تلاش انسان برای تسهیل حمل و نقل عمودی به اندازه تمدن بشری قدمت دارد. از سال های بسیار دور، حدود سه هزار سال قبل از میلاد، انسان برای جابجایی و حمل لوازم سنگین؛ از تکنیک های ابتدایی از قبیل استفاده از چوب های غلطان و طناب استفاده می کردند. تا اینکه در قرن هجدهم میلادی با انقلاب صنعتی و پیشرفت ماشین آلات، توان ماشین ها برای پیشرفت آسانسورها نیز به کار گرفته شد. با پیشرفت علم مکانیک سیالات و نیز اختراع موتور بخار، راه برای به کارگیری توان هیدرولیک در حمل کالا و انسان به طبقات بالا هموار شد. تا اینکه در سال 1846 اولین آسانسور هیدرولیک که سیال کاری آن آب بود، ساخته شد. از قرن نوزدهم آسانسورهای کابلی و آسانسور هیدرولیک آبی، برای حمل و نقل عمودی استفاده می شدند اما در سال 1950 آسانسورهای هیدرولیکی روغنی در آمریکا و آلمان به طور همزمان معرفی شدند و به سرعت مورد پسند قرار گرفتند.
تا ابتدای قرن بیست و یکم آسانسورهای هیدرولیکی به مدت 50 سال بازار را در دست داشتند. در ابتدا آسانسورهای هیدرولیک صرفا برای حمل بار مورد استفاده قرار می گرفتند با گذشت زمان و براساس پیشرفت ها و اصلاحاتی که در ساختار این نوع بالابرها ایجاد شد، این امکان فراهم شد که از آن ها برای جابجایی مسافر نیز استفاده شود. براساس آماری که توسط شرکت ملی صنعت آسانسور آمریکا منتشر شده است در دهه 1970 شرکت ها آسانسورهای هیدرولیکی بیشتری نسبت به نوع کششی، تولید کرده اند تا آنجا که در اواسط دهه 1980 تولید آسانسورهای هیدرولیکی دو برابر تولید آسانسورهای کششی بوده است. با معرفی و ساخت آسانسورهای کششی بدون موتورخانه از سال 1995 رقابت در بازار آسانسورها برای آسانسورهای هیدرولیک مشکل تر شد. اما سیستم های هیدرولیک مزایای منحصر به فردی دارند و از جمله آن ها می توان به هزینه اولیه و تعمیرات پایین، خصوصیات بارز ایمنی و نصب آسان اشاره کرد.
آسانسورهای کششی بدون موتورخانه از تکنولوژی موتورهای سنکرون با مغناطیس دائم بهره می برند و مکانیزم های کاهنده سرعت (گیربکس) را حذف می کنند. این امر موجب کاهش وزن و اندازه موتور می شود و موتور در داخل چاهک قرار می گیرد و در نتیجه نیازی به موتورخانه نیست و موجب صرفه جویی در فضای ساختمان می شود. این آسانسورها مورد استقبال مهندسین عمران و معماری قرار گرفتند و در مدت کوتاهی نصب این نوع بالابر رشد قابل توجهی داشت. اما به دلیل این که در این سال ها، در کل استفاده از آسانسور رونق بیشتری پیدا کرده است، تولید سالانه شیرهای کنترلی هیدرولیک در حال افزایش می باشد که نشان از افزایش استفاده از آسانسورهای هیدرولیک دارد. با این اوصاف محبوبیت آسانسورهای هیدرولیک در حال رشد است.
اخیرا آسانسورهای هیدرولیکی در کاربردهای کم ارتفاع بسیار مورد پسند و استقبال مشتریان واقع شده اند. در واقع، در برخی بازارهای اروپایی آسانسورهای هیدرولیکی جایگزین آسانسورهای کششی شده اند. از این رو ابتدا چشم اندازی از مقایسه آسانسورهای هیدرولیکی و کششی و مزایا و معایب آن ها ایجاد می شود تا تصویری کلی از تناسب آن ها در مبحث جابجایی عمودی ایجاد گردد. همواره بخشی از تحقیقات در زمینه سیستم های آسانسور و مبحث حمل و نقل عمودی به بررسی و مطالعه آسانسورهای هیدرولیکی برمی گردد. برای رسیدن به تحلیلی جامع از وضعیت و موقعیت آسانسور هیدرولیک در سیستم آسانسورها، نیاز است که با سایر انواع آن نیز مقایسه شود. در این مقاله ویژگی ها، مشخصات، مزایا و معایب آسانسور هیدرولیکی در زمینه انواع سیستم های آسانسور بررسی می شود.
