اگر نگاهی به دور و بر خود بیندازیم بسیاری از سازه‌‌ها، دستگاه‌ها و ماشین آلاتی را می‌بینیم که تماماً از فلز ساخته شده‌اند یا در ساختارشان، قطعات فلزی به کار رفته است. فولاد آلیاژی انواع گوناگون داشته و هر کدام از آنها نیز کاربردهای گسترده و گوناگون منحصر به خود را دارند. قیمت میلگرد vcn، قیمت ورق st52، قیمت میلگرد st52 و …. از جمله محصولاتی هستند که در سایت مرکزآهن به صورت روزانه بروز رسانی می‌شوند. آلیاژها از ترکیب دو یا چند فلز با هم و یا از ترکیب فلز و نافلز تشکیل می‌شوند. آلیاژهای مختلف نیز کاربرد متفاوت دارند. در این مقاله به معرفی مفرغ، انواع آن، آیا مفرغ ارزش دارد؟، تاریخچه و کاربرد مفرغ در دوران مختلف می‌پردازیم. جهت مطالعه مقاله تفاوت برنز و برنج به لینک مربوطه مراجعه نمایید.
فلز مفرغ در واقع همان آلیاژ برنز است که از زمانهای قدیم، ایرانیان نام مفرغ را بر آن نهاده بودند. مفرغ یا برنز را میتوان به عنوان قدیمی‌ترین آلیاژی که توسط بشر شناخته شده، نام برد. قدمت این آلیاژ به حدود پنج هزار سال قبل از میلاد مسیح بر می‌گردد. مفرغ در واقع آلیاژی است که بر پایه فلز مس بوده و از ترکیب مس با روی تشکیل می‌شود. این آلیاژ را میتوان به طور طبیعی در معادن مس نیز مشاهده کرد؛ زیرا به طور طبیعی در این معادن، فلز مس با فلزات سنگ‌های اطراف که ممکن است فلز روی هم باشند ترکیب شده و به شکل آلیاژ طبیعی قابل مشاهده است.
حداقل 67 درصد از آلیاژ مفرغ را فلز مس تشکیل می‌دهد. تولید آلیاژ مفرغ از فلزات مس و روی سخت‌تر است و به همین جهت در ساختن اشیای مقاوم و برنده مانند چاقو و غیره استفاده می‌شود. این آلیاژ در رنگ های مختلف وجود دارد مانند نارنجی، قرمز و قرمز کم رنگ. از دیگر خصوصیات آلیاژ مفرغ (برنز) میتوان به جوش پذیری عالی، نرمی و ماشین پذیری، مقاومت به خوردگی اتمسفری، عدم جرقه سایشی، دوام و پایداری و سخت شدگی با کار سرد اشاره کرد.
آلیاژ مفرغ یا برنز را به سه دسته کلی زیر طبقه بندی می‌کنند:
همان طور که در قسمت بالا اشاره شد از زمانهای بسیار دور و از حدود هزاران سال قبل، مفرغ به عنوان یکی از آلیاژهای مهم مورد استفاده بشر قرار می‌گرفته و بشر از این آلیاژ برای مصارف گوناگون استفاده می‌کرده است. به عنوان مثال در انگلستان در معادن کورنوال ذخیره‌های بسیار زیادی از روی وجود دارد و از زمانهای دور، انگلیسی‌ها از این روی برای تولید اشیای مفرغی استفاده میکردند و بخشی از این روی را به کشورهای اروپایی برای ساختن مفرغ، ارسال میکردند. رومی‌ها، مصری‌ها، چینی‌ها و یونانی‌ها نیز از مفرغ برای ساخت وسایل مورد نیاز خود استفاده میکردند.
کاربرد مفرغ در زمانهای قدیم برای ساخت ظروف مختلف و ادواتی مانند نیزه، چاقو و غیره بوده است. استفاده از ظروفی مانند کاسه، فنجان و بشقاب‌های مفرغی در قرون وسطی در انگلستان و سایر کشورها رواج داشته است. ولی این آلیاژ مختص طبقه متوسط جامعه بود و ثروتمندان آن زمان از ظروفی نقره برای سرو وعده‌های غذاییشان استفاده میکردند. در کشورهای مختلف مانند فرانسه، روسیه، هلند، بلژیک، آلمان، سوئیس و غیره نیز از قرن چهاردهم ساخت ظروف مفرغی مانند قابلمه، بشقاب، نمکدان، فنجان و غیره رواج پیدا کرد.
