لیستوفر از اصطلاحات رایج و مرتبط با میلگرد و به معنای راهنمای کارگاه آرماتوربندیِ خم و برش آرماتورها است. به عبارت دیگر، لیستوفر، جدولی است که به منظور برآورد و تامین میزان میلگرد (آرماتور) و سازه‌های فولادی مصرفی در پروژه تهیه میشود. به طور مثال، میتوان لیستوفری از آرماتورها در نقشه‌های اجرایی سازه‌های بتنی تهیه و برای اهداف مختلف از آن استفاده کرد.
تهیه لیستوفر در قالب یک جدول، همراه با اصطلاحات خاص آن است. در جدول لیستوفر زیر که نمونه جدول لیستوفر آرماتورهای فونداسیون است این اصطلاحات، ارائه شده و توضیحات مربوط به هر کدام بعد جدول، ذکر شده است:
| ردیف | عنوان ستون | توضیحات |
|---|---|---|
| 1 | pos | موقعیت هر میلگرد شماره گذاری میشود که میتواند در پلان یا در جزئیات، آدرس‌دهی شود. |
| 2 | Ø | فی یا سایز میلگرد مشخص میشود. |
| 3 | Shape | شکل آرماتورها از لحاظ وضعیت خم (یکسر خم، دوسر خم، بدون خم، اوتکا و...) ترسیم میشود. طول خم ها و ابعاد باید روی هر قسمت نوشته شود. |
| 4 | Length | طول آرماتور (شامل جمع جزئیات طولهای درج‌شده در ستون سوم جدول) نوشته میشود. |
| 5 | Number | تعداد مورد نیاز آرماتور درج میشود. |
| 6 | Weight | وزن میلگرد (حاصل‌ضرب وزن واحد طول میلگرد مشخصشده ضربدر طول میلگرد ضربدر تعداد میلگرد) نوشته میشود. |
برای محاسبه وزن واحد طول میلگرد در ابتدا باید جدول اشتال میلگرد را در لینک آن مشاهده کنید. جدول اشتال، کتابی شامل جداول اوزان، ضخامت، مساحت، سطح مقطع و سایر مشخصات استاندارد انواع پروفیل‌‌های فولادی ساختمانی است. این جدول، توسط مارتا اشنایدر بورگر، اولین مهندس ساختمان زن آلمانی در سال 1938 مطرح شد. اساس کار این جدول به شیوه آزمون و خطا است.
برای استفاده از این جدول در ستون مساحت مقطع که با حرف A مشخص میشود، کوچک‌ترین عددی که برابر یا بزرگتر از مقدار آرماتور باشد، علامت بزنید. در این مرحله، نمره آرماتور متناظری که در جدول می‌بینید پاسخ اولیه است. در این مرحله، باید سایر اطلاعات متناظر با مقطع را بررسی نمایید، اگر این مقدار جواب نداد، سراغ مقاطع بالاتر بروید.
برای محاسبه وزن میلگرد با استفاده از جدول اشتال میلگرد، باید تعداد و طول شاخه مقطع مورد نیاز را از روی نقشه استخراج کرده و سپس با استفاده از حاصل ضرب میزانی که به ازای هر متر آرماتور در جدول موجود است در طول و تعداد آرماتور، وزن آن را محاسبه کنید.
در تهیه و استفاده از لیستوفر باید سه موضوع یا سه مرحله زیر را مدنظر قرار داد:
با توجه به این موارد، میتوان تصمیم‌گیری کرد کدام بخش لیستوفر، چه زمانی در اختیار آرماتوربند قرار داده شود. بدون سپری شدن فرایند یاد شده و در صورت قرار دادن یکباره لیستوفر در اختیار آرماتوربند، احتمال پرت شدن آرماتورها افزایش یافته و این امر، منجر به اتلاف هزینه و وقت میشود.
