دسترسی سریع به محتوای این مطلب
انتخاب بین ساختمان شمالی و جنوبی از موضوعات مهمی است که هم خریداران ملک و هم معماران در طراحی به آن توجه ویژه ای دارند. جهت قرارگیری ساختمان نه تنها بر نورگیری فضا و تهویه طبیعی اثر دارد، بلکه بر میزان آسایش ساکنان نیز تاثیر مستقیم می گذارد. در پروژه های عمرانی، شناخت تفاوت این دو جهت به تصمیم گیری درست در مرحله ساخت کمک می کند، درست همان طور که آگاهی از قیمت آهن در بودجه بندی سازه اهمیت دارد.
ساختمان های شمالی و جنوبی هرکدام مزایا و محدودیت های خاص خود را دارند. نوع اقلیم، شدت تابش آفتاب و حتی چیدمان فضای داخلی در انتخاب جهت ساختمان نقش تعیین کننده ای دارند. در شهرهای بزرگ که زمین محدود است، طراحان باید میان نور طبیعی، حریم خصوصی و تهویه مناسب تعادل ایجاد کنند. همان طور که بررسی دقیق قیمت میلگرد برای انتخاب مصالح ضروری است، آگاهی از شرایط اقلیمی نیز در جهت یابی ساختمان اهمیت زیادی دارد.
از سوی دیگر، جهت ساختمان می تواند بر مصرف انرژی، دمای داخلی و حتی ارزش ملک تاثیر بگذارد. در بسیاری از مناطق، ساختمان های جنوبی به دلیل نورگیری بیشتر، محبوب تر و ارزشمندتر هستند. با این حال در مناطق گرمسیر، ساختمان های شمالی کارایی بهتری دارند و محیط خنک تری فراهم می کنند. در این میان، همان گونه که مقایسه قیمت تیرآهن به انتخاب اقتصادی تر کمک می کند، بررسی علمی جهت ساختمان نیز منجر به تصمیمی هوشمندانه در خرید یا ساخت خانه خواهد شد.
در بازار مسکن ایران وقتی می گویند ساختمان شمالی و جنوبی منظور جهت قرارگیری بنا نسبت به کوچه و حیاط و همچنین الگوی نورگیری آن است. در یک تعریف ساده، ساختمان شمالی معمولاً حیاط در جلو و بنا در عقب زمین دارد و ساختمان جنوبی بنا در جلو و حیاط در پشت قرار می گیرد. انتخاب ساختمان شمالی یا جنوبی فقط سلیقه ای نیست؛ نور روز، دما، مصرف انرژی و حتی چیدمان فضاها را تغییر می دهد. در بخش های بعدی به جزئیات هر کدام می پردازیم تا تصمیم آگاهانه تری بگیرید.
خانه های شمالی از متداول ترین انواع ساختمان در بافت شهری ایران هستند. این نوع طراحی به دلیل نحوه نورگیری خاص و چیدمان متفاوت حیاط و بنا، محبوبیت زیادی در مناطق گرم و معتدل دارد. پیش از بررسی جزئیات فنی، لازم است درک کنیم چرا در نگاه معماری، خانه شمالی به تعادل میان نور، دما و حریم خصوصی معروف است.
تعریف و الگوی استقرار: در ساختمان شمالی ابتدا از درب وارد حیاط می شوید و سپس به بنا می رسید. به زبان ساده، بنا در انتهای زمین و نزدیک به مرز شمالی قطعه ساخته می شود و حیاط رو به کوچه است. همین چیدمان باعث می شود نما و پنجره های اصلی رو به جنوب نباشند و نور غالب غیرمستقیم و یکنواخت باشد.
