چند دهه است که استفاده از عایق در ساخت و ساز و پروژه های عمرانی متداول شده است. خانه ها را عایق کاری می کنند تا مانع از آلودگی صدا، هدر رفت انرژی و... شود. در معنای کلی هر چیزی که مانع عبور از جرم، انرژی و... شود را عایق می گویند. عایق حرارتی ماده ایست که مانع از انتقال حرارت از محیطی به محیط دیگر می شود و از نفوذ عامل یا عوامل جلوگیری می کند. به طور مثال گرمای داخل ساختمان در زمستان به بیرون منتقل نمی شود و سرمای بیرون از خارج ساختمان به داخل خانه وارد نمی شود. این محصول می تواند هزینه های جاری یک ساختمان را کاهش دهد و از نظر هزینه به صرفه باشد، برای همین عده زیادی هم به دنبال ارزان ترین عایق حرارتی در بازار هستند. در ادامه مطلب از این محصول و ارزان ترین نوع آن صحبت می کنیم.
موضوعاتی که در ادامه خواهید خواند:
عایق ها به سه دسته تقسیم می شوند دسته اول گروه پشم معدنی است که شامل موارد زیر است:
پشم شیشه از معروف ترین و قدیمی ترین انواع عایق در ایران است که تقریبا 50 سال است که در کشور تولید می شود. این محصول در برابر آتش ویژگی های خوبی دارد از جمله این که در گسترش حریق بی اثر است و هنگام آتش سوزی گاز سمی تولید نمی کند، حداکثر دمایی که می تواند تحمل کند حدود 550 درجه سانتی گراد است. از ویژگی های این محصول انعطاف پذیری آن است که می تواند نرم تر باشد و خواص ارتجاعی خود را برای مدت زمان بیشتری حفظ کند و ذرات کمتری از آن می ریزد. این محصول در جذب رطوبت عملکرد خوبی دارد و با مجاورت بخار آب، اسید سیلیسیک تولید می کند که در صورت عدم رعایت اصول ایمنی این اسید، باکتری و قارچ هایی را در اطراف لایه های الیاف تکثیر می کند. ذرات پشم شیشه می تواند باعث بیماری های تنفسی و پوستی شود و اگر به طور مدام با آن در تماس باشید دچار خراشیدگی پوست می شوید. به تازگی پشم شیشه های جدیدی تولید می شود که از ترکیب مذاب دو نوع شیشه است که پوست را کمتر تحریک می کند و به چسبانندۀ شیمیایی که در الیاف به کار می برند، نیازی ندارد و چگالی آن از متوسط بیشتر است که همین باعث شده مقاومت حرارتی آن بیشتر از نوع قدیمی باشد.
یک نوع کانی است که به پنبه کوهی نیز معروف است و بافت الیافی دارد. از این محصول در گذشته به عنوان عایق و برای عایق کاری لوله ها استفاده می کردند و در حال حاضر استفاده از آن دیگر مرسوم نیست. دلیل منسوخ شدن این محصول اثرات زیان بخش آزبست است که خاصیت سرطان زایی دارد. آزبست انواع مختلفی دارد آنچه که بیشتر از آن استفاده می شد نوع کریزوتیل بود که به نسبت نوع های دیگر کم خطر بوده و خاصیت شکل پذیری بهتری دارد. این محصول ضریب هدایت حرارت بالایی دارد، یعنی این که از نظر عایق حرارتی خوب نیست اما چون خاصیت عدم اشتعال پذیری داشته از آن به وفور مصرف می کردند. این عایق در لوله ها و تاسیسات ساختمان های قدیمی وجود دارد در صورتی که آن ها را دیدید به هیچ عنوان دست نزنید چرا که خاصیت سرطان زایی دارد و فیبرهای آن در هوا پراکنده می شوند که برای برداشتن آن ها حتما به یک پزشک نیاز است.
حدود 30 درصد حجم این محصول سیلیس است که همین میزان الیاف عایق پشم سرباره را به صورت رشته رشته شدن می کند و هرچه سیلیس آن زیادتر شود شبیه پشم شیشه می شود و اگر از میزان این ماده کم شود فرآیند رشته ای شدن آن را به خطر می اندازد. این محصول در کوره بلند تولید می شود و از مشتقات هماتیت است. از ویژگی های این عایق درصد خلوص یکنواخت آن است که همین باعث شده در بسیاری از کشورهای صنعتی از پشم سرباره در حجم وسیعی استفاده کنند. این محصول به خاطر کروی شکل بودنش به نسبت دیگر عایق های معدنی خراش و تحریک پوستی کمتری ایجاد می کند و چون ذرات آن ریز است عایق الکتریسته می باشد. این محصول قابلیت بازیافت دارد و بازگشت پذیری اش به طبیعت سریع است. اگر از این محصول به صورت خالص استفاده کنید می تواند حداکثر 800 درجه سانتی گراد و در حالت غیر خالص 350 درجه سانتی گراد را تحمل کند.
ماده اولیه پشم سنگ از نوعی سنگ آتش فشانی است که در ایران به راحتی و به وفور می توان یافت. این ماده در برابر آتش مقاوم است و آتش گیر نیست. این محصول با درصد تغییر بسیار کمی نسبت به ماده اولیه تولید می شود و در مقابل رطوبت و مواد شیمیایی مقاوم است. حداکثر دمایی که می تواند تحمل کند، 820 درجه سانتی گراد است و حداقل دمای مورد تحمل 240- درجه سانتی گراد است. این محصول اثرات مخرب زیادی بر پوست دارد و به نسبت دیگر محصولات، پوست را بیشتر تخریب می کند. این ماده عایق صدا و رطوبت و حرارت است.
