دسترسی سریع به محتوای این مطلب
مشارکت در ساخت به عنوان یکی از رایج ترین شیوه های نوسازی املاک شهری، همواره با فرصت ها و البته چالش های حقوقی مختلف همراه است. در سال های اخیر، افزایش پرونده های مرتبط با کلاهبرداری مشارکت در ساخت نگرانی های زیادی برای مالکان و سازندگان ایجاد کرده است. نبود آگاهی کافی نسبت به جزئیات حقوقی، عدم وجود قراردادهای استاندارد و بی دقتی در انتخاب شریک سازنده، زمینه ساز بروز مشکلات جدی شده است. همچنین تغییرات بازار ساخت و ساز و نوساناتی مانند قیمت آهن نیز گاهی زمینه ساز سوءاستفاده برخی افراد سودجو می شود. این مقاله مرکزآهن با رویکردی تخصصی به بررسی روش های رایج کلاهبرداری، راهکارهای پیشگیری و نحوه پیگیری قانونی این نوع تخلفات می پردازد.
کلاهبرداری مشارکت در ساخت زمانی رخ می دهد که یکی از طرفین، با سوءاستفاده از اعتماد طرف مقابل، اقدام به تخلفاتی مانند انتقال غیرقانونی ملک، وعده های غیرواقعی یا امضای کلاهبرداری در قرارداد مشارکت می کند. این نوع تخلف معمولاً در پروژه هایی رخ می دهد که مالک و سازنده بدون بررسی اهلیت یکدیگر، قرارداد ناقص یا غیرشفاف امضا می کنند. در بسیاری از موارد، ناآگاهی نسبت به قوانین صفر تا صد مشارکت در ساخت و همچنین بی توجهی به خطرات مشارکت در ساخت موجب می شود افراد نتوانند حقوق خود را به درستی مطالبه کنند. کلاهبرداری در این حوزه، علاوه بر خسارت مالی، موجب توقف پروژه و بروز اختلافات طولانی مدت حقوقی می شود.
یکی از شایع ترین روش های کلاهبرداری در مشارکت در ساخت ارائه وعده های ساخت غیر واقعی، زمان بندی های غیرقابل انجام و اعلام هزینه های ساخت غیر واقعی است. در این روش، سازنده با بزرگ نمایی متراژ قابل ساخت، سطح کیفی مصالح و سرعت اجرای پروژه، اعتماد مالک را جلب کرده و او را به امضای قرارداد ترغیب می کند. در ظاهر، درصد مشارکت و فرمول محاسبه مشارکت در ساخت به نفع مالک نمایش داده می شود اما در عمل با الحاقات بعدی یا تفسیر یک جانبه مفاد، سود واقعی پروژه به سمت سازنده منتقل می گردد. این فرآیند از مهم ترین مصادیق مشارکت در ساخت کلاهبرداری محسوب شده و نتیجه آن تأخیرهای طولانی، افزایش غیر منتظره هزینه ها و کاهش محسوس سهم الشرکه مالک است.
برخی دیگر از روش های رایج کلاهبرداری در مشارکت در ساخت عبارتاند از:
یکی از مهم ترین نشانه های قراردادهای پرخطر، نبود بندهای لازم در خصوص ضمانت اجرا، عدم درج چک تضمین مشارکت در ساخت یا نبود جدول زمان بندی دقیق است. پیشنهاد قراردادهای بسیار ساده و کوتاه به جای کاملترین قرارداد مشارکت در ساخت نیز از موارد هشداردهنده محسوب می شود. سازندگانی که عجله در امضا دارند یا از ارائه مدارک هویتی و سوابق کاری خودداری می کنند نیز معمولاً قابل اعتماد نیستند. همچنین، عدم تعیین نحوه نظارت بر پیشرفت کار و مبهم بودن نحوه انتقال سند در مشارکت ساخت از دیگر نشانه های کلاهبرداری است.