در زمان حال، از مفرغ با نام برنز فسفری نیز یاد می‌شود که استحکام و مقاومت بالایی دارد ولی ضریب اصطکاکش پایین است. همین خصوصیات مفرغ، باعث شده است تا از آن در ساخت و تولید انواع چرخ دنده ها، پره موتور کشتی‌ها و تمامی اجزای متحرک ماشین آلات استفاده شود. از دیگر کاربرد این فلز میتوان به استفاده از این آلیاژ در ساخت قطعات ابزارهای موسیقی، مانند سیم گیتار و ساخت ساکسیفون یاد کرد. همین طور میتوان از آلیاژ مفرغ در ساخت ظروف مختلف، مجسمه‌های گوناگون و ابزار تزیینی برای استفاده در دکوراسیون منازل و سایر مکان‌ها بهره برد.
مفرغ را بر اساس میزان قلع موجود در آلیاژ به شش گروه طبقه بندی می‌کنند. در ادامه به سوال مهم مفرغ از چه فلزاتی تشکیل شده پاسخ خواهیم داد. مفرغ هر گروه، کاربردهای مختلفی دارد که در این قسمت به توضیح مختصر آن می‌پردازیم:
در این نوع از مفرغ چیزی حدود 7 تا 8 درصد قلع و کمتر از 0.01 درصد، فسفر استفاده شده است. از این نوع مفرغ در ساخت و تولید چرخ محور توربین‌ها، ساخت فنرهای مختلف و تولید سکه استفاده می‌شود.
در این گروه از آلیاژ مفرغ نیز حدود 7 تا 8 درصد قلع به همراه روی و سرب وجود دارد. از مفرغ گروه دوم در ساخت و تولید لوله‌ها، دریچه‌ها و ساخت مدال‌های ورزشی برنزی، استفاده می‌شود.
مفرغ گروه سوم حاوی 8 تا 10 درصد قلع است. از این نوع آلیاژ مفرغ در ساخت انواع چرخ دنده و انواع یاتاقان که در صنایع مختلف کاربرد دارند، استفاده می‌شود.
گروه چهارم از مفرغها دارای 6 تا 14 درصد قلع به همراه 0.1 تا 0.6 درصد فسفر و مقدار کمی از عناصر سرب و نیکل است. از این نوع از مفرغها در صنایع کشتی سازی استفاده می‌شود.
آلیاژ مفرغ گروه پنجم، حاوی 0 تا 10 درصد قلع و تا 30 درصد سرب است که در ساخت و تولید یاتاقان‌ها کاربرد دارد.
و بالاخره گروه ششم از مفرغها، شامل تا 30 درصد قلع و مقادیر کمی از عناصر سرب و روی است ودر ساخت زنگ‌ها و ناقوس‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اگر بخواهیم کاربردهای آلیاژ مفرغ (برنز) را به طور کلی در یک جا جمع آوری کنیم، میتوان گفت که کاربردهای آلیاژ مفرغ به شرح زیر است:
جمع بندی
آلیاژ مفرغ یا همان برنز، طبق روایتی، اولین آلیاژی است که از هزاران سال قبل، بشر آن را کشف کرده و از آن در مصارف مختلف استفاده کرده است. این آلیاژ از ترکیب مس و روی حاصل می‌شود که کاربردهای گسترده‌ای از ظروف مورد استفاده در آشپزخانه گرفته تا صنایع کشتی‌سازی و خودروسازی دارد. شما میتوانید برای اطلاع از قیمت میلگرد (از جمله آلیاژهای استیل، برنچ و …) با شماره‌های درج شده در سایت تماس حاصل فرمایید.
مرکزآهن، مرجعی تخصصی و به روز برای کسب دانش و اطلاع از آخرین تحولات بازار آهن و فولاد است. با وبلاگ جامع ما، همیشه از آخرین اخبار و اطلاعات این صنعت آگاه باشید.