صنعت آهن آلات ایران و بخش تولید مواد اولیه آن به طور قابل ملاحظه ای توسعه می یابد. نام ایران این روزها بطور قابل توجهی در بازارهای جهانی آهن آلات شنیده میشود که متاثر از افزایش قابل توجه ظرفیت های فولادسازی این کشور بوده است؛ همزمان با این افزایش ظرفیت‌های تولید؛ ضعف تقاضای داخلی موجب افزایش صادرات این حوزه گردیده است.
در نیمه اول سال جاری شمسی، ایران 3.2 میلیون تن محصولات نیمه ساخته شده فولادی را صادر کرد که این رقم در مقایسه با صادرات 1.8 میلیون تنی در مدت مشابه سال گذشته، 77 درصد رشد را نشان میدهد. این رشد بطور عمده مربوط به محموله های اسلب بوده که افزایش 1.6 میلیون تنی و سه برابری را در طی دوره به نسبت مدت مشابه سال گذشته نشان میدهد. صادرات بیلت و بلوم هم رشد 25 درصدی به نسبت مدت مشابه سال گذشته را نشان میدهد.
در طی دوازده ماه سال جاری شمسی (تا تاریخ 21 مارس 2018) هدف ایران صادرات 5.3 میلیون تن محصولات نیمه ساخته شده است، که از این میزان حدود 35 درصد آن اسلب، و بقیه به نسبت مساوی بیلت و بلوم خواهد بود.
توسعه ظرفیت‌های آهن آلات ایران در سالهای 2016-2017، یکی از مهمترین فاکتورهایی بود که رشد صادرات ایران را تحت تأثیر قرار داد. در خصوص اسلب، توسعه شگرف تولید این کالا مربوط میشود به فولاد مبارکه اصفهان و زیر مجموعه های آن که در مجموع افزایش ظرفیت‌های تولید سالانه را از 2.6 میلیون تن تا سقف 10.3 میلیون تن تولید سالانه، رسانده اند. در نوامبر 2016، این کمپانی، ماشین ریخته گری پیوسته ( CCM) با ظرفیت 1.8 میلیون تن در سال و کارخانه اصلی آن را در استان اصفهان اضافه نمود بطوریکه توانست ظرفیت تولید اسلب را تا سقف 7.2 میلیون تن توسعه دهد.
در آوریل 2017 این تولیدکننده ظرفیت تولید اسلب در زیر مجموعه خود سبا فولاد را دو برابر نموده و تا سقف 1.6 تن توسعه داد. زیرمجموعه دیگر فولاد مبارکه اصفهان با نام شرکت فولاد هرمزگان ظرفیت تولید 1.5 میلیون تن در سال را دارد. در مجموع فولاد مبارکه اصفهان 85 درصد از 12 میلیون تن ظرفیت تولید سالانه اسلب و همچنین 71 درصد از 10 میلیون تن تولید سالانه محصولات تخت نورد گرم را به خود اختصاص داده است.
در بخش تولید بیلت هم افزایش ظرفیت تولید تا سقف 5 میلیون تن در خلال 2 سال گذشته دیده میشود، که بخش عمده ای از این پروژه در سال 2017 حاصل گردید. این بدان معناست که آنها برای تقویت موقعیت خود و ادامه روند صادرات، همچنان نیاز به زمان دارند.
در میان آنها مجتمع فولاد قائنات با ظرفیت تولید سالانه 800,000 تن در سال، پروژه توسعه مجتمع فولاد خراسان تا سقف تولید 650,000 تن در سال، که هر دوی آنها در استان خراسان رضوی واقع شده اند، کارخانه فولادسازی چادرملو با ظرفیت تولید سالانه 1.2 میلیون تن در سال در استان یزد و همچنین کارخانه فولادسازی بردسیر با ظرفیت تولید سالانه1 میلیون تن هم دیده میشود. در سال 2016 فقط ذوب آهن اصفهان به تنهایی با اضافه نمودن ماشین ریخته گری مداوم با ظرفیت 1.2 میلیون تن در سال، توانست ظرفیت تولید بیلت تا سقف 3.8 میلیون تن در سال را به خود اختصاص دهد.
این راه اندازی ها به افزایش ظرفیت کل کشور در خصوص تولید سالانه 23 میلیون تن بیلت کمک نموده است. با این حال تقریبا نیمی از این ظرفیت ها به دلیل فقدان منابع مالی و نبود تقاضای داخلی بدون استفاده باقی مانده است.
مطابق با گزارش انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، مصرف آهن آلات نیمه ساخته شده فولادی در نیمه نخست سال جاری شمسی با رقم 7.6 میلیون تن، 4 درصد کاهش در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته را نشان میدهد. این مسئله بطور عمده مربوط میشود به افت تولید محصولات نهایی که به سبب فقدان منابع مالی در بخش ساخت و ساز داخلی کشور به وجود آمده است. با وجود این واقعیت، خروجی هر دو محصول بیلت و اسلب با حمایت حوزه صادرات یافته؛ به ترتیب 15 درصد و 13 درصد رشد به میزان 5.6 و 4.9 میلیون تن؛ افزایش یافته است.
هم زمان، تقاضا برای محصولات نهایی آهن آلات تخت در نیمه نخست سال جاری شمسی در کشور با بهبود مواجه گردید؛ این افزایش تقاضا متاثر از افزایش تولید خودرو و افزایش تقاضای تولیدکنندگان لوله و پروفیل فولادی کشور بوده است؛ از طرفی این مسئله به تولیدکنندگان ایرانی کمک کرد تا اثرات منفی جلسات ضد دامپینگ در برابر واردات ورق کلاف گرم (hrc) در اروپا و تایلند را کاهش دهد. صادرات ورق کلاف گرم ایران در نیمه نخست سال جاری شمسی، به میزان 80 درصد کاهش پیدا کرده و رقم 156،000 تن رسیده است. تایلند در ماه می، تعرفه نهایی 7.25 درصدی را برای محصولات فولاد مبارکه وضع نموده در حالیکه برای سایر تولیدکنندگان ایران این تعرفه روی 38.27 درصد ایستاده است.
کمسیون اروپا در ماه اکتبر سال جاری، نتیجه تصمیم گیری خود مبنی بر تعریف یک معیار دفاع تجاری در مقابله با واردات ورق کلاف گرم از چهار کشور را با وضع عوارض ثابت 17.6 الی 96.50 یورو ( 20.66 - 113.29 دلار) به ازای هر تن را اعلام نمود؛ که سهم ایران از این عوارض؛ 57.5 یورو ( 68 دلار) به ازای هر تن میباشد.