چهارپهلو یکی از کاربردی ترین انواع پروفیل در صنعت ساخت و ساز می باشد. این پروفیل به دلیل توپر بودن، ایمنی و استحکام بالا در صنعت مورد توجه قرارگرفته است. برای ساخت چهارپهلو می توان از مواد اولیه گوناگون و حتی آهن قراضه استفاده کرد. به همین دلیل قیمت چهارپهلو آهنی در بازار نسبتا مناسب می باشد. نوعی از چهارپهلو در ساخت مقاطع فولادی مورداستفاده بوده بنابراین قیمت این محصول بر قیمت پروفیل، تیرآهن و سایر محصولات فولادی نیز تاثیر بسزایی دارد. چهارپهلو به صورت شاخه ای به فروش می رسد و ابعاد و وزن آن، قابل سفارش است. چهارپهلو ترانسی و چهارپهلو فابریک انواعی از پروفیل ها هستند که از نظر روش تولید با هم تفاوت دارند. در این مقاله به معرفی بیشتر آن ها خواهیم پرداخت.
به پروفیل های باز و بسیار مقاوم که سطح مقطع چهارضلعی دارند، چهارپهلو گفته می شود. از مشخصه های این پروفیل ها می توان به شکل ساده سطح آن ها، مقاومت بالا، شکل پذیری مطلوب و قابلیت جوشکاری و تراشکاری اشاره کرد. برای ساخت چهارپهلو آلیاژها و فلزات مختلفی مانند فولاد، آلومینیوم، آلیاژ فولاد_کربن، آلیاژ فسفر_برنج و آلیاژ مس_بریلیوم به کار گرفته می شود. هر یک از ویژگی های خاص این پروفیل، به دلیل وجود این مواد می باشد.
علاوه بر قیمت ارز و فولاد، عواملی مانند کیفیت ساخت، نوع، جنس مواد اولیه، ضخامت و اندازه بر قیمت پروفیل های چهارپهلو تأثیرگذار است. به طور کلی، این پروفیل ها اشکال و انواع متنوعی دارند. معمولاً پروفیل های چهارپهلو در ساختمان سازی و صنایع مختلف همچون حمل و نقل، راه آهن، ساخت نگهدارنده تیغه های برش، جرثقیل ها، فرفوژه تالار و رستوران ها، وسایل تزئینی و غیره استفاده می گردند. از آنجا که در کاربردهای مختلف، سایزهای مختلفی از این پروفیل به کار گرفته می شود، در ادامه دسته بندی سایز چهار پهلو مشخص شده است.
به طور معمول، ضخامت چهارپهلو معمولاً بین ۸ تا ۲۰۰ میلی متر و طول آن بین ۴ تا ۶/۵ متر، متغیر می باشد. البته این اندازه ها با توجه به سفارش مشتری می تواند تغییر کند و در ابعاد و اندازه های گوناگون برش داده شود. همچنین این مقاطع فولادی بر اساس جنس، سایز و روش تولید آن ها، دسته بندی می شوند. در ادامه چهارپهلو ترانس و فابریک معرفی شده است.
به طور کلی چهارپهلو بر اساس روش تولید به سه گروه متفاوت تقسیم می شود که شامل چهارپهلو نوردی یا نرمال، چهار پهلو ترانس و چهار پهلو فابریک می باشد. چهارپهلو ترانس و فابریک از انواع مرغوب چهار پهلو هستند.
تولید چهارپهلو به روش نورد گرم و سرد، شبیه به تولید تسمه به روش نورد گرم و سرد می باشد. برای تولید این پروفیل ها به روش ترانسی، بعد از اینکه تحت نورد گرم قرار گرفتند، ضخامت آن ها با دستگاهی به نام کویل کاهش می یابد و سطح آن صیقلی می گردد. برای ساخت چهارپهلو فابریک، شمش های فابریک به کار گرفته می شود که باعث می گردد محصول باکیفیتی تولید شود. در ادامه روش تولید چهارپهلو ترانس و فابریک و مشخصات آن ها بررسی شده است.
چهار پهلو ترانس
اندازه گیری ابعاد چهارپهلو ترانس با دقت بالا انجام و سطح نهایی آن باکیفیت پرداخته می شود. در فرآیند ساخت آن، ابتدا شمش های فولادی در کوره مخصوص ذوب می گردند و به روش ریخته گری فرم می گیرند. سپس آن ها را در اندازه های مشخص برش و دوباره در کوره قرار می دهند تا حرارت ببینند و برای نورد کردن آماده شوند. نورد کردن در چندین مرحله انجام می گردد. در نهایت، آن ها را از غلتک عبور می دهند تا به صورت چهارگوشه درآیند. این روش مشابه ساخت چهار پهلو نرمال است که سطحی تیره دارد. برای ایجاد پروفیل های ترانس، باید سطح پروفیل های نرمال چند بار پرداخته شوند. طی فرآیندهای سنگ زنی و پولیش کاری این کار انجام می گردد و محصول نهایی سطحی کاملاً براق و صیقلی دارد.
