فرآیند نورد به مجموعه مراحلی گفته می شود که طی آن فولاد تحت حرارت بالای دمای تبلور مجدد قرار گرفته و از بین دور غلطک با یک فشار معین عبور داده می شود. مجموع این مراحل باعث می شود فولاد به یک صفحه نازک با ضخامت مشخص تبدیل شود. در واقع فولاد یا فلز مورد نظر را آنقدر از بین غلطک ها عبور می دهند که صاف و یکنواخت شود. البته فرآیند نورد به دو روش سرد و گرم تبدیل می شود. نورد گرم به نوع گرید فولاد بستگی ندارد اما گریدهای فولاد نورد گرم، انواعی از فولاد با ویژگی هایی متفاوتی را ارائه می دهند. در این مطلب از مرکزآهن قصد داریم انواع گرید فولاد نورد گرم را معرفی کنیم.
در اینجا یک سوال مهم پیش می آید که انواع گریدهای فولاد گرم در چه مواردی با هم تفاوت دارند؟ اگر بخواهیم مهمترین و اصلی ترین تفاوت بین گریدهای فولاد را بیان کنیم بهتر است به میزان درصد وزنی کربن در بین آنها اشاره کنیم. تفاوت مقدار کربن در بین گریدهای مختلف فولاد باعث تفاوت در خاصیت کششی، خاصیت شکل پذیری، خاصیت فرم دهی و چکش خواری، سختی و مقاومت فولاد می شود. علاوه بر این موارد، خاصیت مکانیکی فولادهای کربنی هم به میزان کربن موجود در آنها بستگی دارد. در این مورد هم می توان گفت که فولادهای پرکربن معمولا سختی و مقاومت بالایی دارند و میزان استحکام و دوام آنها بالا تر از فولادهای کم کربن است.
فولاد نورد گرم یک نوع نیست و به دسته های مختلفی تقسیم می شود. در این فرآیند، مقادیر مختلف کربن و آلیاژهای دیگر در فولاد، مشخصات مکانیکی متفاوتی ایجاد می‌کنند که بسته به نوع کاربرد، می توانند از سازماندهی ساختاری فولاد تا خواص مکانیکی آن را تحت تاثیر قرار دهند. در ادامه با گریدهای مختلف فولاد آشنا خواهیم شد:
اگر بخواهیم مهمترین و کاربردی ترین گرید فولاد نورد گرم را معرفی کنیم باید این فولاد را نام ببریم. فولاد گرید A 36 کمتر از 0.3٪ وزنی کربن دارد. به همین دلیل به این فولاد، فولاد کم کربن هم گفته می شود. البته این موضوع باعث می شود فولاد مورد نظر دارای ویژگی های منحصر به فردی باشد و برای مصرف در موارد خاص به کار گرفته شود. در ادامه بعضی از ویژگی ها و کاربردهای این نوع فولاد را معرفی می کنیم:
این نوع فولاد هم درست مانند فولاد قبلی از انواع فولاد کم کربن است. اکثر انواع گریدهای فولاد نورد گرم دارای کربن به اندازه 0.13 الی 0.8 درصد وزنی فولاد هستند. فولادهای کم کربن دارای ویژگی های خاصی هستند که آنها را برای مصارف ویژه ای در صنعت آماده می کند. در ادامه مهمترین این ویژگی ها را معرفی می کنیم:
فولاد گرید C1018 مشابه فولاد قبلی است. به طوری که در بسیاری از موارد همراه با آن معرفی می شود. اما یک تفاوت بزرگ بین فولاد گرید 1018 و فولاد گرید 1010 وجود دارد و آن هم میزان کربن موجود در این فولاد است. درصد کربن در فولاد گرید C1018 حدود 14 الی 20 درصد است. بعضی از ویژگی های فولاد گرید C1018 عبارتند از:
