در ساختمان های بتن آرمه، عناصر سازه ای مختلفی برای بهبود مقاومت و پایداری مورد استفاده قرار می گیرند. خاموت و دورگیر از جمله این اجزا هستند که هر یک با نقش ویژه خود، در برابر نیروهای مختلف مقاومت ایجاد می کنند. این دو نوع میلگرد، علی رغم شباهت هایی که در ظاهر و عملکرد دارند، دارای کاربردها و ویژگی های متفاوتی هستند.
خاموت ها برای کنترل و مهار نیروهای برشی و پیچشی در تیرها و دال های بتنی استفاده می شوند، در حالی که دورگیرها به طور خاص در ستون ها، به خصوص در نواحی اتصال تیر و ستون، جهت مقابله با نیروهای لرزه ای به کار می روند. در این مقاله، به بررسی دقیق تر تفاوت خاموت و دورگیر می پردازیم.
برای درک تفاوت خاموت و دورگیر ابتدا باید وظیفه هر یک در سازه های بتن آرمه را مشخص کنیم. خاموت، میلگردی عرضی است که برای جلوگیری از ترک خوردگی و افزایش مقاومت تیرها در برابر نیروهای برشی و پیچشی استفاده می شود. در صورتی که دورگیر نوعی خاموت پیشرفته است که در ستون ها و نواحی حساس اتصال تیر و ستون در مناطق زلزله خیز، مورد استفاده قرار می گیرد.
اصلی ترین تفاوت خاموت و دورگیر، شکل ظاهری آن ها است. خاموت می تواند به صورت باز یا بسته طراحی شود، اما دورگیر به صورت بسته با قلاب هایی در انتهای خود ساخته می شود. این قلاب ها به گونه ای طراحی شده اند که استحکام و شکل پذیری بیشتری به سازه بدهند.
علاوه بر این، طول مستقیم قلاب های دورگیر نیز حداقل ۷.۵ سانتی متر است که این ویژگی به افزایش ایمنی سازه در برابر لرزش ها کمک می کند. از نظر محل استفاده، خاموت در تیرها و دال های بتنی به کار می رود. در حالی که دورگیر در ستون ها، به خصوص در نواحی اتصال تیر و ستون، برای افزایش مقاومت در برابر نیروهای لرزه ای نصب می شود.
خاموت، یکی از انواع میلگردهای عرضی در سازه های بتن آرمه است که وظیفه اصلی آن، افزایش مقاومت تیرها و دال های بتنی در برابر نیروهای برشی و پیچشی می باشد.
به عبارت دیگر، خاموت نقش مهار کننده ترک ها و توزیع متناسب تنش ها در تیرها را بر عهده دارد. این میلگردها به صورت دایره، مربع، مستطیل یا چند ضلعی ساخته می شوند و می توانند بسته به طراحی سازه به صورت باز یا بسته استفاده شوند.
استفاده از خاموت به دلیل اهمیت کنترل نیروهای برشی و پیچشی، یکی از ملزومات اساسی در طراحی سازه های بتن آرمه به شمار می رود. به طور خاص، خاموت ها باعث کاهش احتمال شکست برشی در تیرها می شوند. همچنین، این میلگردها برای تثبیت میلگردهای طولی و جلوگیری از خمیدگی آنها نیز به کار می روند.
خاموت های مورد استفاده در سازه ها بر اساس استانداردهای خاصی طراحی و تولید می شوند. ضخامت میلگرد، شکل هندسی، و فاصله بین خاموت ها، همگی عواملی هستند که بر عملکرد و مقاومت سازه تأثیر می گذارند.
دورگیر، نوعی میلگرد عرضی است که به طور خاص برای استفاده در ستون های بتنی طراحی شده است. این میلگرد، به ویژه در محل های اتصال تیر و ستون، نقش بسیار مهمی در افزایش مقاومت و شکل پذیری سازه در برابر نیروهای لرزه ای ایفا می کند. دورگیرها معمولاً به صورت بسته طراحی می شوند و دارای قلاب هایی با خم ۱۳۵ درجه در انتها هستند. این قلاب ها به گونه ای طراحی شده اند که حداکثر استحکام و ایمنی را برای سازه فراهم کنند.
