نکاتی که باید در اجرای پانل های گچی در ساختمان بدانید!
همانگونه که در و تخته با همدیگر معنا پیدا می کنند، گچ و دیوار در صنعت ساختمان نیز دو عنصر جدا نشدنی از یکدیگر می باشند. گچ از قدیمی ترین مصالح ساختمانی با قدمت چند هزار ساله است و البته هنوز هم از پرکاربردترین متریال های مهم در ساخت و ساز به شمار میرود. علاوه بر آن، گچ در صنایع مجسمه سازی، ریخته گری، سیمان پزی و دارویی و نیز در زمینه اقدامات درمانی مانند شکسته بندی کاربرد دارد و تنوع استفاده در صنایع مختلف، گویای اهمیت آن است. در این میان پانل های گچی یا دیوارهای گچی پیش ساخته، به عنوان دیواری با مشخصات عملکردی گسترده و کارآیی فوق العاده در جهت سبک سازی ساختمان، ضد زلزله، دوام و پایداری، نقش مهمی در تحولات صنعت نوین ساختمان ایفا کرده اند. اگر می خواهید درباره پانل های گچی در ساخت و ساز بیشتر بدانید، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
پانل گچی چیست ؟
پانل های گچی یا دیوارهای گچی پیش ساخته به عنوان یکی از ملزومات ساخت و ساز خشک یا کناف در صنعت ساختمان سازی امروزی، دارای سطح یکپارچه، صاف، موازی و به شکل مکعب مستطیل هستند. این پانل ها از ترکیب آب و گچ حاصل می شوند و در مقایسه با گچ های ساختمانی، پودرهای ریزتری دارند. به تعبیر دیگر، پانل های گچی کناف، صفحاتی هستند که هسته گچی با ترکیبات ویژه دارند و سطح و لبه های طولی آنها با نوعی کاغذ محکم مخصوص، پوشانده شده است. پانل های گچی خشک از مصالح کاربردی و مواد سبک در اجرای دیوارهای داخلی ساختمان ها به ویژه ساختمان های بلند است.
مفهوم ساختار پانل گچی خشک، صفحات روکش دار گچی است که از نظر بافت، جزء خانواده تولیدات پانل های ترکیبی می باشد. سطح رویی این پانل ها که قابلیت نصب بر روی قاب چوبی، فلزی، سطوح سیمانی، سطوح بنایی شده و چوب چند لایه را نیز دارا هستند، می تواند با کاغذ یا فایبرگلاس پوشانده شود. همچنین در بلوك گچی ممكن است الياف، پركننده ها، سنگدانه ها و افزودنی های دیگر مورد استفاده قرار گیرد.
مشخصات فنی پانل گچی
سنگ گچ که از نظر فراوانی، در ردیف پنجم مصالح ساختمانی طبیعت است، با درصد خلوص مختلف در معادن مختلف کشور وجود دارد. بر اساس آمار و ارقام، ایران رتبه سوم تولیدکننده سنگ گچ در جهان طی سال های اخیر محسوب می شود و 60 درصد واحدهای معدنی ایران، مربوط به سنگ گچ می باشد. علی رغم فراوانی این کانی در اغلب مناطق کشور، شهر سمنان به خاطر تعدد معادن سنگ گچ با خلوص بالا، لقب مهد و خاستگاه تولید گچ ایران را به خود اختصاص داده است.
برای درک بهتر کاربردها و انواع پانل های گچی، ابتدا باید درباره گچ و خصوصیات آن بیشتر بدانیم و برای آگاهی از آن، نیازمند شناخت سنگ گچ هستیم زیرا گچ از پختن و آسیاب کردن سنگ گچ حاصل می شود. سنگ گچ سولفات دو کلسیم آبدار در منابع طبیعی سطح زمین می باشد که با خرد شدن و انتقال به کوره، به پودرهای سفید رنگ ریز تبدیل می شود و در ساختمان سازی و برخی صنایع دیگر به کار می رود. ذرات کوچک تر پودر، نشانه کیفیت بیشتر آن است و از آنجا که گچ با رنگ سفید خود برای پوشش سطوح، حس روشنایی بخشیدن به فضا و دکوراسیون محیط، یک متریال جذاب محسوب می شود، کیفیت بالای آن برای جلوه های هنری و ظرافت در ساختمان مانند گچ بری های هنرمندانه، کارکرد متمایزی را رقم میزند.
