تیرآهن‌ها یکی از ضروری‌ترین انواع پروفیل فولادی برای پروژه‌های ساختمانی هستند. البته هر پروژه به نوع خاصی از تیرآهن و حجم مشخصی از آن نیاز دارد. بنابراین خریداران هنگام خرید تیرآهن مناسب برای پروژه خود، گاه دچار سردرگمی می‌شوند. مراجعه به یک راهنمای خرید تیرآهن مانند این مطلب، می‌تواند تا حد زیادی این سردرگمی را برطرف سازد.
پیش از هر چیز، خریدار باید با کلیات و مفاهیم مربوط به تیرآهن آشنایی داشته باشد. آشنایی با انواع تیرآهن، مشخصات آن‌ها، استانداردها و نحوه تعیین قیمت تیرآهن، از هر نکته دیگری مهم‌تر است.
بررسی انواع تیرآهن و کاربرد آن ها
تیرآهن‌ها به دو نوع تیرآهن H و تیرآهن I تقسیم می‌شوند. هر دو نوع، دو قسمت افقی به نام بال و یک قسمت عمودی به نام جان دارند. جان در برابر تنش‌های برشی مقاومت می‌کند. بال‌ها ساخته شده‌اند تا در برابر گشتاور خمشی وارده بر تیر مقاومت کنند. تفاوت اصلی بین این انواع تیرآهن، شکل ظاهری آن‌ها است. تیرآهن H دارای سطح مقطعی شبیه به حرف H انگلیسی است. یعنی یک جان عمودی و دو بال افقی با عرض زیاد دارد. از سوی دیگر، سطح مقطع تیرآهن I شبیه به حرف I انگلیسی است. در این نوع، عرض بال‌ها نسبت به نوع H کوتاه‌تر خواهد بود.
تیرآهن نوع I خود به دو دسته IPE و INP تقسیم می‌شود. نوع IPE دارای بال‌هایی با ضخامت ثابت در تمام عرض بال است. اما بال‌های تیرآهن INP دارای ضخامت متغیر هستند. تیرآهن نوع H را نیز از نظر ضخامت بال به دو دسته تقسیم می‌کنند. نوع HEA یا IPB بال‌هایی با ضخامت کمتر دارد. نوع HEB یا IPBv دارای بال‌های ضخیم‌تری است و درمجموع وزن سنگین‌تری دارد. به تیرآهن هاش یا H، تیرآهن IPB نیز می‌گویند. به طورکلی، خرید تیرآهن H معمولا به‌منظور استفاده در کف و سقف در فواصل طولانی انجام می‌شود. اما تیرآهن I را عموما برای تحمل وزن دیوارها یا ستون‌ها به کار می‌برند. جهت تشخیص دقیق کاربرد انواع تیرآهن فولادی، بهتر است به یک مشاور عمرانی مراجعه کنید.
تیرآهن CPE یا لانه زنبوری از دیگر انواع تیرآهن پرکاربرد به شمار می‌رود. ساختار جان این نوع تیرآهن به‌گونه‌ای است که ظاهری مانند لانه زنبور به آن می‌بخشد. وزن تیرآهن لانه زنبوری با وزن تیرآهن IPE تفاوتی ندارد اما در برابر نیروهای برشی، مقاومت کمتری دارد. قیمت تیرآهن لانه زنبوری را میتوانید در سایت مرکزآهن مشاهده کنید.
بررسی سایز تیرآهن
رایج‌ترین انواع تیرآهن از نظر سایز در ایران، سایزهای ۱۲، ۱۴، ۱۶ و ۱۸ از نوع IPE هستند. منظور از این سایزها، ارتفاع جان تیرآهن به سانتی‌متر است. البته خرید تیرآهن در سایزهای 20 تا سایز ۶۰ نیز ممکن است؛ اما این‌ها کاربرد کمتری دارند.
استعلام قیمت تیرآهن 18
بررسی ابعاد تیرآهن
خرید تیرآهن پیش از هرچیز بر اساس جدول ابعاد تیرآهن یا جدول اشتال تیرآهن صورت می‌گیرد. در جدول اشتال تیرآهن، برای هر نوع و سایز خاص، مشخصات و ابعادی مشخص می‌شود. برخی از مهم‌ترین این مشخصات به شرح زیر هستند:
بررسی کیفیت و استاندارد تیرآهن
بسیاری از انواع تیرآهن در ایران بر اساس استانداردهای اروپا و نیز استانداردهای ایران تولید می‌شوند. به‌ویژه تولید تیرآهن INP طبق استانداردهای اروپا در ایران رایج‌تر است. در مورد برخی از انواع تیرآهن، از استانداردهای کشور چین و روسیه نیز بهره می‌گیرند.