در آسانسورهای کششی موتور الکتریکی در بالاترین قسمت چاه آسانسور نصب می شود و با چرخش در جهت مناسب، حرکت مطلوب کابین و وزنه تعادل را ایجاد می کند. از آنجا که معمولا در آسانسور هیدرولیک از وزنه تعادل استفاده نمی شود، این آسانسورها به فضای کمتری در ساختمان نیاز دارند. اما فضایی برای استقرار تجهیزاتی از قبیل واحد پمپ – موتور، مخزن روغن و ... نیاز دارد. در آسانسورهای هیدرولیک، برای حرکت نزولی کابین، موتور کار نمی کند و با ارسال سیگنال به شیر کنترل حرکت نزولی، این شیر به صورت اتوماتیک باز شده و با تخلیه روغن درون سیلندر به مخزن، کابین به آرامی و با سرعت کنترل شده مناسب به طبقات پایین هدایت می گردد. از مزیت های منحصر به فردی که این نوع آسانسور دارد، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1 – توانایی بالا بردن بارهای سنگین و مناسب برای حمل ظرفیت های بار بالا
2 – از مهمترین مزیت های آسانسور هیدرولیک، ایمنی بالای آن است.
3 – یکی از مزیت های آسانسور هیدرولیکی آن است که نیرو و بار عمودی به سازه ساختمان وارد نمی کنند، پس ابعاد آهن کشی چاهک آسانسور به طرز چشمگیری کاهش می یابد و نیازی به ساختن با استحکام سقف چاه آسانسور نیست و در نتیجه سبب کاهش هزینه کل ساختمان می شود. همچنین این مساله در نصب آسانسور برای ساختمان های قدیمی می تواند مزیت بسیار مهمی به شمار آید.
برای مشاهده لیست قیمت ریل آسانسور کلیک کنید.
4 – آسانسور هیدرولیک، حدود 15 تا 25 درصد نسبت به سایر انواع آسانسور قیمت اولیه کمتری دارد.
5 – توقف دقیق در تراز طبقات
6 – شروع و توقف بدون شوک و ضربه و حرکت نرم و روان
7 – سرویس و نگهداری و تعمیرات ساده تر به همراه هزینه تجهیزات و تعمیرات پایین
8 – با توجه به محدود بودن قطعات حساسیت کمتر در برابر سوانح
9 – برای ساختمان های کم ارتفاع، نصب آسانسور هیدرولیک سریع تر است
10 – تهیه قطعات جایگزین و عدم انحصاری بودن قطعات
11 – در حرکت نزولی آسانسور هیدرولیکی، گرانش زمین عامل اصلی حرکت به سمت پایین است. بنابراین در این زمان پمپ خاموش است و کنترل کابین توسط سیستم شیر کنترل انجام می شود. از این رو می توان سرعت حرکت نزولی را افزایش داد، بدون اینکه هزینه ای در بر داشته باشد. این مساله همچنین کاهش سر و صدا در ساختمان را به دنبال دارد، زیرا که در سایر انواع آسانسور، در هنگام پایین آمدن کابین، تجهیزات موتورخانه کار کرده و تولید سروصدا می کنند.
12 – در صورت وقوع خرابی دستگاه به هر دلیلی، چون در مدار هیدرولیک، یک شیر دستی جهت فرود اضطراری وجود دارد، محبوس شدن مسافران زیاد طول نمی کشد و برای نجات مسافران نیاز به افراد متخصص نیست.