زودگیر بودن و ازدیاد حجم به هنگام سخت شدن را می توان از ویژگی های گچ برشمرد. زودگیر بودن موجب می شود گچ در طاق ضربی و ساخت تیغه های نازک قابل استفاده باشد. ازدیاد حجم نیز ضمن پر کردن خلل و فرج، از ترک خوردن لایه گچ و لانه سازی حشرات در آن جلوگیری می کند. در مجموع، زمان گیرش نمونه مرغوب گچ، نباید از 8 دقیقه کمتر و از 25 دقیقه بیشتر شود.
مزایا و معایب گچ و خاک
گچ مانند هر مصالح ساختمانی دیگر، دارای مزایا و معایبی است. قیمت ارزان و فراوانی دسترسی نسبت به سایر مصالح، رنگ سفید و جذاب با احساس دلنشین، سبک بودن و عدم تحمیل بار سنگین به ساختمان، خاصیت شکل پذیری بالا و پلاستیک بودن آن، مقاومت در برابر آتش سوزی و نیز نیروهای کششی و فشاری، عایق حرارتی و صوتی یا آکوستیک بودن با جذب 60 تا 70 درصد ارتعاشات صدا، کاربرد فراوان در صنایع مختلف فراتر از ساخت و ساز مانند چینی سازی، شیشه گری، کشاورزی، کاغذ سازی، پتروشیمی، چرم سازی و برخی صنایع دیگر، از مزایای گچ می باشد. در مقابل، جذب رطوبت و فاسد شدن در صورت عدم استفاده از آن، سختی و دقت فراوان برای کار کردن با آن، تولید سولفات و کاهش عمر قطعات فلزی در هنگام استفاده از آن بر روی سطوح فلزی و دشواری تمیز کردن آن در صورت کثیف شدن، از جمله معایب گچ محسوب می شود.
کاربرد پانل گچی
پانل های گچی در ساخت دیوارهای غير باربر يا پوشش مستقل ديوار، محافظت ستون ها، چاه آسانسور و تاسيسات در برابر آتش کاربرد دارند. همچنین دکوراسیون و روکش نهایی دیوارهای داخلی، ایجاد سقف کاذب گچی با خواص ضد آتش و عایق از جمله مصارف پانل گچی در ساختمان است. همچنین انواع پانل های گچی و ساندویچ پانل ها، با توجه به خصوصیاتی که دارد، در ساختمان های اداری، تجاری و مسکونی از جمله هتل ها و ویلاها و نیز در بخش های مختلف ساختمان مانند انبارها، فضای آشپزخانه، حمام، سرویس بهداشتی و... به کار می روند. با این حال کارایی و قیمت ساندویچ پانل با پانل های گچی متفاوت می باشد.
مزایا و معایب پانل گچی
خواص، کاربردها و مزایای پانل های گچی، استفاده از آنها را در ساختمان سازی نوین رایج کرده است. از آنجا که این دیوارهای گچی پیش ساخته در ابعاد بزرگ، تولید شده و سقف و دیوارها را با مساحت بالا پوشش می دهد، نصب آنها آسان است و وزن کمی دارند و همچنین برای برش و نصب آن، از ابزارهای ساده مانند تیغ کاتر، میخ، مته و چسب استفاده می شود. صرفه اقتصادی، ضد حریق بودن و جلوگیری از گسترش آتش، عایق صدا، دوام بالا و تنوع آنها در طراحی و دکوراسیون داخلی از دیگر مزیت های پانل های گچی می باشد. در مجموع، مزایای پانل های گچی را می توان شامل کاهش شدید ضایعات ساختمانی، عایق حرارتی و صوتی مناسب، رنگ پذیری و نصب آسان، وزن سبک، عدم نیاز به گچ، سیمان، خاک و نیز سرعت اجرای بالا دانست.
البته پانل های گچی، محدودیت ها، مشکلات و معایبی نیز به همراه دارند. برای نصب پانل های گچی، دمای محیط نباید کمتر از چهار درجه سلسیوس (سانتیگراد) باشد. همچنین در صورت استفاده از چسب برای نصب، این پانل ها برای دمای زیر 10 درجه مناسب نیست. پانل های گچی در زمان نصب، نباید در معرض رطوبت زیاد باشند با این حال، هنگام نصب در فضای گرم، خنک کردن محیط و تهویه یا ایجاد جریان هوا در اطراف پانل لازم است. در هر صورت، دمای بیش از 35 درجه، مناسب آن نیست. در مجموع، شکننده بودن به ویژه در زمان حمل و نقل و نصب، رطوبت پذیری، ضد آب نبودن و هزینه نسبتا بالا را می توان از جمله معایب آن برشمرد.