نورگیری و آسایش: ویژگی مهم در ساختمان شمالی یکنواختی روشنایی است. نورگیر ساختمان شمالی معمولاً نرم تر است و خیرگی کمتری دارد. برای تشخیص پنجره شمالی و جنوبی در این نوع بنا کافی است مسیر حرکت خورشید را دنبال کنید؛ در بیشتر ساعات روز نور مستقیم کمتری روی پنجره های رو به حیاط می افتد و فضاها کمتر داغ می شوند. این موضوع برای اتاق خواب و کار مزیت است چون کنترل دما و نور راحت تر می شود.
چیدمان فضاها و پلان: در بسیاری از نمونه ها آشپزخانه و نشیمن رو به حیاط قرار می گیرند تا از منظر و نور ملایم بهره ببرند. اتاق های خواب می توانند در جبهه شرقی یا غربی چیدمان شوند تا نور صبح یا عصر دریافت کنند. اگر پارکینگ در زیرزمین باشد، رمپ در حیاط جلو طراحی می شود و دسترسی سواره ساده تر خواهد بود.
مصرف انرژی و اقلیم: در اقلیم گرم، ساختمان شمالی به دلیل تابش مستقیم کمتر، هزینه سرمایش کمتری دارد. در اقلیم سرد لازم است عایق بندی جدی تر باشد چون گرمای خورشید مستقیم به فضاهای اصلی نمی رسد. استفاده از پنجره های سرتاسری دوجداره، سایبان ثابت یا متحرک و پرده های ضخیم در زمستان کمک خوبی است.
حریم خصوصی و دید: چون حیاط جلو است، در صورت ارتفاع دیوار مناسب، دید مزاحم از کوچه کمتر وارد فضا می شود. بالکن ها بهتر است در تراز بالاتر یا در جبهه های فرعی قرار گیرند تا حریم خصوصی حفظ شود. در بسیاری از عکس خانه های شمالی می بینید که تراس های فرورفته و فلاورباکس برای تقویت حریم و سبزینگی استفاده می شود.
نکات خرید و بازدید:
خانه جنوبی یعنی چه؟ در ساختمان جنوبی بنا در جلوی زمین و چسبیده به بر کوچه ساخته می شود و حیاط در پشت قرار دارد. نتیجه این آرایش، پنجره ها و بالکن های رو به جنوب است که بیشترین تابش و روشنایی را می گیرند. پاسخ به پرسش پنجره جنوبی کدام است در اینجا روشن است: همان پنجره های جبهه پشت که رو به حیاط قرار گرفته اند.
نور و دما: اصلی ترین مزیت ساختمان جنوبی، نور فراوان و گرمای خوشایند در زمستان است. نشیمن و پذیرایی اگر رو به جنوب باشند، در بیشتر ساعات روز روشن هستند و مصرف برق برای روشنایی در روز کاهش می یابد. در تابستان برای جلوگیری از افزایش دما باید سایبان افقی، شید بیرونی و شیشه دوجداره به کار برد تا تابش مستقیم کنترل شود. در بسیاری از عکس خانه های جنوبی تراس کشیده و سایبان های افقی برای شکستن زاویه تابش دیده می شود.
تهویه و سلامت فضا: با طراحی بازشو در دو جبهه، تهویه طبیعی عالی حاصل می شود. ترکیب پنجره جنوبی با بازشوهای شرقی یا غربی نسیم عرضی ایجاد می کند که رطوبت و بو را سریع تر خارج می کند. این مزیت در آشپزخانه های رو به حیاط بسیار محسوس است.
پلان و کاربری ها: در ساختمان جنوبی معمولاً نشیمن و پذیرایی رو به حیاط پشت قرار می گیرند تا نور جنوب و دید بهتر به فضای سبز داشته باشند. اتاق های خواب می توانند بین جنوب و شرق توزیع شوند تا صبح ها روشن باشند. اگر محدودیت دید مزاحم وجود نداشته باشد، آشپزخانه اوپن با پنجره جنوبی تجربه نور بسیار خوبی می دهد.