در برابر تغییر شکل مقاوم است و آب را سریع به خود جذب می کند و سپس خشک می شود، همین خاصیت باعث می شود که قارچ ها و میکروب ها نتوانند به راحتی در آن رشد کنند و در نتیجه فاسد نمی شود. چون از عایق دانه ای ساخته شده که در ترکیباتش آهک و ذرات سیلیکات تقویت شده دارد در نتیجه قابل اشتعال نیست و برای لوله هایی که مواد بسیار داغ از آن عبور می کند، مناسب است.
این محصول از مواد معدنی اکسید آلومینیوم و الیاف سرامیکی به وجود آمده است و در دمای بالا درست می شود که به دو صورت پتویی و آجری هستند. از ویژگی های خوب این محصول غیر قابل اشتعال و مقاوم در برابر شوک های حرارتی بوده که تا حدود 180 درجه سانتی گراد را می تواند تحمل کند.
گروه دوم شامل عایق های غیر معدنی است و گروه سوم مربوط به عایق های پایه پلیمری است که شامل موارد زیر می شود:
عایق های انباشتی: این محصول به دو صورت الیافی یا دانه مرکب تولید می شود که از جنس پشم شیشه، پشم سنگ و... است. عایق های دانه ای از مواد منبسط شده مثل پرلیت، پلی استایلین و... ساخته می شود و در داخل ملات به عنوان دانه بندی استفاده می شود.
عایق پتویی: این عایق برای حفاظت از لوله ها و مخازن کاربرد دارد و موارد استفاده فروانی دارد به خصوص برای مناطقی که لوله ها در بیرون کار می شوند. جنس این محصول از پشم سنگ، پشم شیشه، پشم سرباره، پشم چوب و حتی پشم حیوانات است که ضخامت های متفاوتی دارد و به عرض های مختلفی تولید می شود.
عایق قطعه ای: از نظر عملکرد و ظاهر شبیه عایق پتویی است اما تفاوت مهم اش در طول و اندازه آن است که برخی از آن ها از پوشش کاغذی ساخته می شوند که در دو لبه به صورت نوار سطوح را پوشش می دهند.
عایق کفی تزریقی درجا: این نوع از رزین پلیمری ها ساخته شده اند. یعنی دانسیته متغیری دارند و از حدود 8 تا 400 کیلوگرم بر متر مکعب است. اگرچه که دانسیته مناسب از 30 تا 60 کیلوگرم می باشد. این محصول توان مقاومت در برابر دمای منفی 196 تا مثبت 130 درجه سانتی گراد را دارد و این قابلیت به خاطر وزن مولکولی بالای آن است. این محصول را به دو جز تقسیم می کنند که ابتدا از کف قرار می دهند و بعد از آن در جایی که فضای مورد نظر را پر کرده اند، سفت می شود.
عایق های پاشیدنی: این نوع محصول از مواد ریز تشکیل شده است یعنی از مصالح ریزدانه ایست که حالت چسبندگی دارد و به تناسب کاری که دارند به نقاطی که نیاز است پاشیده می شود.
عایق های منعکس کننده: این محصول معمولا از سطوح فلزی ساخته می شوند.
به راحتی نمی توان در مورد این عایق ها صحبت کرد. از آن جا که این محصولات می توانند هزینه ها را کم کنند رغبت عمومی برای خرید و استفاده از آن در هنگام ساختمان سازی قابل توجه است اما متاسفانه باوری وجود دارد که تا آن جا که می شود عایق ارزان خریداری شود تا هزینه کمتری در پی داشته باشد. اما به این نکته توجه کنید که عایق ارزان شاید در ابتدا هزینه های شما را کاهش دهد اما پس از چند ماه و در دراز مدت تاثیر خود را از دست می دهد و از آن چه که خواستِ شما بوده دور می شود. چرا که از کارایی و تاثیر آن کاسته می شود و هزینه اولیه شما از بین می رود.
در بازار عایق هایی که اندازه R-value متوسط به نسبت سایرین دارند، ارزان تر هستند. دقت داشته باشید که عایق می تواند ارزان باشد و برای ساختمان شما با توجه به شرایط و ویژگی های آن مناسب باشد، اما این اشتباه را نکنید که فکر کنید عایق ارزان تهیه می کنید و آن را به صورت چند لایه روی هم در ساختمان استفاده می کنید که این کار تصور غلطی است و علاوه بر بالا بردن هزینه خود هیچ فایده ای ندارد. بهترین کار آن است که مناسب ترین عایق حرارتی را خریداری کنید.
مناسب ترین قیمت عایق حرارتی
از بین عایق های معدنی از همه مناسب تر قیمت پشم شیشه است. قیمت عایق های پایه پلیمری نیز متفاوت است. عایق حرارتی پلی یورتان پاششی از 30 تا 60 هزار تومان است و عایق لوله و کانال تهویه هوا الاستومری از 35 هزار تومان تا 190 هزار تومان است. قیمت پشم سنگ لوله ای از 12 هزار تومان تا 100 هزار تومان ، عایق حرارتی الیاف سرامیک هم 200 هزار تومان است. (این اعداد قیمت تیر 98 است و احتمال تغییر آن وجود دارد)