یکی از ابزارهای اصلی در صنعت ساختمانسازی مخصوصا سازههای بتنی، جک زیر سقف است؛ جکهای زیر سقف کاربردهای فراوانی دارند. مهمترین کاربرد آنها نگهداشتن موقت سقف است تا وقتی که بتن آن کاملا سفت شود. برای به کارگیری صحیح این ابزارِ مهمِ ساختمان سازی، مساله تعیین فواصل استاندارد جکهای زیر سقف دارای اهمیت زیادی است. این فاصله به عوامل مختلفی بستگی دارد. در ادامه این مقاله، انواع جک زیر سقف و کاربرد آنها را بررسی خواهیم کرد و به مساله تعیین فاصله استاندارد جکها از یکدیگر و زمان و اصول برداشتن آنها میپردازیم.
دانلود pdf مقاله فاصله استاندارد جک های زیر سقف
جک سقفی ابزاری است که در زمان ساخت سقف برای ثابت نگه داشتن آن و تحمل باری که به سمت پائین وارد میکند، کاربرد دارد. بعد از خشک شدن بتن این جکها از زیر سقف برداشته میشوند؛ به جک زیر سقف "شمع یا پایه کمکی موقت" نیز گفته میشود.
همه انواع سقف ساختمانی به ویژه سقفهای بتنی برای ثابت ماندن و عدم فروریزی در زمان ساخت تا فرا رسیدن زمان سفت شدن بتن، نیازمند جک زیر سقف هستند. جک زیر سقف از سه بخش نر، مادگی و رزوه تشکیل شدهاند. قسمت پائین جک زیر سقف از لوله با قطرهای متفاوت ساخته میشود:
جک زیر سقف بر حسب وزن به دو نوع سنگین و سبک تقسیم میگردد. جک زیر سقف سبک از لولههای فلزی به ضخامت 2 میلیمتر (قطر 6 سانتی متر) و جک زیر سقف سنگین از لولههای فلزی با ضخامت 2.5 میلیمتر (قطر 5 سانتیمتر) ساخته میشود.
در بیشتر موارد برای قسمت بالایی جک از لوله فلزی 2 میلیمتر و برای قسمت پایین آن از لوله فلزی 2.5 میلیمتر استفاده میگردد. جک زیر سقف سنگین میتواند در برابر وزن زیاد و فشار بالا مقاومت کند. جک سبک، تحمل وزن کمتری را دارد و برای سقفهای بتنی معمولی مناسب است.
نوع دیگر دسته بندی جک زیر سقف، بر اساس سری که دارد، به صورت زیر است:
جک زیر سقف در حال حاضر به دو صورت نو و دست دوم در بازار ایران موجود است. در واقع، اگر در ساخت جکها از مواد اولیه باکیفیت استفاده شده باشد، میتوان به مدت چندین سال و در پروژههای ساختمانی مختلف، بارها از آن استفاده کرد. اما برای پروژههای ساختمانی بلند و سنگین، توصیه میشود که از انواع دست دوم استفاده نشود.
استفاده از جک زیر سقف برای تیرهای با دهانه بزرگتر از 5 متر، تیر کنسول با طول بیشتر از 2.5 متر و دالهای کنسول با طول بیشتر از 1.5 متر، ضروری است. تعداد جکها، فاصله بین آنها و مشخصات آنها از طریق محاسبه و بر مبنای مقاومت کوتاه مدت بتن به دست میآید.
وزن سقف، نوع بتنریزی، نوع بتن مصرفی، کیفیت جکها و ارتفاع سقف از جمله عوامل دخیل در برآورد فاصله جکهای زیر سقف از هم هستند. فاصله جکها در بیشترین حالت به 1 متر میرسد و تا 50 سانتیمتر قابل کاهش است.
چنانچه نیاز بود فاصله جکها کمتر باشد، لازم است به جای جک زیر سقف از ابزارهایی مانند اسکافلد مثلثی، اسکافلد چکشی و یا داربست استفاده شود. به طور کلی میتوان گفت که اگر میزان فشار بار سقف کمتر از 1.5 تن باشد، فاصله یک متری بین جکها مناسب خواهد بود.
در صورتی که این میزان فشار برابر با 1.5 یا بیشتر از آن باشد، باید فاصله بین جکها را کمتر کرد. در صورتی که تعداد جکهای زیر سقف کم باشند، قسمت نری لوله جکها خم خواهد شد. یک مساله مهم دیگر در زمان تعیین فاصله، زیرساز محلی است که جک زیر سقف باید نصب شود.
سطحی که قرار است جک به آن اتکا کند، یا روی خاک است و یا روی بتن! اگر سطح زیرین جک مقاوم نباشد، بار از جک به آن منتقل نمیشود. در این حالت یا جک خم میشود و یا نشست میکند. سست بودن یا تراز نبودن سطح زیرین جک باعث از بین رفتن تراز و حتی فروپاشی سقف میشود.
جک زیر سقف بخشی از سیستم قالببندی بتن است. به همین دلیل برداشتن آن همانند برداشتن قالبها دارای نکات و مراحلی است که در زیر به چند مورد از آن اشاره میکنیم:
جک زیر سقف یک ابزار ضروری در پروژههای عمرانی است. این وسیله در همه انواع ساختمان از یک طبقه تا برج چند طبقه کاربرد دارد. در واقع، مهمترین کاربرد جک زیر سقف ثابت نگه داشتن سقفی است که تازه قالببندی و بتنریزی شده و باید خشک شود. واضح است که جکهای زیر سقف، موقتی هستند و بعد از خشک شدن بتن، برداشته میشوند.
جک زیر سقف قدرت و تحمل بالایی دارد، میتواند به راحتی وزن و فشار سقف را تحمل کند. با این حال مهمترین مساله در ارتباط با این جکها، مرغوبیت و کیفیت محصول است. چرا که جک باید بتواند فشار سقف را تحمل کند و در زمینهای سست، ثابت بماند و فرو نرود.
جمع بندی
جک زیر سقف یک ابزار مهم در صنعت ساختمان سازی است. از این وسیله برای نگه داشتن سقف به ویژه سقفهای بتنی در زمان ساخت استفاده میشود. انواع مختلفی از جک زیر سقف وجود دارد که در این مقاله به آنها اشاره کردیم. مساله مهم در استفاده از این ابزار، فاصله استاندارد جکهای زیر سقف است. در صورتی که میزان فشار بتن کمتر از 1.5 تن باشد، میتوان جکها را با فاصله یک متر از هم مستقر کرد. هر چه میزان بار سقف بیشتر باشد به جکهای زیر سقفی سنگینتری نیاز داریم. در این حالت، فاصله بین جکها نیز باید کمتر شود.