بهترین راه برای تشخیص کیفیت، خرید تیرآهن از بهترین شرکت‌های تیرآهن در ایران است. فولاد به‌کاررفته در تیرآهن، در بیشتر موارد از نوع بازیافتی است. بنابراین باید کارخانه تولیدکننده در نحوه تولید تیرآهن بسیار دقت به خرج دهد. همچنین می‌توان با بررسی وزن تیرآهن، به کیفیت آن پی برد. تیرآهن‌های اصل، دارای محدوده وزن مشخصی در هر متر هستند. اما تیرآهن‌های متفرقه معمولا وزن سبک‌تری دارند.
بررسی وزن تیرآهن
وزن تیرآهن به عوامل گوناگونی بستگی دارد؛ ازجمله:
قاعدتا قیمت خرید تیرآهن با افزایش وزن آن، افزایش می‌یابد. چگالی فولاد به‌کاررفته در تیرآهن معمولا حدود 7.8 g/cm3 است. با ضرب مساحت سطح مقطع در طول شاخه، حجم و وزن به دست می‌آیند.
بررسی کارخانه های تولیدکننده تیرآهن
در این بخش، به کارخانه‌های تولیدکننده این محصول در داخل کشور خواهیم پرداخت.
یکی از مشهورترین و بهترین کارخانه های تولید تیرآهن در ایران، ذوب آهن اصفهان است. این کارخانه به تولید انواع تیرآهن IPE و INP، IPN (تیرآهن بال باریک شیبدار) و تیرآهن H می‌پردازد. البته به‌جز این انواع تیرآهن، دیگر مقاطع فولادی نیز در کارخانه ذوب آهن اصفهان مجموعا به وزن 8.2 میلیون تن، سالانه تولید می‌شوند. تولید انبوه این تیرآهن‌ها در سایزهای مختلف از ۱۲ تا ۳۰ صورت می‌گیرد و سایز 16 این محصول از محبوبیت بسیار بالایی برخورداراست.
استعلام قیمت تیرآهن 16
شرکت فایکو در سال ۱۳۹۳ فعالیت خود را در زمینه تولید انواع مقاطع فولادی آغاز کرد. امروزه تولیدات سالانه این شرکت به 1.5 میلیون تن در سال می‌رسد. انواع تیرآهن‌های IPE و INP، نبشی‌های بال نامساوی و نبشی‌های بال مساوی و انواع ناودانی ازجمله مهم‌ترین محصولات این کارخانه هستند.
شرکت ماهان با هدف تولید انواع مقاطع فولادی در سال ۸۹ آغاز به کار کرد. هنگام خرید تیرآهن از شرکت ماهان، به نشان تجاری psm توجه کنید.
ظفربناب در سال ۱۳۸۶ در استان آذربایجان شرقی جهت تولید انواع تیرآهن و میلگرد راه‌اندازی شد. امروزه ظرفیت تولید آن سالانه برابر با ۴۰۰ هزار تن است و برخی از دیگر انواع مقاطع فولادی نیز در آن تولید می‌شوند. تیرآهن‌های شرکت ظفربناب عمدتا از نوع IPE و سایز ۱۴ هستند.
دیگر نام‌ها در فهرست بهترین برندهای تولید تیرآهن در ایران شامل موارد زیر است:
بررسی قیمت تیرآهن و مراجع قیمت گذاری
قیمت خرید تیرآهن به عوامل گوناگونی بستگی دارد که مهم‌ترین آن‌ها، شکل ظاهری سطح مقطع است. طول شاخه‌ها، عامل دیگری است که بر قیمت اثر می‌گذارد معمولا شاخه‌ها به‌صورت ۱۲ متری تولید می‌شوند.
همچنین کیفیت ساخت می‌تواند قیمت تیرآهن را تعیین کند. کیفیت عبارت است از نوع مواد اولیه و استانداردهای ساخت. همچنین هرچه برند تولیدکننده معروف‌تر باشد، قیمت تیرآهن کمی بیشتر خواهد بود. البته قیمت بیشتر لزوما به معنای کیفیت بهتر نیست. از سوی دیگر، نوسان قیمت تیرآهن به نوسان قیمت شمش فولاد بستگی خواهد داشت.
