان فلز اصلی، رعایت تناسب فلزات با رنگ های سرد و گرم، استفاده از آیینه های تزئینی در کنار فلزات براق، انتخاب فلزات متناسب با پالت رنگی دکوراسیون، استفاده از لوازم تزئینی کوچک در شروع کار، تلفیق فلزات نقره ای و طلایی در دکوراسیون و توزیع سطوح مختلف فلزی در سرتاسر فضا را مدنظر قرار داد.
بر اساس نظرات متخصصان طراحی داخلی، اگر لوازم آشپزخانه به رنگ برنز براق است، ظروف و قطعات مسی، به آن گرما و درخشش می بخشد. اگر آشپزخانه، مدرن تر و فلز غالب آن، استیل است، لوستر یا یک قطعه وینتج (مد قدیمی) به همراه فلز نقره ای به بافت و جذابیت آن می افزاید. اگر فلز غالب در فضای آشپزخانه، طلایی است، میز یا لوستر کروم، بین فلزات گرم و سرد، تعادل ایجاد می کند زیرا فلزات گرم مانند طلا و برنج در کنار فلزات سرد مانند نقره و کروم، رنگ و بافت غالب فضا را تعیین می کنند.
هر چند برای دکوراسیون داخلی، ترکیب چندین فلز توصیه می شود اما باید رنگ های فضا و محیط، هنگام انتخاب رنگ فلزات نیز مدنظر قرار گیرد؛ به تعبیر دیگر، فلزات برای تعدیل دمای فضای اتاق مناسب هستند. در مجموع بهتر است از فلزات با رنگ های گرم (قرمز، زرد و نارنجی) با رنگ های سرد (آبی، سبز و بنفش) استفاده شود اما در فضاهایی با ترکیب رنگی خنثی، استفاده از فلزاتی که رنگ، بافت و گرما را می افزایند، مناسب تر است. در این رابطه، آهن یک فلز خنثی بوده که برای تعدیل مجموعه های رنگی تند و نامتعادل مورد استفاده قرار می گیرد و ترکیب آن با سایر فلزات منافات ندارد. آهن همراه با فلزاتی به رنگ گرم مانند طلایی، تاثیر رنگی بیشتری در فضا دارد. همچنین استفاده از فلزات با روکش مات، فلرات براق و فلزات چکش‌خورده برای خلق فضایی غنی و بافت زیبا، قابل توجه است. همچنین علاوه بر لوازم فلزی، پارچه ها، تابلوهای نقاشی، قاب عکس ها و کاغذ دیواری نیز می توانند نماینده رنگ فلزات باشند.
علاوه بر رنگ فلزات، نوع پرداخت سطح آنها نیز مهم است. انواع فلزات به خاطر ویژگی های خاص خود، با پرداخت های سطحی مختلف تولید می شوند که عبارتند از:
نمایشگاه هنری فلزات برپا کنید!
در پایان، ذکر این نکته ضروری است که لازم نیست در تمامی سطوح و لوازم محیط، از فلزات در معماری داخلی استفاده شود بلکه شروع این کار با یک اثر هنری فلزی در اتاق خواب و یا کاربرد لوازم فلزی آشپزخانه، مناسب به نظر می رسد. در مجموع، نقش فلزات را در معماری، طراحی و دکوراسیون داخلی نباید دست کم شمرد. با آگاهی از کاربردهای فلزات در معماری داخلی و استفاده بجا، متعادل و متناسب از آنها، می توان با هزینه مناسب و بینش خلاقانه، یک نمایشگاه هنری چشم نواز، زیبا و سرشار از لطافت در منزل یا محیط کار برپا کرد. یادمان باشد فلزات، همانند هنرهای معماری، طراحی داخلی و دکوراسیون، روح لطیفی دارند؛ فقط باید باطن و درون آنها را کشف کنیم!