فولاد، شاهرگ حیاتی صنعت و توسعه اقتصادی هر کشوری است و ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست. آیا می دانستید که ایران یکی از ده تولیدکننده برتر فولاد در جهان است و در سال های اخیر جایگاه خود را در این عرصه تثبیت کرده است؟ این صنعت که با چالش ها و فرصت های بسیاری همراه است، نقش کلیدی در اشتغال زایی، صادرات و حتی قدرت اقتصادی کشور ایفا می کند.
اما کدام شرکت های فولادی ایران در سال ۱۴۰۴ بر صدر جدول تکیه زده اند؟ آیا هنوز هم فولاد مبارکه، ذوب آهن و فولاد خوزستان پیشتاز این صنعت هستند، یا رقبا در حال تغییر معادلات اند؟ در این رتبه بندی، برترین تولیدکنندگان فولاد ایران را از نظر میزان تولید، رشد، صادرات و تاثیرگذاری اقتصادی بررسی می کنیم.
همراه ما باشید تا ببینیم آینده فولاد ایران به کدام سمت در حرکت است و کدام تولیدکنندگان فولاد ایران پیشتاز این صنعت هستند.
در سال ۱۴۰۴، رقابت بین شرکت های فولادی به اوج خود رسیده و رتبه بندی آنها دیگر فقط به میزان تولید بستگی ندارد. عواملی مثل میزان صادرات، تکنولوژی های به کاررفته، دسترسی به مواد اولیه و حتی میزان اشتغال زایی در تعیین جایگاه بزرگترین شرکت های ایران 1403 نقش دارند. برای مثال شرکت فولاد مبارکه اصفهان بزرگترین تولیدکننده ورق گالوانیزه و ورق رنگی در کشور است و قیمت ورق رنگی پایه بازار از این شرکت تعیین می شود. در ادامه ۶ فاکتور کلیدی را بررسی می کنیم که مشخص می کنند کدام شرکت های فولاد در ایران حرف اول را می زنند و چه عواملی آنها را از سایرین متمایز می کند:
در سال های اخیر، ایران با تولید بیش از ۳۰ میلیون تن فولاد خام در سال، جایگاه خود را در میان ۱۰ تولیدکننده برتر فولاد جهان تثبیت کرده است. اما آیا می دانید کدام شرکت ها بیشترین سهم را در این موفقیت دارند؟ در ادامه لیست کارخانه های فولاد ایران که در سال جاری جزو بزرگترین کارخانه های فولاد ایران بوده اند را معرفی می کنیم.
شرکت فولاد مبارکه اصفهان بزرگترین تولید کننده فولاد در ایران با ظرفیت تولید سالانه ۷.۲ میلیون تن است. محصولات اصلی این شرکت شامل ورق های گرم، سرد، گالوانیزه و رنگی است. به عبارتی می توان گفت که فولاد مبارکه بزرگترین تولید کننده ورق های فولادی در ایران به شمار می آید و قیمت انواع ورق فولادی در ایران نیز توسط همین شرکت تعیین می شود.
این شرکت با تولید حدود ۳.۸ میلیون تن فولاد در سال ۱۴۰۳، از تولیدکنندگان بزرگ کشور محسوب می شود. شمش های فولادی و بیلت اصلی ترین محصولاتی هستند که فولاد خوزستان تولید می کند.
ذوب آهن اصفهان نه تنها جزو بزرگترین کارخانه های فولاد ایران است بلکه نخستین تولیدکننده فولاد در ایران بود که در سال ۱۳۴۶ تاسیس شد. این شرکت با تولید حدود ۳.۶ میلیون تن فولاد در سال ۱۴۰۳، از تولیدکنندگان بزرگ کشور محسوب می شود. محصولات اصلی ذوب آهن اصفهان تیرآهن، میلگرد، ریل های فولادی و مقاطع ساختمانی است که در پروژه های عمرانی و زیرساختی به کار می روند.
در ایران، قیمت آهن کیلویی (اعم از میلگرد، تیرآهن، ورق و سایر مقاطع) به صورت مستقیم توسط یک شرکت خاص تعیین نمی شود، اما ذوب آهن اصفهان یکی از مراجع تعیین کننده برای تعیین قیمت آهن است.
