پانچینگ به روندی گفته می شود که طی آن فلزات با استفاده از پرس پانچ، شکل دهی و یا سوراخ می شوند. ورق پانچ در واقع ورقه ای فلزی است که توسط روش های خاصی روی آن ها سوراخ هایی با اشکال و تعداد و ابعاد مختلف ایجاد شده است. در این مقاله به معرفی ورق پانچ یا ورق مشبک آهنی، مزایا، انواع و کاربرد آن، جنس های مختلف ورق پانچ، نحوه تولید این ورق ها و عوامل مؤثر در قیمت آن می پردازیم. ضمن آنکه شما می توانید قیمت ورق پانچ را از این لینک دریافت نمائید.
ورق پانچ شده مشبک آهنی معمولاً از ورق های فولادی در ضخامت های متنوع و با ابعاد و اشکال متنوع تهیه می شود. سوراخ های موجود روی ورق مشبک آهنی (ورق پانچ) اکثراً به صورت دایره ای است ولی می تواند اشکال مختلفی داشته باشد. ورق پانچ بسته به نوع کاربردی که خواهد داشت دارای زوایای 60 و 90 درجه است. معمولاً ضخامت رایج ورق مشبک آهنی، 8 میلیمتر و ابعاد رایج آن 1×2 متر است. قطر سوراخ ها از نيم تا ۳۰ میلیمتر متغیر است.
استفاده از ورق پانچ یک سری مزایا دارد که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
ورق پانچ گالوانیزه کاربردهای گسترده ای دارد. از جمله این کاربردها:
ورق پانچ را از جهات مختلفی می توان طبقه بندی کرد، مثلاً طبقه بندی بر اساس هندسه سوراخ ها، نوع آلیاژی که ورق از آن ساخته شده است، ابعاد و ضخامت ورق و غیره.
انواع ورق پانچ شده از لحاظ شکل
ورق مشبک آهنی یا ورق پانچ بر اساس هندسه سوراخ ها به صورت زیر طبقه بندی می شوند:
انواع ورق پانچ شده از نظر جنس و کاربرد
همان طور که گفته شد ورق پانچ یا ورق مشبک آهنی را می توان از جنس های مختلفی ساخت. نوع جنس ورق پانچ روی مزایا و همین طور کاربرد آن تأثیر به سزایی دارد. در اینجا به بررسی بعضی از این جنس ها می پردازیم:
از آنجا که آلومینیوم دوام بالایی دارد و به راحتی دچار زنگ زدگی، خوردگی و غیره نمی شود، استفاده از ورق مشبک آلومینیومی رایج است. از این نوع ورق پانچ به دلیل زیبایی آن بیشتر در تهیه پارتیشن های تزئینی، راه پله ها و نرده ها، پنجره اتومبیل، طرح های داخلی و پنل های دیواری استفاده می کنند.
این نوع از ورق پانچ به علت خاصیت ضد باکتریایی که دارد بیشتر در امور بهداشت و درمان، داروسازی، و صنایع غذایی و آشامیدنی استفاده می شود. همچنین دوام بالایی در برابر خوردگی و زنگ زدگی دارد و وزنش هم سبک است. از ورق پانچ استیل در صنعت کشتی سازی و مخازن پالایشگاه هم استفاده می شود.
ورق پانچ آهنی هم مانند سایر ورق های مشبک در ضخامت های متفاوت تهیه و تولید می شود. ضخامت این نوع از ورق پانچ معمولاً از 0.5 تا 6 میلیمتر است و سوراخ ها یا چشمه های آن قطری برابر 0.5 تا ۲۵ میلیمتر دارد.
این نوع از ورق پانچ یا ورق مشبک به خاطر رنگ سفیدش زیبا به نظر می رسد و برای کاربردهایی مثل ساخت حفاظ، ساخت نرده، صنایع ماشین سازی، جاده سازی، ساخت پل، پاگرد، راه پله، درب ورودی مکان های مختلف، در نمای ساختمان ها و نورپردازی ها استفاده گسترده ای دارد.
این نوع ورق پانچ را از ورق نورد گرم تهیه می کنند. در این نوع نورد در تولید ورق، مواد اولیه را تحت دماهای بسیار بالایی قرار می دهند تا ذوب شوند و بعد از سرد شدن ظاهری مات پیدا می کند که به آن ورق سیاه می گویند. از این ورق در تولید ورق پانچ هم استفاده می شود. ضخامت این نوع ورق پانچ، بین 1.5 تا 100 میلی متر است و در صنایع فلزی و صنایع دکوراسیون، حفاظ برای اماکن ورزشی، ساخت قطعات لوازم‌خانگی، سقف و دیواره‌های آسانسور، صنایع پتروشیمی، کشاورزی، صنعتی و غیره کاربرد دارد.