اموزش روش ساخت پانل گچی
برای اجرای دیوار گچی، از ابزارهای مختلف مانند تراز، نخ ریسمان، ماله، رنده، اره چوب بر، چکش لاستیکی، شیارزن، شاخک های اتصال، نوارهای درزگیر و لرزه گیر، همزن مکانیکی ویژه آماده سازی ملات و چسب مخصوص دیوار گچی استفاده می شود. همچنین برای تهیه ملات یا چسب دیوار گچی، باید 5 کیلوگرم پودر ملات دیوار گچی را با 3.5 لیتر آب ترکیب کرد و سپس با یک همزن مکانیکی در حد یکی دو دقیقه آن را به هم زد تا ملات یکسان و یکدست ایجاد شود. مدت زمان مناسب برای استفاده از این ملات برای نصب دیوار، 45 دقیقه است.
انواع طرح پانل های گچی
پانل های گچی را می توان از جهات مختلف، تقسیم بندی کرد. یکی از مهم ترین آنها، طبقه بندی آن بر اساس مقاومت در برابر حریق و رطوبت است. بر این اساس انواع پانل های گچی عبارتند از:
- پانل گچی معمولی یا ساده (RG)
این پانل ها در ساخت و ساز دیوارهای جدا کننده کناف، دیوارهای پوششی (لاینینگ) و سقف کاذب در محیط های خشک و بدون حریق استفاده می شوند. پانل های گچی معمولی، روکش کرمی دارند و در پشت آنها مهر آبی کناف (Knauf) به صورت لاتین چاپ شده است.
- پانل گچی مقاوم در برابر رطوبت (MR)
صفحاتی هستند که گچ آنها با مواد مقاوم در برابر رطوبت ترکیب شده و در فضاهای مرطوب مانند آشپزخانه ها و سرویس های بهداشتی کاربرد دارند. روکش این صفحات سبز رنگ است که در امتداد محور میانی آن مهر آبی کناف به صورت لاتین چاپ شده است.
- پانل گچی مقاوم در برابر حریق (FR)
در ساختار این گچ از الیاف شیشه مقاوم در برابر حریق استفاده شده و بیشتر در فضاهایی که محافظت در برابر آتش نیاز دارند مانند پوشش تیرها و ستون های فولادی، داکت های تاسیساتی و... مد نظر هستند. این پانل ها، روکش صورتی دارند و پشت آنها مهر قرمز کناف به صورت لاتین چاپ شده است.
- پانل گچی مقاوم در برابر حریق و رطوبت (FM)
صفحاتی هستند که در آنها از الیاف شیشه و مواد مقاوم در برابر رطوبت استفاده شده و در فضاهای دارای رطوبت و حریق کاربرد دارند. این پانل ها دارای روکش سبز هستند و در پشت آنها مهر قرمز کناف به صورت لاتین چاپ شده است.
انواع پانل گچی کناف
همچنین انواع پانل های گچی کناف در ایران بر اساس ضخامت یا قطر با توجه به نیاز و شرایط مصرف کننده، شامل موارد زیر است:
- پانل های با ضخامت 6 میلیمتری
قابل استفاده در طرح هایی که شامل منحنی هایی با قوس تند است. از این نوع پانل ها، نباید برای اجرای دیوارها یا سقف های کاذب ساده استفاده شود.
- پانل های با ضخامت 9.5 میلی متری
همانند پانل های 4 میلیمتری، قابل استفاده برای اجرای قوس ها هستند.
- پانل های با ضخامت 12.5 میلی متری
رایج ترین تولید کارخانه کناف ایران، این پانل ها هستند که برای دیوار های جدا کننده و پوششی، سقف های کاذب ساده و دکوراتیو استفاده می شود.
- پانل های با ضخامت 15 میلی متری
بیشتر قابل استفاده در دیوارها و فضاهایی که نیاز به مقاومت بیشتر داشته باشند.
- پانل های با ضخامت 18 میلی متری و بالاتر
بیشتر قابل استفاده در فضاهای خاص که نیاز به استحکام زیاد یا امکان خطر برخورد شدید با دیوار در آن وجود دارد.
به طور کلی، انواع پانل کناف شامل دو نوع گچی و سیمانی است:
- پانل کناف های گچی (صفحات گچی کناف) یا گچ برگ
- پانل کناف های سیمانی (صفحات سیمانی کناف) یا آکوا پانل
ساندویچ پانل های دیواری گچ برگ از انواع پانل های دیواری پرکاربرد در ساختمان های پیش ساخته هستند که برای گچ کاری دیوارها و سقف های عایق بندی شده مناسب است. این پانل ها در پوشش دیوارهای ساختمان های اداری، تجاری و مسکونی از جمله ساخت ویلاهای لوکس، هتل ها و انبار کارگاه ها قابل استفاده است. ساندویچ پانل دیواری گچ برگ از دو ورق فلزی و عایق میانی تشکیل شده است. فوم عایق تشکیل دهنده آن معمولا پلی یورتان است. در انواع ساندویچ پانل های پلی یورتان یک رو گچ برگ می توان از ورق های فلزی یا فایبرگلاس برای طرف دیگر پانل استفاده کرد.