شرکت فولاد کاوه جنوب کیش سال 1386 در منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس، با هدف تولید شمش فولادی و محصولات نهایی تاسیس شد. در سال 1403 با بهره برداری از فاز دوم توسعه، ظرفیت تولید شمش فولادی این شرکت به ۲.۴ میلیون تن در سال افزایش پیدا کرد. اصلی ترین محصولات شرکت فولاد کاوه جنوب کیش، شمش فولادی و آهن اسفنجی است که در تولید مقاطع فولادی و صنایع پایین دستی استفاده می شوند.
شرکت فولاد هرمزگان در بندرعباس واقع شده و به عنوان یکی از تولیدکنندگان بزرگ تختال (اسلب) در کشور شناخته می شود. ظرفیت تولید این شرکت حدود ۱.۵ میلیون تن در سال است و یکی از تولید کنندگان اصلی تختال های فولادی است که در صنایع نورد گرم مورد استفاده قرار می گیرد.
شرکت فولاد خراسان (مجتمع فولاد نیشابور) فعالیت خود را از دهه ۱۳۷۰ در شمال شرق کشور آغاز کرد. در سال ۱۴۰۳، فولاد خراسان با تولید حدود ۱.۶ میلیون تن فولاد خام، رشد ۳۲ درصدی نسبت به سال قبل را تجربه کرد و در فهرست ۱۵ تولیدکننده برتر کشور قرار گرفت. محصولات اصلی این شرکت شامل میلگرد، شمش فولادی و آهن اسفنجی است که در صنایع ساختمانی، صنعتی و زیرساختی کاربرد وسیعی دارند.
این شرکت در استان یزد با بهره گیری از فناوری های پیشرفته و مواد اولیه با کیفیت، به تولید فولادهایی می پردازد که در صنایع خودروسازی، نفت و گاز، تجهیزات پزشکی و ابزار سازی کاربرد دارند. در سال ۱۴۰۳، فولاد آلیاژی ایران با تولید حدود ۵۶۴ هزار تن فولاد آلیاژی، رشد ۲۶.۷ درصدی نسبت به سال قبل ثبت کرد. محصولات کلیدی این شرکت شامل فولادهای آلیاژی، ابزارکاری، بلبرینگی و زنگ نزن هستند که جایگاه خاصی در بازار داخلی و صادراتی دارند.
شرکت فولاد اکسین خوزستان در سال ۱۳۸۴ در استان خوزستان و با هدف تولید ورق های عریض فولادی ویژه پروژه های نفت، گاز و پتروشیمی تاسیس شد. این شرکت نخستین تولیدکننده ورق های فولادی عریض با قابلیت عملیات حرارتی در ایران به شمار می رود. محصولات اصلی فولاد اکسین شامل ورق های فولادی عریض و مقاوم در برابر فشار و خوردگی است که در ساخت لوله های انتقال نفت و گاز، مخازن تحت فشار، سازه های دریایی و سکوهای نفتی کاربرد دارند. به همین دلیل قیمت ورق دریایی توسط این شرکت تعیین می شود.
شرکت فولاد سیرجان ایرانیان (فارسی)، از زیرمجموعه های هلدینگ مالی و سرمایه گذاری توسعه معادن و فلزات است. این شرکت در منطقه سیرجان فعالیت می کند و یکی از بازیگران مهم در زنجیره فولاد کشور به شمار می رود. این مجموعه با هدف تولید آهن اسفنجی، شمش فولادی و مقاطع نورد شده راه اندازی شد.
شرکت فولاد کاوه اروند به عنوان یکی از شرکت های جوان و نوظهور در صنعت فولاد ایران، در منطقه آزاد اروند تاسیس شده است. این شرکت با بهره گیری از فناوری های روز دنیا و دسترسی به زیرساخت های صادراتی، به سرعت توانست جایگاه خود را در میان تولیدکنندگان فولاد ایران تثبیت کند.
در سال ۱۴۰۳، ظرفیت تولید فولاد کاوه اروند حدود ۸۰۰ هزار تن برآورد شده است. تمرکز این شرکت بیشتر بر تولید شمش فولادی و آهن اسفنجی است که نقش مهمی در تامین مواد اولیه برای کارخانجات پایین دستی ایفا می کند. نزدیکی به بنادر جنوبی نیز به این شرکت امکان صادرات محصولات به کشورهای منطقه را داده است.