در کشور ما، چندین نوع مرجع فروش برای توزیع تیرآهن‌ها به مصرف‌کنندگان وجود دارد. هر یک از این‌ها، محصولات را به سبک متفاوتی به مشتریان عرضه می‌کنند.
بسیاری از مشتریان ترجیح می‌دهند تیرآهن را به‌طور مستقیم از خود کارخانه بخرند. زیرا ممکن است برند موردنظرشان را در بنگاه‌ها یا شرکت‌ها پیدا نکنند. گاهی کارخانه‌ها هزینه‌های جانبی مانند هزینه بارگیری را نیز دریافت می‌کنند. ضمنا سفارش از کارخانه فقط با حجم بالا ممکن خواهد بود. همچنین زمان تحویل کالا به مشتری از کارخانه، به دلیل فاصله بیشتر می‌تواند کمی طولانی‌تر باشد.
بنگاه‌ها معمولا محصولات را با حجم‌های پایین‌تر و در زمان کوتاه‌تر نسبت به کارخانه می‌فروشند. با خرید از بنگاه، مشتری می‌تواند زمان تحویل و روش ارسال را به‌دلخواه انتخاب کند.
دارندگان کد بورسی، می‌توانند از کارگزاری‌های بورس تیرآهن بخرند. البته کارخانه ممکن است زمان انتظار تحویل کالا به مشتری را حتی تا ۲ ماه اعلام کند که از بزرگ‌ترین معایب این روش به شمار می‌رود. با این حال، مشتری پس از تسویه می‌تواند از کارخانه درخواست کند تا در صورت امکان، کالا را زودتر تحویل دهد.
شرکت‌های بازرگانی فروش تیرآهن نیز مانند بنگاه‌ها، محصولات را با هر حجمی در زمان دلخواه مشتری به او عرضه می‌کنند. خوب است اعتبار شرکت بازرگانی موردنظر پیش از خرید چک شود. شرکت‌های بازرگانی معتبر، بسیار مطمئن‌تر از دیگر مراکز می‌توانند به مشتریان خدمت‌رسانی کنند. همچنین برخی از آن‌ها امکان خرید اینترنتی تیرآهن را برای مشتریان خود فراهم کرده‌اند.
آشنایی با روند کلی توزیع تیرآهن در ایران کمک می‌کند تا مشتریان، تمامی جزئیات خرید را با اطمینان به انجام برسانند و محصولی بی‌نقص دریافت کنند.
ابتدا نوع محصول موردنظر بر اساس نوع پروژه ساخت و ارزیابی‌های دیگر درباره آن تعیین می‌شوند. تناژ یا همان حجم خرید نیز بر همین اساس مشخص خواهد شد. عموما واحد قیمت تیرآهن را بر اساس کیلوگرم به مشتری اعلام می‌کنند. البته گاه در تناژهای پایین، به‌خصوص در مورد تیرآهن I، قیمت به‌صورت شاخه‌ای بیان می‌شود.
کارشناسان فروش، از مشتری درباره پروژه موردنظر سوالاتی خواهند پرسید. بسته به طول دهانه سازه موردنظر (طول فضای ساختمان)، وزن سازه و نوع طراحی، تیرآهن‌های متفاوتی نیاز خواهد بود. کارشناسان با بررسی این عوامل، مشخصاتی چون ضخامت و عرض بال‌ها و جان‌ها و انواع تیرآهن موردنیاز را برای خرید تیرآهن به مشتری اعلام می‌کنند.
مشخصات تیرآهن ازجمله ابعاد و طول از اهمیت بالایی برخوردار هستند. پس از انتخاب نوع محصول، تمامی این جزئیات از سوی مرکزآهن به او اعلام خواهد شد. همچنین وزن هر شاخه و تمامی شاخه‌ها به همراه قیمت بیان می‌شوند. بهترین برندهای تیرآهن در ایران با توجه به نیاز مشتری به او اعلام خواهند شد.
پس از تعیین جزئیات سفارش، هزینه آن بر اساس نوع محصول و وزن برآورد می‌شود. سپس یک پیش فاکتور برای مشتری صادر خواهد شد. پس از تایید جزئیات، مشتری بنا به توافق، مبلغ موردنیاز یا بخشی از آن را به شرکت فروشنده پرداخت می‌کند.