یکی از ویژگی های بارز دورگیر، طول مستقیم قلاب های آن است که باید حداقل ۷.۵ سانتی متر باشد. این ویژگی باعث می شود که دورگیر بتواند نیروی بیشتری را در برابر لرزش ها و نیروهای جانبی تحمل کند. علاوه بر این، استفاده از دورگیر در مناطق زلزله خیز به شدت توصیه می شود، زیرا این میلگرد می تواند از تغییر شکل های غیرمجاز و خرابی ستون ها جلوگیری کند.
دورگیرها علاوه بر مقاومت در برابر نیروهای لرزه ای، نقش مهمی در توزیع تنش ها و تثبیت میلگردهای طولی دارند. این ویژگی ها، دورگیر را به یکی از عناصر ضروری در طراحی سازه های ایمن تبدیل کرده است. برای تهیه دورگیرهای استاندارد و اطلاع از قیمت آهن و میلگردهای مرتبط، می توانید با ما تماس بگیرید.
از نظر کاربرد، تفاوت خاموت و دورگیر در سازه های بتن آرمه است. خاموت ها عمدتاً در تیرها و دال ها به کار می روند و وظیفه اصلی آنها، مقاومت در برابر نیروهای برشی و پیچشی است. این میلگردها همچنین به توزیع یکنواخت تنش ها و جلوگیری از ترک خوردگی سازه کمک می کنند.
در مقابل، دورگیرها به طور ویژه در ستون ها و به خصوص در نواحی اتصال تیر و ستون استفاده می شوند. این میلگردها برای مقاومت در برابر نیروهای لرزه ای طراحی شده اند و به افزایش شکل پذیری و استحکام ستون ها کمک می کنند.
تفاوت خاموت و دورگیر در ظاهر نیز دیده می شود. خاموت ها در اشکال متنوعی مانند مربع، مستطیل، دایره یا حتی چند ضلعی طراحی و ساخته می شوند. این انعطاف پذیری در طراحی خاموت به سازه کاران اجازه می دهد که با توجه به نیازهای خاص سازه، از اشکال مختلف استفاده کنند.
به عنوان مثال، خاموت های دایره ای بیشتر برای تیرهای گرد یا ستون های خاص به کار می روند، در حالی که خاموت های مستطیلی در تیرها و دال های بتنی معمول استفاده می شوند. خاموت ها می توانند به دو صورت باز (تنگ باز) یا بسته (تنگ بسته) ساخته شوند. خاموت های باز عمدتاً در مواردی به کار می روند که نیاز به دسترسی آسان تری به میلگردهای طولی یا فضای کاری باشد.
اما دورگیرها به صورت بسته طراحی می شوند و ویژگی بارز آن ها قلاب های لرزه ای در انتهای میلگرد است. این قلاب ها که معمولاً با خم ۱۳۵ درجه ساخته می شوند، به استحکام بیشتر سازه در برابر لرزش ها و نیروهای جانبی کمک می کنند. قلاب های دورگیر دارای طول مستقیم حداقلی هستند که بر اساس استانداردها نباید از ۷.۵ سانتی متر یا ۶ برابر قطر میلگرد کمتر باشد. این طراحی خاص باعث می شود که دورگیرها بتوانند نیروی بیشتری را جذب و تحمل کنند، به خصوص در مناطق زلزله خیز که ستون ها باید بالاترین سطح مقاومت را داشته باشند.
از دیگر تفاوت های ظاهری میان خاموت و دورگیر، ضخامت میلگردهای مورد استفاده در آن هاست. در طراحی دورگیر، از میلگردهایی با ضخامت بیشتر استفاده می شود تا مقاومت لازم در برابر نیروهای لرزه ای فراهم شود. خاموت ها نیز بسته به نیاز پروژه با ضخامت های متفاوت تولید می شوند، اما نسبت به دورگیرها نازک تر هستند.
تفاوت خاموت و دورگیر در محل مورد استفاده نیز می باشد. خاموت ها عمدتاً در تیرها و دال های بتنی به کار می روند.
وظیفه اصلی خاموت در این قسمت ها، جلوگیری از شکست برشی و افزایش مقاومت در برابر نیروهای پیچشی است. برای مثال، در تیرهای بتنی که تحت فشار نیروهای برشی قرار دارند، خاموت ها به توزیع یکنواخت تنش ها و کاهش احتمال ترک خوردگی کمک می کنند. همچنین، خاموت ها نقش مهمی در تثبیت میلگردهای طولی و جلوگیری از کمانش آن ها دارند. این ویژگی به ویژه در دال های بتنی با بارهای سنگین یا طول دهانه زیاد اهمیت دارد.
