در هفته های اخیر، خاموشی های گسترده برق در ایران انتقادهای فراوانی را برانگیخته است؛ انتقادهایی که بیشتر از آنکه متوجه افزایش مصرف باشند، سوءمدیریت وزارت نیرو را نشانه گرفته اند. مرکزآهن به نقل از خبرگزاری مهر در مورد میزان مصرف برق گزارش می دهد که این خاموشی ها در حالی رخ داده اند که طبق آمارهای رسمی مصرف برق در تابستان امسال حتی از مدت مشابه سال گذشته پایین تر بوده است. خاموشی برق می تواند تأثیر مستقیمی بر کارخانه های تولیدی بگذارد و شاهد تغییراتی در قیمت میلگرد و دیگر آهن آلات باشیم.
در بازه زمانی ۴ تیر تا ۲ مرداد، میانگین اوج مصرف برق ۶۹۴۶۰ مگاوات گزارش شده، در حالی که این رقم در سال گذشته ۷۰۷۹۴ مگاوات بوده؛ به عبارتی حدود ۱۳۳۴ مگاوات کاهش داشته است. حتی در دو روز اول مرداد، اوج مصرف به طور میانگین ۷۶۲ مگاوات کمتر از سال قبل بوده است. با این حال، مردم در تابستان امسال شاهد قطعی های مکرر ۲ ساعته یا بیشتر بوده اند.
کارشناسانی مانند محمد عنایتی نجف آبادی دلیل اصلی این بحران را نه افزایش مصرف، بلکه کاهش تولید واقعی برق می دانند. ظرفیت های موجود مانند نیروگاه های حرارتی، منابع تجدیدپذیر و تولید پراکنده به دلایل مختلفی از جمله تأخیر در تعمیرات، نبود قطعات یدکی و عدم بهره برداری از ظرفیت های غیردولتی (مانند نیروگاه های وزارت نفت و دفاع) به طور کامل وارد مدار نشده اند. به طور مشخص، بیش از ۱۱ هزار مگاوات از ظرفیت نصب شده به دلایل فنی از مدار خارج شده و حدود ۲ هزار مگاوات نیز به دلیل نبود توافقات نهادی بلااستفاده مانده است.
این در حالی است که طبق برنامه دولت، باید تا پیش از تابستان جاری ۸ هزار مگاوات ظرفیت جدید نیروگاهی به شبکه افزوده می شد. اما کندی پیشرفت پروژه ها مانع از تحقق این هدف شده است. طبق برآوردهای غیر رسمی، کمبود برق در روزهای اخیر بین ۴ تا ۷ هزار مگاوات بوده که با مدیریت مؤثر مصرف، انجام به موقع تعمیرات و بهره برداری از نیروگاه های نیمه تمام، قابل جبران بود.
در کنار این مشکلات ساختاری، عدم اجرای درست برنامه های مدیریت مصرف نیز مزید بر علت شده است. توزیع غیربهینه مصرف در ساعات اوج بار باعث فشار بیش از حد بر شبکه و افزایش احتمال خاموشی شده؛ پدیده ای که مانند ترافیک سنگین در خیابان های شهر، ناشی از ازدحام در زمان نامناسب است. با ادامه دار بودن این شرایط، نگرانی های صنایع بزرگ از جمله فولادسازی و ساخت و ساز افزایش یافته و نوسانات غیر قابل پیش بینی قیمت آهن می تواند روند بازار را مختل کند.
در نهایت، آنچه از گزارش های کارشناسان و رسانه ها برمی آید، این است که ریشه بحران برق امسال نه در افزایش مصرف، بلکه در عدم استفاده کامل از ظرفیت های موجود و ضعف در مدیریت منابع و برنامه ریزی است. اگر دولت چهاردهم نتواند به سرعت اقدامات مؤثری مانند تکمیل نیروگاه های نیمه تمام، اجرای جدی برنامه های مدیریت مصرف و تعمیرات زیر ساختی را در دستور کار قرار دهد، تکرار خاموشی ها در ماه های پیش رو دور از انتظار نخواهد بود. این خاموشی ها هم می توانند به صورت مستقیم بر قیمت تیرآهن و سایر محصولات فولادی اثرگذار باشند.