نحوه کار گذاشتن پارتیشن های گچی پیش ساخته
همانگونه که درباره مزایای پانل های گچی ذکر شد، نصب این پانل ها، آسان است با این حال، نصب آنها، طی مراحلی صورت می گیرد. این مراحل عبارتند از:
- آماده کردن سطوح به صورت صاف و یکدست مانند کاشی، سنگ، سرامیک و دیوار رنگ شده به عنوان زیرکاری های مناسب
- تراز کردن دیوار از طریق ترسیم خط تراز افقی برای نصب پانل ها
- چسباندن و نصب پانل ها با استفاده از چسب های مقاوم صنعتی مخصوص و نصب آنها به صورت منظم یا نامنظم با توجه به طرح های مختلف پانل ها
- برش کاری در صورت لزوم برای پوشش دادن کامل سطوح سقف یا دیوار از طریق تعیین مسیر برش و بریدن محل مورد نظر به وسیله کاتر یا اره و تمیز کردن لبه های برش خورده با سنباده نرم
- اجرای آستر ویژه برای ارتقای کیفیت پانل گچی نصب شده که بهترین روش اجرای آستر، اسپری کردن است.
- رنگ آمیزی در دو تا سه مرحله بعد از درز گیری با استفاده از غلتک، قلم مو و یا از طریق روش پاششی که کیفیت خوب و یکنواخت در رنگ آمیزی دارد.
10 نکته ای که باید درباره پانل های گچی بدانید:
با توجه به آنچه درباره پانل ها یا دیوارهای پیش ساخته گچی در صنعت ساختمان ذکر شد، آگاهی از نکات و توصیه های زیر درباره این پانل ها حائز اهمیت است:
- با نصب دیوارهای گچی، مرحله گچ و خاک کاملا حذف شده و نیاز به سفیدکاری نیست. با اندکی لکه گیری و بتونه کاری، دیوار برای نقاشی آماده است.
- هر چند غالبا از گچ سفید معمولی برای اجرای پانل های گچی پیش ساخته استفاده می شود اما گچ گیپتون، استحکام دیوار پس از اجرا را افزایش می دهد.
- پانل های گچی قیمت مناسب تری نسبت به سایر دیوارها دارند و سرعت اجرای آنها در مقایسه با آجر و سفال، سه برابر بیشتر است.
- به دلیل شیارهای موجود درون پنل گچی، امکان سیم کشی از داخل دیوار، بسیار راحت است و سیم کش های ساختمان از طریق شیار زن قادر به انجام فعالیت هستند؛ ضمن اینکه سوراخ کاری، پیچ و رول پلاک داخل دیوار، امکان پذیر است.
- پانل های گچی با بار دیوار برابر نیستند و از آنها باید در حد دیوار جدا کننده انتظار داشت.
- اگر سقف از جنس ورق ایرانیت باشد، امکان انتقال بار سقف بر روی دیوار وجود دارد اما توصیه می شود وزن سقف به ستون مناسب منتقل شود.
- اگرچه پانل های گچی، همانند سیمان، آجر، سفال، بلوک و... آب را جذب می کنند اما در ساختار آنها پس از جذب آب، تخریب صورت نمی گیرد.
- دیوارهای پیش ساخته گچی، به خاطر برخورداری از زبانه هایی که باعث قفل شدن آنها در یکدیگر می شود، پس از اجرا و نصب بر روی هم، موجب می شوند دیوار، یکپارچه و در مقابل ضربه و زلزله، مقاوم شود. در صورت ورود ضربه بر روی دیوار، این ضربه به طور کامل در آن پخش می شود.
- بهترین روش اجرای دیوار گچی در محیط مرطوب، رنگ کاری، کاشی و سرامیک با اجرای پوشش های آب گریز نانو بر روی سطح دیوار است. در صورت اجرا در حمام یا دستشویی، بهتر است ابتدا کروم بندی به وسیله سیمان و آجر انجام شود و سپس بلوک گچی روی کروم بندی صورت گیرد.
- اجرای کاشی، سرامیک و سیمان کاری بر روی دیوارهای پیش ساخته از طریق چسب و ملات آماده، امکان پذیر است. برای چسبندگی مناسب تر این مصالح، استفاده از توری رابیتس روی دیوار یا ایجاد خراش روی سطح پانل ها توصیه می شود.