شرکت فولاد آذربایجان در میانه واقع شده و یکی از تولیدکنندگان مقاطع فولادی در شمال غرب کشور است. این شرکت ظرفیت تولید سالانه حدود ۵۵۰ هزار تن میلگرد و شمش فولادی را داراست. با دسترسی به مسیر ریلی و جاده ای، این شرکت از مزایای مناسبی برای توزیع داخلی و صادراتی برخوردار است.
این شرکت در استان کرمان و در نزدیکی معادن غنی سنگ آهن قرار گرفته و تولیدکننده شمش فولادی و آهن اسفنجی است. ظرفیت تولید این شرکت در سال ۱۴۰۳ حدود ۷۰۰ هزار تن گزارش شده و در زنجیره تامین گروه میدکو جایگاه مهمی دارد.
جهان فولاد سیرجان نیز زیرمجموعه ای از هلدینگ میدکو است و با ظرفیت تولید ۱.۲ میلیون تن آهن اسفنجی و شمش فولادی، به عنوان یکی از واحدهای مدرن و مکانیزه کشور شناخته می شود. محصولات این شرکت در صنایع ساختمانی و صنعتی کاربرد دارند.
فولاد بناب در استان آذربایجان شرقی واقع شده و تولیدکننده انواع میلگرد، شمش فولادی و مفتول است. این شرکت دارای چندین خط تولید نورد گرم است و ظرفیت تولید آن بیش از ۶۰۰ هزار تن در سال است.
این شرکت در زمینه تولید انواع مقاطع فولادی نورد شده فعالیت می کند. با ظرفیت تولید حدود ۳۰۰ هزار تن در سال، فولاد ارگ تبریز بیشتر محصولات خود را به مصرف کنندگان داخلی عرضه می کند.
این شرکت نوپا در جنوب خراسان فعالیت دارد و بخشی از زنجیره تولید فولاد کشور به ویژه در شرق ایران را پوشش می دهد. ظرفیت تولید این شرکت در سال ۱۴۰۳ حدود ۵۰۰ هزار تن آهن اسفنجی و ۴۵۰ هزار تن شمش فولادی است.
این شرکت با تمرکز بر تولید میلگرد، تیرآهن، و مقاطع فولادی نورد شده در استان مرکزی فعالیت دارد. ظرفیت تولید سالانه فولاد هیربد زرندیه در حدود ۳۵۰ هزار تن برآورد شده است.
فایکو در مازندران مستقر است و به عنوان یکی از کارخانه های نورد گرم فعال در شمال کشور شناخته می شود. ظرفیت سالانه این شرکت حدود ۱ میلیون تن است و تولیدکننده ورق گرم و مقاطع نورد شده می باشد.
این شرکت در یزد واقع شده و بخشی از زنجیره گروه صنعتی چادرملو است. فولاد اردکان در حوزه تولید آهن اسفنجی و فولاد خام فعالیت می کند. ظرفیت تولید آن در سال ۱۴۰۳ حدود ۸۰۰ هزار تن گزارش شده است.
این شرکت تولیدکننده میلگرد صنعتی و ساختمانی است و به دلیل تنوع بالا در گریدهای میلگرد و استفاده از فناوری های نوین در خط نورد، در بازار داخلی جایگاه خوبی دارد. ظرفیت تولید آن بیش از ۵۵۰ هزار تن در سال است.
واقع در استان گیلان، این شرکت با هدف تامین نیازهای شمال کشور تاسیس شده و تولیدکننده میلگرد و مقاطع فولادی است. ظرفیت تولید آن حدود ۳۰۰ هزار تن در سال است.
این شرکت از زیرمجموعه های گروه فولاد خوزستان است و ظرفیت تولید سالانه آن حدود ۸۰۰ هزار تن آهن اسفنجی و شمش فولادی است. فولاد شادگان یکی از پروژه های بزرگ توسعه ای در جنوب کشور محسوب می شود.
شرکت فولاد سفید دشت چهارمحال و بختیاری از پروژه های مهم ملی در زمینه تولید آهن اسفنجی، با ظرفیت تولید سالانه ۸۰۰ هزار تن است. این شرکت بخشی از زنجیره گروه فولاد مبارکه است.
این شرکت در استان قم واقع شده و تولیدکننده انواع ورق های فولادی سرد نورد شده است. محصولات آن در صنایع خودروسازی، لوازم خانگی و ساختمانی کاربرد دارد. ظرفیت تولید سالانه آن بیش از ۵۰۰ هزار تن است.