به دلیل اینکه این محصول دارای سطح ویژه ای است، از آن در صنایع متفاوتی که ظاهر و دقت در ابعاد چهار پهلو از اهمیت بالایی برخوردار می باشد، به کار گرفته می شود. به عنوان مثال از آن می توان در ساخت نرده، مغزی درب و ساخت حفاظ استفاده کرد. معمولاً طول چهارپهلو ترانس بین 4 تا 6.5 متر متغیر است، ولی ضخامت آن در دو گروه زیر 10 میلی متر و بالای 10 میلی متر تقسیم بندی می شود.
چهارپهلو فابریک
اگرچه برای تولید چهارپهلو نرمال و ترانس، از شمش های فولادی دارای ناخالصی استفاده می شود، اما برای ساخت نمونه های فابریک، شمش های کاملاً خالص و فابریک به کار گرفته می شود. در نتیجه، محصول نهایی کیفیت بالایی دارد و کاملاً یک دست است. سایز چهارپهلو فابریک بر اساس استانداردهای کارخانه ارائه می شود. همچنین از مواد مختلف برای تولید آن استفاده می شود که هر کدام کاربرد به خصوصی در صنایع مختلف دارد. دسته بندی چهار پهلو فابریک بر اساس جنس متریال به کار گرفته شده، به شرح زیر می باشد:
این پروفیل به دلیل خواص فلز برنج 360، در برابر خوردگی مقاوم است، استحکام بالایی دارد و رسانای الکتریسیته نیست. بنابراین از آن برای مصارف مختلف، از جمله اتصالات، گیره و ابزارها استفاده می گردد. همچنین در صورتی که جلا داده شود، به دلیل ظاهر صاف و طلایی این چهارپهلو از آن برای کاربردهای تزئینی استفاده می گردد. قیمت ورق برنج بر قیمت نهایی این محصول تاثیر بسزایی دارد.
چهارپهلو آلومینیومی از آلومینیوم 6061 تولید می شود و اغلب در صنعت ساخت و ساز از آن استفاده می گردد. در واقع چهارپهلو آلومینیومی به دلیل داشتن ویژگی هایی همچون وزن کم و مقاومت در برابر خوردگی، اغلب در ساخت قاب، بست، موارد تزیینی، شفت و محور مورداستفاده قرار می گیرد. همچنین برش و جوشکاری این نمونه، نسبت به نمونه های فولادی آسان تر است.
برای ساخت چهارپهلو فولاد ST52 معمولاً از آلیاژهای فولادهای کم کربن استفاده می شود که در صنعت ساخت و ساز کاربرد فراوان دارد. این نوع از چهار پهلو به دلیل خواص فولاد، از نظر میزان جذب انرژی و جوشکاری مطلوب می باشد، به راحتی شکل می گیرد و استحکام بالایی دارد. نقطه قوت این پروفیل را می توان عملکرد بسیار خوب آن در دماهای بالا و پایین در نظر گرفت. از آن ها معمولاً در صنایع قطعه سازی، ساخت ابزار، راه سازی، شهرسازی، ریل سازی و پل سازی و نیز شاسی خودروهای سبک و سنگین، سازه ساختمان های بلند و در سیستم های هیدرولیک فشار قوی جهت حفاری های نفتی استفاده می شود
این نوع چهارپهلو یکی از پرکاربردترین مصالح ساختمانی به شمار می آید که درصد کمی کربن (کمتر از 25 درصد) دارد. خواص شکل پذیری سرد، جوشکاری و برش کاری عالی آن نیز به دلیل کم بودن مقدار کربن در این آلیاژ است. علاوه بر این خواص ذکر شده، استحکام و مقاومت بالا از دیگر ویژگی های این فولاد می باشد. از چهارپهلو فولاد ST37 معمولاً برای ساخت مقاطع فولادی همچون پروفیل، میلگرد، تیرآهن و نبشی استفاده می گردد بنابراین قیمت نهایی آن بر قیمت تیرآهن و سایر محصولات فولادی تاثیرگذار است. همچنین به دلیل سبکی، از آن در صنایعی مانند خودروسازی، دوچرخه سازی و مبلمان نیز به کار گرفته می شود.
جمع بندی
به پروفیل های توپر با سطح مقطع مربع یا مستطیل شکل و طویل چهارپهلو گفته می شود. از این پروفیل در صنایع مختلف برای ساخت و تولید ابزارها، سازه ها و غیره استفاده می گردد. معمولاً تولیدکنندگان، آن ها را با مواد اولیه مختلف مانند شمش های فولادی دارای ناخالصی، شمش های خالص یا حتی آهن قراضه می سازند. بنابراین چون تولیدکنندگان در ساخت آن هیچ گونه محدودیتی ندارند، قیمت چهار پهلو استیل و سایر انواع آن متنوع و مناسب می باشد. همچنین این پروفیل به روش های مختلفی تولید می شود و محصول نهایی هر روش، ویژگی های ظاهری و خواص مربوط به خود را دارد و در بخش خاصی از صنعت به کار گرفته می شود. چهارپهلو ترانس و فابریک به عنوان مرغوب ترین و باکیفیت ترین انواع پروفیل ها به شمار می آیند.