در گذشته به علت ضخامت زیاد دیوارها، بلندی سقف ها و محوطه های وسیع پیرامون بناها، مساله صوت مشکل زا نبوده و از اهمیت چندانی نیز برخوردار نبوده است. ولی امروزه با گسترش و توسعه شهرها و ماشین ها ، آلودگی صوتی نیز افزایش یافته است و تمهیدات خاصی را جهت کاهش اصوات مزاحم می طلبد. بنابراین می توان پیدایش عایق های صوتی اعم از پشم شیشه را همزمان با گسترش و صنعتی شدن شهرها دانست.
وقتی به یک جسم جامد ضربه وارد می کنیم تولید صدا می کند. صوت ایجاد شده در تمامی جهات در فضا پخش می شود ولی سرعت آن در هوا (گازها) کمتر از مایعات و جامدات است. زیرا صوت برای انتقال از نقطه ای به نقطه ای دیگر به ماده نیاز دارد. اصوات به دو طریق به داخل ساختمان منتقل می شوند:
1 - به صورت امواج هوایی از طریق بازشوها، کانال های تهویه و ...
2 - به صورت امواج کوبه ای (ضربه ای) از طریق ارتعاش اجزاء ساختمان نظیر دیوار، سقف، کف و...
برخی از اجزا و مصالح ساختمانی صوت را جذب کرده و از خود عبور می دهند و برخی دیگر نیز با انعکاس صدا باعث ایجاد پژواک می شوند. مصالح عایق صوتی یا آکوستیکی موادی هستند که امواج صوتی را جذب کرده و مقدار آن را کاهش می دهند. مصالح آکوستیکی دارای حفره های ریزی هستند که امواج صوتی هنگام ورود و خارج شدن از این حفره ها در اثر اصطکاک ایجاد شده مقداری از انرژی خود را به صورت حرارت از دست می دهند. میزان صوتی که توسط مصالح جذب می شود علاوه بر تعداد حفره ها و عمق آن ها، به فرکانس صدا نیز بستگی دارد.
گوش یک انسان سالم قادر به شنیدن فرکانس های بین 20000-16 هرتز است. تحقیقات پزشکی اثرات آلودگی صوتی را بر حساسیت گوش انسان ثابت نموده است که علاوه بر ناشنوایی های دائم و موقت، اختلال در سیستم های عصبی، گوارشی، قلب و عروق را نیز سبب می شود. از این رو استفاده از عایق های صوتی خصوصا در مکان های خاص نظیر بیمارستان ها، استودیوها و ... از اهمیت بالایی برخوردار است.
عایق های صوتی در انواع مختلف به صورت تخته ای یا ورقه ای قابل نصب بر روی دیوار، سقف، کف و ... هستند. از موادی نظیر پوکه معدنی نیز می توان به عنوان عایق صوتی کف یا پشت بام استفاده کرد.
جهت صرفه جویی در هزینه می توان هنگام عایق کاری حرارتی ساختمان از موادی استفاده کرد که علاوه بر مقاومت در برابر گرما، در برابر صوت نیز مقاوم باشند. از جمله پلی استایرن، پلی یورتان، پشم شیشه ، پشم سنگ ، بتن سبک و ... که از این بین پشم شیشه گزینه مناسب تری است خصوصا در محل هایی که پارکت نصب می گردد.
مصالح آکوستیکی بسیار متنوع هستند و با نام های تجاری گوناگونی تولید و عرضه می شوند. برخی از آن ها مانند اندودهای گچی آکوستیکی (ملات گچ و پرلیت) و اندودهای فیبری در محل قابل اجرا هستند و برخی دیگر نیز به صورت تخته ها (تایل ها) و صفحات پیش ساخته تولید می شوند. ویژگی مهم برای این مصالح این است که سخت نباشند ، وزن مخصوص بالایی داشته باشند و در برابر رطوبت و هجوم حشرات نیز مقاوم باشند. در این مبحث عمده ترین مصالح عایق صوتی بررسی خواهند شد.
این مصالح شامل سیستم های دیوارهای جداکننده داخلی (پارتیشن)، سقف های کاذب و روکش دیوارهای سنتی اعم از تاسیساتی و غیر تاسیساتی می باشند که به صورت ساده یا دکوراتیو تولید می شوند. از مزایای این سیستم، سرعت و کیفیت اجرای بالا، انعطاف پذیری، حفاظت سازه در برابر حریق و صرفه اقتصادی است.
این تخته ها و صفحات از پشم های معدنی نظیر پشم سرباره و به دو صورت شکاف دار و سوراخ دار تولید می شوند. نو شکاف دار آن ها در مواردی که جنبه زیبایی آن حائز اهمیت باشد ، به کار می رود. این مصالح در گونه های مختلف از نظر اندازه، ضخامت، بافت و قابلیت جذب صوت ساخته می شوند و در برابر آتش نیز مقاوم هستند. هنگام رنگ آمیزی این مصالح باید توجه کرد که از رنگ های ویژه استفاده گردد تا حفره های آن ها بسته نشود.
ایزوهم نسل جدیدی از عایق های حرارتی و صوتی می باشد که امروزه مورد توجه بسیاری از صنعتگران واقع شده است. عایق ایزوهم از الیاف پلی استر خاص تولید شده و جهت کاهش صداهای هوابردی به میزان 50 الی 70 درصد و صداهای کوبه ای به میزان 40 الی 60 درصد استفاده می گردد.
از موارد مصرف این عایق ها می توان در صنعت ساختمان، کارخانه های صنعتی، صنعت خودروسازی، صنایع پتروشیمی، لوله های فاضلاب (سرویس های بهداشتی، حمام)، سالن های کنفرانس، سالن های ورزشی، بیمارستان ها، هتل ها، استودیوهای موسیقی، سینما و ... اشاره کرد.
این تخته ها و صفحات معمولا از الیاف نیشکر که تحت فشار قرار گرفته، ساخته می شوند و تنوع زیادی در نقش و بافت دارند. مشکل عمده این مصالح مقاومت کم در برابر رطوبت و آتش است. بنابراین نمی توانند به عنوان عایق رطوبتی استفاده شوند.
این تخته ها از تاوه های آلومینیومی یا فولادی سوراخ دار و لعاب خورده ساخته شده اند که داخل آن ها با لایه ای از مصالح آکوستیک نظیر پشم های معدنی پر شده است. دوام و عمر این تخته ها زیاد است از این رو قیمت بالای آن ها توجیه پذیر می شود.
ورق سرب با استفاده از چسب های الاستومتری بر روی سطوح چسبانده می شود و به میزان زیادی عبور صوت را کاهش می دهد. اگر این ورق بر روی چوب اجرا شود، به دلیل این که چوب نیز تا حدی متوقف کننده صوت است، بنابراین تاثیر آن ها افزایش خواهد یافت. علاوه بر مصالح ذکر شده، تمهیداتی از قبیل نصب شیشه دو جداره یا استفاده از مصالح پرزدار نظیر موکت کردن کف نیز در کاهش انتقال صوت تاثیرگذارند.