زیرا در این وضعیت، بعضا آرماتورهایی که مربوط به اواخر کار یک سازه هستند و نیازی به آنها در ابتدا نیست، خم و برش زده میشود و بعضی آرماتورهایی که برای اوایل کار نیاز است خم‌کاری و برش‌کاری نشده و مقدار زیادی آرماتور خم و برش خورده بدون کاربرد باقی می‌ماند. بنابراین باید دو نکته را مدنظر قرار داد:
بنابراین لیستوفر کامل سازه باید با توجه به نقشه و موارد فنی نظیر طول خم، همپوشانی، کاور، سایز و نوع میلگرد تهیه شود. لازم به ذکر است اولویت بندی تهیه لیستوفر مربوط به سازه‌های مختلف در پروژه با توجه به برنامه زمان بندی و تعیین شیوه اجرای فعالیت های پروژه، توسط واحد دفتر فنی انجام میشود؛ یعنی تقدم و تاخر فعالیت‌های مربوط به پروژه، مشخص می‌کند که لیستوفر چه سازه‌ای باید نسبت به بقیه زودتر تهیه شود تا برای تامین، خم، برش آرماتور و در نهایت اجرای آن اقدامات لازم صورت گیرد.
برای تهیه لیستوفر، نرم افزارهایی مانند اکسل، اتوکد و مترورپلاس راهگشا هستند. در این زمینه، مترور پلاس یک نرم افزار قدرتمند و ساده برای تولید جداول لیستوفر آرماتور در نرم افزار اکسل است که با استفاده از آن میتوان شکل آرماتور مورد نظر را مابین اشکال از پیش تعریف شده انتخاب کرده و پوز تعداد، قطر و طول اضلاع مختلف آرماتور را وارد کرد.
سپس اطلاعات مربوط به پوز همراه با شکل آرماتور به صورت خودکار به جدول اکسل اضافه میشود. همچنین میتوان از طریق اکسل و اتوکد نیز نسبت به تهیه لیستوفر اقدام کرد. علاوه بر آن آنالیز پرت برای مشخص کردن ترتیب برش آرماتورها به نحوی که کمترین پرتی را داشته باشد، نیز مهم است. برای آنالیز پرت، میتوان از قابلیت filter در نرم افزار Excel استفاده کرد.
لیستوفر دارای کاربردهای مختلفی است. یکی از کاربردهای لیستوفر که در تعریف آن نیز اشاره شد، کمک به کارگاه آرماتوربندی برای قطع و خم آرماتورها است. با تهیه لیستوفر، میتوان سرعت تهیه و نصب آرماتورها را افزایش داد و از پِرت شدن آنها جلوگیری کرد.
یکی دیگر از کاربردهای لیستوفر کمک به متره کننده است. لیستوفر با کمک به مترور، محاسبات مربوط به سرعت کار را ارتقا می‌دهد. با این حال، اطمینان کامل به لیستوفر جایز نیست و مترور برای آنکه متره درستی داشته باشد، خودش نیز باید کنترل لازم را انجام دهد.
یکی از مهمترین وظایف دفتر فنی در پروژه‌های عمرانی، تهیه جداول لیستوفر یا همان جداول خم و برش آرماتور است. اگر قرار باشد تمام المان‌های فلزی را در اسکلت ساختمان، حجم بتن مصرفی در فونداسیون و دیوار برشی و سقف‌ها و یا شاخه‌های آرماتور در فونداسیون را تک تک محاسبه کنید، کاری بسیار زمان‌بر خواهد بود. از طرفی محاسبه آنها برای همه سازندگان در زمان اجرا ضروری است.
محاسبه این موارد در نقشه‌ها کمک می‌کند تا مجری علاوه بر مشاهده نقشه، درک لازم از میزان مصالح مورد استفاده داشته باشد. برای این منظور، استفاده از جدول لیستوفر در تهیه نقشه‌ها مهم است. این جداول برای محاسبه وزن آرماتور در صورت وضعیت و کمک به قطع و خم آرماتور در کارگاه، کاربرد دارند.
در مناقصات، لیستوفر میلگردها تهیه و در نقشه‌ها قرار داده میشود تا پیمانکار هنگام پیشنهاد در زمینه حجم آرماتورهای مصرفی در هر مرحله، دیدگاه دقیق‌تر و کامل‌تر داشته باشد زیرا پیمانکار هنگام شروع کار، باید در هر مرحله از پروژه، میلگردهای مورد نیاز را تهیه نماید. برای دریافت قیمت میلگرد اعم از قیمت میلگرد ساده و آجدار با مرکزآهن تماس بگیرید.