مهم ترین راهکار برای جلوگیری از مشارکت در ساخت کلاهبرداری بررسی دقیق سوابق سازنده و استعلام های لازم از مراجع رسمی است. عقد قرارداد باید توسط وکیل متخصص تنظیم شود تا تمام موارد مالی، فنی و حقوقی در آن به صورت شفاف درج شود. استفاده از نمونه قرارداد مشارکت در ساخت سال ۱۴۰۲ و سپس شخصی سازی آن می تواند ریسک ها را کاهش دهد. همچنین، دریافت تضامین کافی مانند سفته و چک معتبر، تعیین نحوه تقسیم واحدها و کنترل پیشرفت کار توسط ناظر رسمی، از نکات ضروری برای پیشگیری محسوب می شود.
بر اساس قوانین کیفری، هر گونه کلاهبرداری در مشارکت در ساخت و مصادیقی از مشارکت در ساخت کلاهبرداری شامل ارائه اطلاعات نادرست، پنهان کاری یا تصرف غیر قانونی ملک، با مجازات هایی نظیر حبس، رد مال و جزای نقدی همراه است. در مواردی که قرارداد عمداً بهگونه ای تنظیم شده باشد که موجب فریب مالک شود، سازنده به عنوان کلاهبردار شناخته می شود. دادگاه علاوه بر اعمال مجازات، سازنده را ملزم به جبران خسارت و اجرای تعهدات قانونی می کند. شدت مجازات با توجه به میزان ضرر وارد شده و نحوه ارتکاب جرم تعیین می شود.
برای پیگیری چنین پرونده هایی، ابتدا باید نوع تخلف و نحوه نقض تعهدات اثبات شود. مالک می تواند با مراجعه به وکیل متخصص، مدارک لازم را جمع آوری و شکایت خود را در دادسرای محل وقوع جرم ثبت کند. بررسی مفاد قرارداد، استعلام های ثبتی و گزارش کارشناس رسمی از جمله مدارکی است که روند پیگیری را تسهیل می کند. سرعت در ثبت شکایت نقش مهمی در جلوگیری از انتقال غیرقانونی ملک یا فروش واحدها به اشخاص دیگر دارد.
روند شکایت در پرونده های کلاهبرداری مشارکت در ساخت معمولاً با ثبت شکواییه رسمی آغاز شده و سپس پرونده برای بررسی اولیه به دادسرا ارسال می شود. در این مرحله، قاضی با بررسی مدارک و اظهارات طرفین، تصمیم به احضار سازنده و ادامه روند رسیدگی می گیرد. در صورت وجود دلایل کافی، پرونده به دادگاه کیفری ارجاع شده و روند صدور حکم آغاز می شود. پیچیدگی موضوعات فنی و مالکانه نیز معمولاً نیازمند کارشناسی رسمی در مراحل رسیدگی است.
مراحل اصلی شکایت عبارتاند از:
مدارک اصلی شامل قرارداد مشارکت، فیش های پرداختی، اسناد مالکیت، گزارش کارشناسی و پیام ها یا مکاتبات طرفین است. ارائه هرگونه سند مرتبط با نحوه انتقال سند در مشارکت ساخت نیز اهمیت دارد، زیرا می تواند مسیر اثبات جرم را تسهیل کند. اگر مالک تضامینی مانند چک یا سفته در اختیار دارد، باید همراه پرونده ارائه شود. وجود مدارک کامل باعث تقویت ادله و تسریع در روند رسیدگی خواهد شد.
در فرآیند پیگیری، استفاده از وکیل با تجربه و کارشناس رسمی برای کاهش ریسک ها و خطاهای حقوقی ضروری است. مالک باید از هر گونه توافق شفاهی یا مصالحه شتاب زده بدون بررسی مفاد آن توسط متخصص حقوقی خودداری کند. همچنین، ثبت موقت شکایت و پیگیری اقدامات تأمینی می تواند از انتقال احتمالی ملک یا تضییع حقوق مالک جلوگیری کند. شناخت قوانین مرتبط با کلاهبرداری مشارکت در ساخت و آگاهی از حقوق قانونی، مهم ترین ابزار برای مدیریت صحیح پرونده است.