این شرکت در اصفهان فعالیت دارد و تمرکز آن بر تولید لوله های فولادی، پروفیل و مقاطع ساختمانی است. ظرفیت تولید سالانه بیش از ۳۰۰ هزار تن است.
یکی از واحدهای نورد فعال در آذربایجان شرقی است که با تولید میلگرد و تیرآهن در ظرفیت بیش از ۴۰۰ هزار تن در سال فعالیت می کند.
این شرکت در استان خوزستان واقع شده و تولیدکننده مقاطع نوردی از جمله تیرآهن، نبشی و ناودانی است. ظرفیت تولید سالانه آن حدود ۲۰۰ هزار تن است.
فولاد خزر در استان گیلان قرار دارد و یکی از واحدهای مهم تولیدکننده شمش فولادی و مقاطع نوردی در شمال کشور به شمار می رود. ظرفیت تولید این شرکت در حدود ۳۵۰ هزار تن است.
این شرکت در حوزه تولید مقاطع ساختمانی از جمله میلگرد و تیرآهن فعالیت دارد. ظرفیت تولیدی آن در حدود ۳۰۰ هزار تن است و به دلیل نزدیکی به مرزهای شمال غرب، موقعیت صادراتی مناسبی دارد.
فولاد کاویان در خوزستان مستقر است و یکی از تولیدکنندگان قدیمی ورق های فولادی سنگین و صنعتی محسوب می شود. محصولات این شرکت در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، و کشتی سازی کاربرد دارد. ظرفیت تولید این شرکت حدود ۹۰۰ هزار تن در سال است.
در ادامه جدول رتبه بندی شرکت های بزرگ فولاد ایران را براساس ظرفیت تولید سال قبل مشاهده می کنید: (توجه داشته باشید که این رتبه بندی بر اساس ظرفیت تولید سالانه است و ممکن است با توجه به توسعه های جدید یا تغییرات در تولید، تغییر کند)
| رتبه | نام شرکت | موقعیت جغرافیایی | ظرفیت تولید سالانه (۱۴۰۳) | محصولات اصلی |
|---|---|---|---|---|
| 1 | فولاد مبارکه اصفهان | اصفهان | ۷.۲ میلیون تن | ورق گرم، سرد، گالوانیزه، رنگی |
| 2 | فولاد خوزستان | خوزستان | ۳.۸ میلیون تن | شمش فولادی، بیلت |
| 3 | ذوب آهن اصفهان | اصفهان | ۳.۶ میلیون تن | تیرآهن، میلگرد، ریل، مقاطع ساختمانی |
| 4 | فولاد کاوه جنوب کیش | منطقه ویژه خلیج فارس | ۲.۴ میلیون تن | شمش فولادی، آهن اسفنجی |
| 5 | فولاد هرمزگان | بندرعباس | ۱.۵ میلیون تن | تختال (اسلب) |
| 6 | فولاد خراسان (نیشابور) | خراسان رضوی | ۱.۶ میلیون تن | میلگرد، شمش فولادی، آهن اسفنجی |
| 7 | فولاد آلیاژی ایران | یزد | ۵۶۴ هزار تن | فولاد آلیاژی، ابزارکاری، زنگ‌نزن، بلبرینگی |
| 8 | فولاد اکسین خوزستان | خوزستان | – | ورق عریض فولادی ویژه پروژه‌های نفت، گاز و پتروشیمی |
| 9 | فولاد سیرجان ایرانیان | سیرجان | – | آهن اسفنجی، شمش فولادی، مقاطع نورد شده |
| 10 | فولاد کاوه اروند | منطقه آزاد اروند | ۸۰۰ هزار تن | شمش فولادی، آهن اسفنجی |
| 11 | فولاد آذربایجان | میانه، آذربایجان شرقی | ۵۵۰ هزار تن | میلگرد، شمش فولادی |
| 12 | صنایع فولاد کرمان (بردسیر) | کرمان | ۷۰۰ هزار تن | شمش فولادی، آهن اسفنجی |
| 13 | جهان فولاد سیرجان | سیرجان | ۱.۲ میلیون تن | آهن اسفنجی، شمش فولادی |
| 14 | فولاد بناب | آذربایجان شرقی | ۶۰۰ هزار تن | میلگرد، شمش فولادی، مفتول |