یکی دیگر از گریدهای فولاد نورد گرم، گرید A1011 است. این گرید فولاد در نورد سرد هم وجود دارد. اکثر ورق های روغنی در این گرید تولید شده و روانه بازار می شوند. کربن موجود در این فولاد به اندازه 0.1 است. قیمت ورق سیاه نسبت به ورق های روغنی متفاوت است. بعضی از ویژگی های آن در ادامه آورده شده است:
فولاد گرید معرفی شده شباهت زیادی به فولاد گرید A 36 دارد. این نوع فولاد از انواع گریدهای فولاد نورد گرم بوده و تحت حرارت بالا تولید می شود. به همین دلیل برای آن فرم دهی و شکل پذیری بالایی تعریف می شود. بعضی از اصلی ترین مشخصات و کاربردهای این فولاد عبارتند از:
فولاد گرید A500 هم در دسته فولادهای کم کربن قرار گرفته است. فولادهایی که از فرآیند نورد گرم تهیه می شوند همان ورق های سیاهی هستند که در بازار به شکل های مختلف به فروش می رسند. قیمت ورق سیاه فولاد مبارکه هم تحت تاثیر عواملی نظیر میزان کربن و سختی و مقاومت آن تعیین می شود. این فولاد دارای مشخصاتی به شرح زیر است:
یکی از انواع گریدهای فولاد نورد گرم که دارای کربن متوسط است، این گرید فولاد است. شاید بگویید داشتن کربن بیشتر چه مزیتی برای گرید فولاد نورد گرم ایجاد می کند. باید بدانید که با افزایش میزان کربن در درصد وزنی یک فولاد، استحکام و مقاومت آن نوع هم بیشتر می شود. این نوع فولاد دارای 42 الی 50 درصد وزنی، کربن است. بعضی از کاربردهای آن به شرح زیر است:
یکی از انواع گریدهای فولاد نورد گرم همین فولاد سی 1141 است. این نوع فولاد هم در دسته فولادهای کم کربن جای می گیرد و بعضی از کاربردهای آن عبارتند از:
جمع بندی
در این مطلب سعی کردیم در مورد انواع گریدهای فولاد نورد گرم صحبت کنیم. زمانی که فولادهای مختلف تحت فرآیند نورد گرم قرار می گیرند، مشخصات متفاوتی پیدا می کنند. بعضی از این فولادها کم کربن بوده و مابقی در درصد وزنی کربن با یکدیگر تفاوت هایی دارند. این تفاوت درصد وزنی کربن و آلیاژهای مختلف فولاد در فرآیند نورد گرم باعث افزایش یا کاهش استحکام و مقاومت فولاد می شود. به همین دلیل بعضی از انواع گریدهای فولاد نورد گرم برای جوشکاری و ماشینکاری مناسب هستند و بعضی دیگر، مقاومت و سختی بالایی دارند.
سوالات متداول
انواع گریدهای فولاد نورد گرم شامل : فولاد گرید A 36، فولاد گرید C1010، فولاد گرید C1018، فولاد گرید A1011، فولاد گرید C1026، فولاد گرید A500، فولاد گرید C1045 و فولاد گرید C1141 می شود.
تفاوت انواع گریدهای فولاد نورد گرم در میزان درصد کربن آنها است که باعث تفاوت مقاومت، انعطاف پذیری، سختی و سایر ویژگی های آنها می شود.
بله، گریدهای مختلف فولاد به دلیل تفاوت در درصد کربن و عناصر آلیاژی، خواص مکانیکی متفاوتی مانند استحکام، سختی، شکل پذیری و چقرمگی دارند. این تفاوت ها تعیین می کنند که هر گرید برای چه کاربردی مناسب است.
مرکزآهن، مرجعی تخصصی و به روز برای کسب دانش و اطلاع از آخرین تحولات بازار آهن و فولاد است. با وبلاگ جامع ما، همیشه از آخرین اخبار و اطلاعات این صنعت آگاه باشید.