زمان تحویل به عوامل گوناگونی بستگی دارد. این عوامل شامل شرایط شرکت بازرگانی فروش تیرآهن از نظر حجم سفارش‌ها، فاصله مشتری با انبار توزیع و مسیرهای ارسال هستند. رایج‌ترین روش ارسال، حمل‌ونقل جاده‌ای به کمک انواع تریلی است. البته امکان دارد محصولات از طریق راه‌آهن، کانتینر یا کشتی‌های حمل بار نیز به دست مشتری برسند.
پس از طی کردن همه مراحل خرید تیرآهن هنوز اقدامات دیگری هستند که مشتریان می‌بایست آن‌ها را انجام دهند. این‌ها شامل حصول اطمینان از محصول دریافتی و اصالت آن و نیز نحوه نگهداری تیرآهن می‌شود.
1 - تطابق تیرآهن با فاکتور
تولیدکنندگان، مشخصات تیرآهن را به‌صورت پانچ یا پلاک روی شاخه‌ها ثبت می‌کنند. این مشخصات در قسمتی از بدنه محصول قابل‌مشاهده خواهند بود. مواردی چون سایز تیرآهن، نام برند، استاندارد مورداستفاده برای تولید، تاریخ تولید، شماره ذوب و بسته و علامت برند تولیدکننده می‌بایست در این پلاک ثبت شده باشند. خریداران باید تمامی این مشخصات را با مشخصات آمده در فاکتور تطبیق دهند.
2 - تشخیص اصالت کالا و بررسی برگه کنترل کیفیت
برگه کنترل کیفی، سندی است که اعتبار و اصالت کالا را نشان می‌دهد. آنچه در این برگه می‌آید، نتایج آزمایش‌های گوناگون انجام‌شده روی تیرآهن‌ها هستند. لازم به‌ذکراست که برگه تشخیص اصالت کالا به درخواست مشتری و روی بارهای تناژ بالا از مبداء کارخانه امکان ارسال دارد. نتایج آنالیز در آزمون‌های زیر در سند کنترل کیفیت اعلام شده‌اند:
3 - بررسی مشخصات ظاهری تیرآهن
بررسی چشمی کالا هنگام خرید تیرآهن در محل تحویل، یک روش دیگر برای تشخیص سلامت کالا است. برای مثال، رنگ تیرآهن می‌تواند نشان‌دهنده سلامت یا عدم سلامت آن باشد. تیرآهن‌های سالم به رنگ خاکستری تیره یا نوک‌مدادی به‌صورت کاملا یکدست هستند. همچنین هیچ اثری از زنگ‌زدگی به‌صورت گسترده در آن‌ها نباید مشاهده شود. خوب است محصولات را به‌طور چشمی از نظر ترک و تاب خوردگی بررسی کنید.
4 - تطابق وزن تیرآهن با برگه باسکول
شرکت توزیع‌کننده موظف است برگه باسکول را به همراه مشتری ارائه دهد. وزن محصولات هنگام تحویل به مشتری در این برگه ثبت شده است. وزن اولیه خرید نیز در فاکتور محصول مشخص خواهد بود. مشتری می‌بایست این دو وزن اعلامی را با یکدیگر مقایسه کند و از میزان تناژ ارسالی تیرآهن‌ها مطمئن شود.
5 - نحوه نگهداری تیرآهن
از بهترین روش‌های نگهداری تیرآهن می‌توان به گالوانیزاسیون اشاره کرد. گالوانیزاسیون یا گالوانیزه کردن، فرایندی است که طی آن، لایه‌ای از فلز روی را روی سطح تیرآهن فولادی می‌کشند. بدین ترتیب، جلوی زنگ‌زدگی فولاد گرفته خواهد شد. پوشش‌های ارگانیک مانند رنگ‌روغن و غیره نیز می‌توانند از زنگ‌زدگی فولاد پیش‌گیری کنند. همچنین می‌توان مواد پودری مخصوص را طی فرآیندهای الکترواستاتیک روی تیرها جهت جلوگیری از زنگ‌زدگی اعمال کرد.
جمع بندی
انواع تیرآهن IPE ،IPB یا هاش و CPE در ایران رایج هستند. البته این‌ها در سایزها و با ابعاد گوناگون به فروش می‌روند. هنگام خرید تیرآهن می‌بایست به عوامل گوناگون توجه داشت؛ از جمله نوع پروژه، قیمت تیرآهن، کیفیت تیرآهن، تطابق محصول با فاکتور و مشخصات ظاهری محصول.