| 15 | فولاد ارگ تبریز | تبریز | ۳۰۰ هزار تن | مقاطع نورد شده |
| 16 | صنایع فولاد قاینات | خراسان جنوبی | ۹۵۰ هزار تن | آهن اسفنجی، شمش فولادی |
| 17 | صنایع فولاد هیربد زرندیه | زرندیه، استان مرکزی | ۳۵۰ هزار تن | میلگرد، تیرآهن، مقاطع نورد شده |
| 18 | فولاد البرز ایرانیان (فایکو) | مازندران | ۱ میلیون تن | ورق گرم، مقاطع نورد شده |
| 19 | مجتمع فولاد اردکان | یزد | ۸۰۰ هزار تن | آهن اسفنجی، فولاد خام |
| 20 | فولاد کویر کاشان | کاشان | ۵۵۰ هزار تن | میلگرد صنعتی و ساختمانی |
| 21 | فولاد امیرکبیر خزر | گیلان | ۳۰۰ هزار تن | میلگرد، مقاطع فولادی |
| 22 | فولاد شادگان | خوزستان | ۸۰۰ هزار تن | آهن اسفنجی، شمش فولادی |
| 23 | فولاد سفیددشت چهارمحال و بختیاری | چهارمحال و بختیاری | ۸۰۰ هزار تن | آهن اسفنجی |
| 24 | فولاد غرب آسیا | قم | ۵۰۰ هزار تن | ورق فولادی سرد نورد شده |
| 25 | صنایع فولاد سپاهان | اصفهان | ۳۰۰ هزار تن | لوله فولادی، پروفیل، مقاطع ساختمانی |
| 26 | فولاد صنعت بناب | آذربایجان شرقی | ۴۰۰ هزار تن | میلگرد، تیرآهن |
| 27 | فولاد اروند نورد | خوزستان | ۲۰۰ هزار تن | تیرآهن، نبشی، ناودانی |
| 28 | فولاد خزر | گیلان | ۳۵۰ هزار تن | شمش فولادی، مقاطع نوردی |
| 29 | فولاد البرز ناب تبریز (فناب) | تبریز | ۳۰۰ هزار تن | میلگرد، تیرآهن |
| 30 | فولاد کاویان | خوزستان | ۹۰۰ هزار تن | ورق فولادی سنگین و صنعتی |
جمع بندی
صنعت فولاد ایران در سال جاری با وجود چالش های اقتصادی، محدودیت های صادراتی و تحولات جهانی، همچنان یکی از ارکان اصلی توسعه صنعتی کشور باقی مانده است. شرکت هایی مانند فولاد مبارکه اصفهان، فولاد خوزستان و ذوب آهن اصفهان، با ظرفیت های تولید بالا و زیرساخت های قوی، در صدر جدول تولیدکنندگان فولاد ایران قرار دارند. اما در کنار آنها، شرکت های رو به رشدی نظیر فولاد کاوه جنوب کیش، فولاد سیرجان ایرانیان و فولاد آلیاژی ایران نیز نقش بسزایی در تکمیل زنجیره تولید و تنوع محصولات ایفا می کنند. در نهایت، این رتبه بندی تنها یک تصویر از وضعیت امروز صنعت فولاد است، اما برای حفظ و ارتقای این جایگاه ها، باید قدم هایی بلندتر و آگاهانه تر در مسیر رشد و رقابت جهانی برداشت.
سوالات متداول
برترین کارخانه های تولید در حوزه فولاد شامل فولاد مبارکه اصفهان، فولاد خوزستان، ذوب آهن اصفهان، فولاد کاوه جنوب کیش و فولاد هرمزگان هستند که از نظر ظرفیت تولید، صادرات، تکنولوژی و اثرگذاری اقتصادی پیشتاز هستند.
پنج رتبه برتر تولیدکنندگان فولاد ایران عبارتند از:
۱. فولاد مبارکه اصفهان
۲. فولاد خوزستان
۳. ذوب آهن اصفهان
۴. فولاد کاوه جنوب کیش
۵. فولاد هرمزگان
مرکزآهن، مرجعی تخصصی و به روز برای کسب دانش و اطلاع از آخرین تحولات بازار آهن و فولاد است. با وبلاگ جامع ما، همیشه از آخرین اخبار و اطلاعات این صنعت آگاه باشید.