در مقابل، دورگیرها به طور خاص در ستون های بتنی استفاده می شوند. محل قرارگیری دورگیرها بیشتر در نواحی اتصال تیر و ستون یا بخش هایی از ستون است که تحت تأثیر نیروهای لرزه ای قرار می گیرند. دورگیرها با کمک قلاب های لرزه ای و طراحی بسته خود، از جابجایی غیر مجاز ستون ها و خرابی آنها جلوگیری می کنند.
از نظر توزیع در سازه، خاموت ها در طول تیرها و دال ها به طور منظم و با فاصله های مشخص نصب می شوند. این فاصله ها بسته به میزان بار وارده و طراحی سازه متفاوت است.
در حالی که دورگیرها در قسمت های حساس ستون، به خصوص در ارتفاع پایین تر، با فاصله های نزدیک تر و تعداد بیشتری استفاده می شوند. این تمرکز در ستون ها به دلیل اهمیت ایمنی و تحمل بارهای جانبی و لرزه ای در این بخش از سازه است.
انتخاب بین خاموت و دورگیر بستگی زیادی به نیازهای سازه و محل استفاده آنها دارد. در تیرها و دال های بتنی که نیروهای برشی و پیچشی غالب هستند، استفاده از خاموت بهترین گزینه است. این میلگردها به دلیل طراحی انعطاف پذیر و امکان استفاده در اشکال مختلف، می توانند به خوبی نیازهای سازه ای را برآورده کنند.
همچنین، خاموت ها از نظر اقتصادی نیز مقرون به صرفه هستند و به راحتی در دسترس می باشند. برای پروژه هایی که تیرها و دال های بزرگ و پرتنش دارند، می توان از خاموت های ضخیم تر و با فاصله کمتر استفاده کرد.
در کنار تمامی موارد گفته شده، در ستون های بتنی و به خصوص در نواحی اتصال تیر و ستون، استفاده از دورگیر توصیه می شود. این میلگردها به دلیل طراحی خاص شان، مقاومت سازه را در برابر نیروهای لرزه ای و جانبی افزایش می دهند. به همین دلیل، در مناطق زلزله خیز که ایمنی سازه اهمیت بیشتری دارد، دورگیرها یکی از اجزای اصلی طراحی سازه هستند.
نکته دیگری که در انتخاب بین خاموت و دورگیر باید مورد توجه قرار گیرد، استانداردهای ساخت و نیازهای پروژه است. برای مثال، در مناطقی که خطر زلزله بالا است، استفاده از دورگیر با مشخصات خاص الزامی است.
همچنین، هزینه و دسترسی به میلگرد نیز می تواند در انتخاب بین خاموت و دورگیر تاثیرگذار باشد. برای اطلاع از قیمت میلگرد، می توان به بازارهای معتبر مراجعه کرد و گزینه های متناسب با بودجه پروژه را انتخاب کرد.
سخن پایانی
تفاوت خاموت و دورگیر تنها به ظاهر یا محل استفاده آن ها محدود نمی شود، بلکه کاربردهای تخصصی آن ها در مهار نیروهای برشی، پیچشی و لرزه ای، وظیفه مهمی در افزایش ایمنی ساختمان ها دارد. با توجه به استانداردهای مورد نیاز و ویژگی های هر پروژه، می توان بهترین گزینه را برای تضمین مقاومت سازه انتخاب کرد.
سوالات متداول
خاموت ها در تیرها و دال های بتنی برای مقابله با نیروهای برشی و پیچشی به کار می روند و اشکال متنوعی نظیر مربع، مستطیل یا دایره دارند. دورگیرها به طور خاص در ستون های بتنی و نواحی اتصال تیر و ستون استفاده می شوند.
خاموت ها وظیفه تثبیت میلگردهای طولی را نیز بر عهده دارند. در حالی که دورگیرها به طور ویژه در ستون های بتنی و نواحی حساس به نیروهای لرزه ای به کار می روند.
مرکزآهن، مرجعی تخصصی و به روز برای کسب دانش و اطلاع از آخرین تحولات بازار آهن و فولاد است. با وبلاگ جامع ما، همیشه از آخرین اخبار و اطلاعات این صنعت آگاه باشید.