ورق های حاصله از فرآیند نورد گرم را اسید شویی می کنند و ضخامت آن ها را تحت فشارهای بسیار بالا کاهش می دهند. بعد این ورق ها را با روش های مختلف پانچ و به صورت مشبک در می آورند. از ورق پانچ روغنی در ساخت تجهیزات ساختمانی، لوازم خانگی مانند اجاق گاز، یخچال، ماشین های لباسشویی و ظرف شویی، صنایع خودروسازی و غیره استفاده می شود.
در این نوع از ورق ها از رنگ به عنوان ماده ای برای حفاظت بیشتر از ورق پانچ استفاده می شود تا آن را بیشتر در برابر زنگ زدگی و خوردگی محافظت کند.
در ایام قدیم مراحل ساخت ورق پانچ یا ورق مشبک آهنی همگی با دست انجام میگرفت، یعنی توسط اشیای نوک تیز با دست ورق مورد نظر را در فواصل مختلف سوراخ می کردند. اما امروزه به لطف تکنولوژی، این کار توسط دستگاه های مختلفی با دقت و مهارت بیشتر انجام می شود. دستگاه هایی که معمولاً برای پانچ ورق های فلزی به کار می روند عبارتند از:
در واقع دستگاه CNC دستگاهی است که تمام مراحل روند پانچ کردن ورق ها را توسط کامپیوتر کنترل می کند و به نوعی کنترل عددی توسط کامپیوتر است. در این دستگاه، همه داده ها و اطلاعات ورودی توسط کامپیوتر پردازش شده و به وسیله ریزپردازنده ها به قسمت هایی از دستگاه منتقل می شوند که متحرک هستند و کار پانچ را اجرا می کنند. هر چه شکل سوراخ هایی که قرار است ایجاد شود پیچیده تر باشد، باید داده هایی که به دستگاه داده می شود هم با دقت و مهارت بیشتری محاسبه شود.
وقتی ورقه های فلزی پانچ می شوند در قسمت های سوراخ شده تکه هایی از این ورقه ها جا می شود و در واقع قراضه فلزی به حساب می آیند و دور ریخته می شوند. هر چه قطر اندازه سوراخ ها یا همان چشمه ها بزرگ تر باشد این قراضه ها بیشتر می شود. البته باید گفت که می توان بعضی از انواع این قراضه ها را دوباره بازیافت و استفاده کرد. دستگاه CNC حتی می تواند اشکال سه بعدی ایجاد کند مثلاً می تواند باعث ایجاد فرورفتگی، خم، پیچ، دنده مارپیچی و غیره شود.
نکته ای که باید به آن توجه شود این است که فاصله ای که بین سوراخ های ورق پانچ وجود دارد باید از ضخامت خود ورق بیشتر باشد تا ورق پانچ یا ورق مشبک آهنی دارای استحکام قابل قبولی باشد.
قیمت ورق پانچ هم مانند سایر محصولات فلزی به عواملی چون جنس ورقه، ابعاد و ضخامت ورقه بستگی دارد. علاوه بر این عواملی مانند نوع سوراخ ها یا چشمه های ایجاد شده روی آن، سایز سوراخ ها و تعداد آن ها و غیره هم، روی قیمت تمام شده ورق پانچ تأثیر مستقیمی دارند.
اول اینکه اگر جنس ورق پایه طوری باشد که قراضه های فلزی حاصل از انجام عملیات پانچینگ یا همان سوراخ کردن را بتوان دوباره بازیافت و استفاده کرد، قیمت تمام شده کاهش می یابد ولی اگر جنس ورق پایه قابل بازیافت مجدد نباشد در قیمت نهایی ورق پانچ شده تأثیر گذاشته و هزینه کل ورق محاسبه می شود. هر چه تعداد و قطر سوراخ ها بیشتر باشد به همان میزان پرتی و مقدار قراضه فلز هم بیشتر می شود، و همان طور که گفته شد اگر قابل بازیافت نباشد هزینه بالاتر می رود. و در آخر هرچه کار بیشتری بر روی ورقه انجام شود و اشکال سوراخ ها یا چشمه ها پیچیده تر باشد، هزینه آماده سازی ورق پانچ نیز طبیعتاً بیشتر می شود.
جمع بندی
ورق های فلزی با سوراخ هایی در اندازه ها، تراکم و شکل های متنوع و زیبا اصطلاحاً ورق پانچ یا ورق مشبک آهنی نامیده می شوند. این ورق ها مصارف بسیار مختلفی دارند از ساخت و تولید رنده آشپزخانه گرفته تا کاربرد در صنایع پالایشگاه ها و صنایع ساختمان سازی و غیره. این ورق ها از جنس های متنوعی ساخته شده که با توجه به جایی که می خواهند به کار روند و نوع کاربردشان انتخاب می شوند. در ایام قدیم ساخت این ورق پانچ یا ورق مشبک آهنی با دست انجام می گرفت و بسیار سخت و زمان بر بود ولی امروزه این کار توسط دستگاه های مدرن صورت می گیرد.