مصرف انرژی و اقلیم: در مناطق سرد ساختمان جنوبی به طور طبیعی بهره حرارتی بیشتری می گیرد و هزینه گرمایش کاهش می یابد. در مناطق گرم باید اقلام کنترلی نور مثل لوور، پرده ضخیم و سایبان تعبیه شود تا از گرمای اضافه جلوگیری شود. مصالح با ظرفیت گرمایی بالا مثل آجر یا بتن اکسپوز می توانند نوسان دما را میانه روز بهتر متعادل کنند.
حریم خصوصی و منظر: چون بنا به کوچه نزدیک است، ممکن است در جبهه خیابان دید بیشتری شکل بگیرد. راهکار معمول، تمرکز فضاهای اصلی در جبهه حیاط و استفاده از هندریل های مات و گیاهان بالکنی است. کف سازی و نورپردازی حیاط پشت، کیفیت زندگی را بالا می برد و مهم ترین سرمایه تصویری شما در ساختمان شمالی و جنوبی خواهد بود.
نکات خرید و بازدید:
به طور کلی ساختمان جنوبی برای دوستداران نور فراوان، گیاهان خانگی و فضاهای روشن ایده آل است. اگر در انتخاب ساختمان شمالی یا جنوبی اولویت شما روشنایی طبیعی و گرمایش زمستانی است، ساختمان جنوبی انتخاب قوی تری خواهد بود.
برای تشخیص نوع ساختمان شمالی و جنوبی لازم نیست حتما نقشه معماری در اختیار داشته باشید. چند نشانه ساده می تواند به شما کمک کند تا بفهمید خانه شمالی است یا جنوبی.
در اولین قدم، زمان ورود به ملک دقت کنید؛ اگر پس از باز شدن درب، ابتدا وارد حیاط شدید و سپس به ساختمان رسیدید، به احتمال زیاد خانه شمالی است. اما اگر درب ورودی مستقیما به ساختمان باز می شود و حیاط در پشت قرار دارد، آن ملک جنوبی محسوب می شود.
روش دیگر بررسی جهت تابش آفتاب است. برای تشخیص پنجره شمالی و جنوبی در ظهر، وقتی خورشید تقریبا در بالاترین نقطه آسمان قرار دارد، سایه ها را نگاه کنید. اگر نور اصلی از پشت ساختمان وارد می شود، خانه جنوبی است، اما اگر از روبه رو یا کناره ها وارد می شود، ساختمان شمالی است.
همچنین می توانید از ابزارهای ساده مثل قطب نما یا نقشه های آنلاین استفاده کنید تا زاویه ملک نسبت به شمال واقعی مشخص شود. توجه به جهت سایه ها در فصل تابستان نیز کمک می کند تا بفهمید پنجره جنوبی کدام است و میزان نورگیری ملک چقدر است.
در هنگام بازدید، اگر در پلان واحدی مشاهده کردید که واحد شمالی در ساختمان جنوبی نام دارد، به این معناست که در همان ساختمان، آن واحد پنجره هایی رو به شمال دارد و نور مستقیم کمتری دریافت می کند. این نکته برای انتخاب بین ساختمان شمالی یا جنوبی اهمیت زیادی دارد، چون تعیین کننده دما و نور روز در فضای زندگی شماست.
شناخت تفاوت ساختمان شمالی و جنوبی به شما کمک می کند تا هنگام خرید یا ساخت خانه، تصمیم بهتری بگیرید. این دو نوع ساختمان نه تنها در موقعیت حیاط و بنا با هم فرق دارند، بلکه از نظر نورگیری، دما، تهویه، حریم خصوصی و حتی هزینه انرژی نیز ویژگی های متفاوتی دارند. در واقع، انتخاب خانه شمالی یا جنوبی باید بر اساس اقلیم منطقه، نیاز نوری و سبک زندگی انجام شود.