13 – قابلیت تنظیم سرعت
14 – یکی از مزایای مهم سیستم آسانسور هیدرولیک، انعطاف داشتن آن برای قرار گرفتن موتورخانه در هر جایی از ساختمان است. موتورخانه این آسانسور را می توان در فضایی دورتر از چاه آسانسور تا فاصله 12 متر مستقر نمود. همچنین وجود موتورخانه در پایین ساختمان دسترسی به آن را جهت سرویس و تعمیرات بسیار راحت تر می کند.
15 – سطح تعمیرات سالانه شیرهای کنترل ساخت کارخانه BLAIN که از اصلی ترین تولیدکنندگان شیر هیدرولیک در آسانسورهای هیدرولیک است، نشان می دهد که از مجموع 350000 شیر هیدرولیک این شرکت که تا سال 2003 فروخته شده و در سرویس هستند در این سال نهایتا هشتاد و هفت هزارم درصد دچار نقص فنی شده و به این تولیدکننده ارجاع شده است که سی و هفت هزارم درصد آن نیز به علت گرفتگی لوله توسط مواد و یا نصب نامناسب در زمان سرویس دستگاه بوده است. چنین درصدهای پایینی در خرابی یک قطعه کلیدی در سیستم هیدرولیکی حاکی از آن است که سیستم بالابر هیدرولیکی دارای استانداردهای قابل اعتمادی است که نوع کششی نمی تواند با آن برابری کند.
آسانسورهای هیدرولیک دارای معایبی نسبت به آسانسورهای کششی می باشند که اهم آن ها عبارتند از:
حرکت نرم و بدون شوک آسانسور هنگام استارت، افزایش و کاهش سرعت و ایست و همچنین توقف دقیق بر سر طبقه دو عامل اصلی حرکت با کیفیت آسانسور است که همواره دغدغه طراحان برای ارائه یک آسانسور با کیفیت است و هر قدر سرعت و ظرفیت آسانسور افزایش می یابد، دست یافتن به آن مهم تر و پیچیده تر می شود. حرکت با کیفیت وقتی حاصل می شود که سرنشین آسانسور در تمام طول حرکت احساس امنیت و آرامش نماید و کابین هیچ گونه حرکت ناگهانی نداشته باشد. تغییرات شتاب نسبت به زمان نباید از حد معینی تجاوز نماید.
برای اینکه همواره کابین در حداکثر و حداقل ظرفیت با کمترین تقریب دقیقا سر طبقه توقف نماید، این امر استفاده از روش های کنترل حلقه بسته را اجتناب ناپذیر می نماید. پیش از این، طراحان آسانسور روش های متعددی را جهت دستیابی به حرکت با کیفیت در آسانسورهای کششی ابداع نموده اند که از جمله آن استفاده از موتورهای چند سرعته و جریان مستقیم و یا تغییر تدریجی ولتاژ و فرکانس موتور از طریق درایوهای فرکانسی را می توان نام برد.
در این جا روش های متداول جهت افزایش کیفیت حرکت در آسانسورهای هیدرولیک مورد بررسی قرار می گیرد. برای دستیابی به یک منحنی حرکت نرم و بدون شوک در آسانسورهای هیدرولیک، ضروری است که دبی روغن، تحت کنترل وارد و از سیلندر خارج گردد و این امر به طرق مختلفی امکان پذیر است که از آن جمله می توان موارد زیر را نام برد:
استاندارد اروپایی EN 81-2 با عنوان مقررات ایمنی ساختار و نصب آسانسورها، بخش دوم، آسانسور هیدرولیکی، الزامات موردنیاز آسانسور هیدرولیکی را بیان می کند. این استاندارد از سوی موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ترجمه شده و با شماره ISIRI 6303-2 لازم الاجرا می باشد. بنابراین این استاندارد در ایران به کد تبدیل شده است. به منظور این که در کد EN 81-2 کاربرد تجهیزات ایمنی شناسایی شوند و بندهای آن بهتر درک شوند در جدول زیر عملکرد تجهیزات اساسی ایمنی آسانسور هیدرولیکی تشریح شده است.