مهم ترین نکات در پیگیری کلاهبرداری مشارکت در ساخت عبارتاند از:
کلاهبرداری در پروژههای مشارکت در ساخت، از چالش های مهم بازار ساختمان محسوب می شود و عدم شناخت کافی نسبت به قوانین، زمینه بروز خسارت های سنگین را فراهم می کند. در این میان، بیتوجهی به ریسک های مشارکت در ساخت کلاهبرداری نیز می تواند خطرات مالی و حقوقی جدی ایجاد کند. تنظیم قرارداد اصولی، استعلام سوابق سازنده، گرفتن تضامین محکم و آشنایی با روند پیگیری قانونی، بهترین ابزار برای جلوگیری از این نوع کلاهبرداری است.
سوالات متداول
به دلیل وابستگی مالی و زمانی طرفین و نیاز به اعتماد متقابل، هر گونه تخلف می تواند پروژه را متوقف کرده و خسارت های سنگینی ایجاد کند. نبود قرارداد دقیق و تضامین معتبر نیز ریسک را چندین برابر می کند.
به معنای فریب عمدی مالک یا سازنده از طریق ارائه اطلاعات نادرست، پنهانکاری یا سوء استفاده از قرارداد برای کسب منافع غیرقانونی است. این امر می تواند شامل انتقال غیر مجاز ملک، عدم اجرای تعهدات یا ارائه وعده های دروغین باشد.
پیش فروش غیر قانونی، تنظیم قراردادهای مبهم، دستکاری در تقسیم واحدها و وعده های غیر واقعی از شایع ترین روش ها است. برخی مالکان نیز با پنهان کاری یا ارائه اطلاعات نادرست، سازندگان را دچار ضرر می کنند.
نبود ضمانت اجرا، شرط های مبهم، نبود چک تضمین و امتناع از ارائه مدارک هویتی از نشانه های خطر است. عجله برای امضا و نبود جدول زمان بندی شفاف نیز می تواند علامت کلاهبرداری باشد.
تنظیم قرارداد توسط وکیل متخصص و دریافت تضامین معتبر بهترین راه پیشگیری است. همچنین استعلام سوابق سازنده و نظارت دوره ای بر پروژه ضروری است.
طبق قانون، این جرم با حبس، رد مال و جزای نقدی همراه است. شدت مجازات به میزان خسارت و نحوه ارتکاب جرم بستگی دارد.
ثبت شکواییه در دادسرا و ارائه مدارک مرحله نخست است. سپس تحقیقات مقدماتی آغاز شده و در صورت احراز تخلف پرونده به دادگاه کیفری ارسال می شود.
قرارداد، رسیدهای پرداخت، اسناد مالکیت و مکاتبات طرفین از مدارک اصلی هستند. همچنین هر گونه مدرک مرتبط با انتقال سند یا تضامین باید ارائه شود.
مدت زمان رسیدگی بسته به حجم کارشناسی ها و پیچیدگی پرونده متفاوت است. معمولاً چند ماه تا یک سال زمان می برد.
مالک میتواند درخواست دستور توقیف اموال یا ممنوع الخروجی سازنده را مطرح کند. همچنین امکان فسخ قرارداد و طرح شکایت کیفری وجود دارد.
من مهلا شیرانی، کارشناس سئو با بیش از ۳ سال تجربه در این حوزه هستم. طی این مدت، با همکاری با کسب و کارهای مختلف و انجام پروژه های متنوع، به آن ها کمک کردم تا جایگاه خود را در نتایج جستجو بهبود دهند و در عین حال تجربه خود را در این مسیر ارتقا داده ام. مشتاقم تا دانش و تجربیاتم را با شما به اشتراک بگذارم.