برای درک کامل تر این تفاوت ها، در ادامه یک جدول مقایسه ای ارائه شده است که به سادگی ویژگی های اصلی هر دو نوع ساختمان را نشان می دهد و کمک می کند تصمیم آگاهانه تری بگیرید.
| ویژگی ها | ساختمان شمالی | ساختمان جنوبی |
|---|---|---|
| موقعیت حیاط و ورودی | حیاط در جلو و ساختمان در انتهای زمین قرار دارد. | ساختمان در جلو و حیاط در پشت بنا واقع شده است. |
| نورگیری طبیعی | نور کمتری دارد مخصوصا در طبقات پایین تر. | نور بیشتری از سمت جنوب دریافت می کند مخصوصا در زمستان. |
| گرمایش و سرمایش | در تابستان خنک تر و در زمستان سردتر است. | در زمستان گرم تر و در تابستان ممکن است دمای بیشتری داشته باشد. |
| میزان مصرف انرژی | مصرف انرژی برای گرمایش در فصول سرد بیشتر است. | مصرف انرژی کمتر است چون از نور و گرمای طبیعی بهره می برد. |
| حریم خصوصی | حریم خصوصی بالاتر به دلیل عقب تر بودن بنا از خیابان. | حریم خصوصی کمتر چون ساختمان نزدیک به خیابان است. |
| تهویه طبیعی | تهویه در صورت طراحی مناسب قابل قبول است ولی محدودتر از ساختمان جنوبی. | جریان هوای طبیعی بهتر به دلیل نور و بازشوهای بیشتر. |
| دید و چشم انداز | معمولا حیاط و فضای سبز در دیدرس خیابان قرار دارد. | چشم انداز به حیاط خصوصی تر است و دید مستقیم از خیابان کمتر می شود. |
| کاربری فضاها | برای افرادی که به سکوت و حریم اهمیت می دهند مناسب تر است. | برای خانواده هایی که نور طبیعی را ترجیح می دهند گزینه بهتری است. |
| قیمت و ارزش ملک | معمولا قیمت پایین تری دارد به دلیل نورگیری کمتر. | ارزش ملک بیشتر است چون نور و گرمای طبیعی بیشتری دارد. |
| مناسب برای اقلیم ها | مناسب مناطق گرمسیر و آفتابی است. | مناسب مناطق سردسیر یا دارای زمستان های طولانی است. |
| احساس فضا و روشنایی داخلی | فضاها تاریک تر به نظر می رسند و نیاز به نور مصنوعی بیشتری دارند. | فضاها روشن تر و دل بازتر هستند. |
| مصالح و سازه | نیاز به عایق حرارتی قوی تر در فصل سرد دارد. | با عایق حرارتی معمولی نیز دمای داخلی متعادل تر می ماند. |
| سهولت ساخت و طراحی | طراحی فضاها محدودتر است چون نور از حیاط جلو می آید. | طراحی فضاها آزادتر است چون نور مستقیم از سمت جنوب تامین می شود. |
در نگاه اول شاید تفاوت زیادی بین ساختمان شمالی و جنوبی دیده نشود، اما نوع قرارگیری بنا در زمین نقش مهمی در کیفیت نور، دما و راحتی زندگی دارد. ساختمان شمالی معمولا آرام تر، خنک تر و سایه دارتر است، به همین دلیل در بعضی مناطق انتخاب محبوب تری محسوب می شود. با این حال، این مدل ساختمان همیشه بی نقص نیست و نقاط ضعف خاص خود را دارد.
مزایای ساختمان شمالی
معایب ساختمان شمالی
در میان انواع ساختمان شمالی و جنوبی، خانه های جنوبی به دلیل موقعیت قرارگیری در جلوی زمین و دریافت مستقیم نور خورشید از سمت جنوب، یکی از روشن ترین و پرنورترین نوع ساختمان ها به شمار می روند. این نوع ساختمان در بیشتر شهرهای سرد و نیمه سرد کشور طرفدار دارد، چون انرژی خورشیدی را به خوبی جذب می کند و دمای داخل خانه را در روزهای سرد سال متعادل نگه می دارد. با این حال، این ویژگی ها می توانند در مناطق گرم به نقطه ضعف تبدیل شوند.
مزایای ساختمان جنوبی
معایب ساختمان جنوبی
در مجموع، ساختمان شمالی یا جنوبی هر کدام مزیت های خاص خود را دارند، اما اگر به نور طبیعی زیاد، فضای گرم و روشن و مصرف انرژی کمتر در زمستان اهمیت می دهید، ساختمان جنوبی می تواند گزینه ای ایده آل برای شما باشد.
انتخاب بین ساختمان شمالی و جنوبی تنها به سلیقه مربوط نمی شود؛ موقعیت جغرافیایی، میزان نور، دمای فضا و حتی نوع زندگی روزمره بر تصمیم شما اثر دارد. پیش از خرید یا ساخت خانه، توجه به چند نکته ساده اما مهم می تواند انتخاب شما را دقیق تر و منطقی تر کند.
نکات کلیدی:
جمع بندی
انتخاب میان ساختمان شمالی و جنوبی به شرایط آب و هوا، نیاز نوری و سلیقه شما بستگی دارد. ساختمان شمالی خنک تر و سایه دارتر است و برای مناطق گرم مناسب تر به شمار می رود، در حالی که ساختمان جنوبی روشن تر و گرم تر بوده و در شهرهای سرد عملکرد بهتری دارد. در ساختمان شمالی یا جنوبی تفاوت اصلی در جهت نورگیری، دمای داخلی و میزان حریم خصوصی است. خانه های شمالی نور ملایم و آرامش بیشتری دارند، اما خانه های جنوبی نور فراوان و فضای روشن تری ایجاد می کنند. پیش از خرید یا ساخت خانه، حتما جهت ملک، زاویه تابش آفتاب و موقعیت پنجره شمالی و جنوبی را بررسی کنید تا انتخابی هماهنگ با نیاز و سبک زندگی خود داشته باشید.
سوالات متداول
انتخاب بین ساختمان شمالی و جنوبی بستگی به شرایط اقلیمی و موقعیت زمین دارد. ساختمان جنوبی معمولاً نور بیشتری دریافت می کند، در حالی که ساختمان شمالی حریم خصوصی بیشتری دارد.
بله، جهت ساختمان تاثیر زیادی بر مصرف انرژی دارد. ساختمان های جنوبی به دلیل دریافت نور بیشتر در روز، در زمستان گرم تر و کم مصرف تر هستند.
در ساختمان های جنوبی نور طبیعی از پنجره های رو به جنوب وارد می شود و روشنایی مطلوبی ایجاد می کند. اما در ساختمان های شمالی نور کمتر است و معمولاً فضاها تاریک تر به نظر می رسند.
در مناطق گرمسیر، ساختمان شمالی گزینه بهتری است چون نور مستقیم کمتری می گیرد و فضای داخلی خنک تر باقی می ماند. این ویژگی باعث کاهش مصرف انرژی در تهویه می شود.
بله، جهت ساختمان بر قیمت ملک موثر است. معمولاً ساختمان های جنوبی به دلیل نورگیری بهتر و مصرف انرژی کمتر، ارزش بالاتری نسبت به ساختمان های شمالی دارند.
در انتخاب جهت ساختمان باید به اقلیم، زاویه تابش آفتاب و نیاز به نور طبیعی توجه کنید. علاوه بر آن، کاربری فضا و میزان حریم خصوصی نیز در تصمیم گیری نقش مهمی دارد.
با بیش از ۵ سال تجربه تخصصی در زمینه تولید محتوای سئو شده، توانسته‌ام در حوزه‌های متنوع به بهینه‌سازی و ارتقای رتبه سایت‌ها کمک کنم. تمرکزم بر تولید محتوای ارزشمند و کاربرپسند برای بهبود نتایج جستجو است.