ضوابط پارکینگ در ساختمان مسکونی

این روزها بیشتر خانواده ها در آپارتمان زندگی می کنند و هر کدام دست کم یک خودرو دارند، اما نبود فضای کافی و رعایت نکردن ابعاد استاندارد پارکینگ مشکلات زیادی ایجاد کرده است. متراژ پارکینگ برای هر ماشین و حداقل ارتفاع پارکینگ باید طبق مقررات رعایت شود تا خودروها بدون مزاحمت و خطر آسیب جای بگیرند.

همچنین ضوابط انباری در ساختمان و جانمایی درست آن در کنار پارکینگ اهمیت دارد زیرا کمبود یا طراحی نامناسب انباری نارضایتی ساکنان را به همراه دارد. در خانه های ویلایی نیز توجه به ابعاد پارکینگ در خانه ویلایی ضروری است چون این فضا علاوه بر توقف خودرو، کاربری های دیگری هم پیدا می کند و رعایت قوانین و ضوابط بهترین راهکار برای کاهش مشاجرات و افزایش رفاه ساکنان خواهد بود.

به همین منظور، بر اساس طرح تفصیلی، ساخت پارکینگ، هنگام احداث ساختمان‌‌ها و آپارتمان‌ها الزامی است. بنابراین قوانین و مقررات احداث پارکینگ در ساختمان از جمله ابعاد پارکینگ، طراحی پارکینگ، قیمت آهن آلات تاثیر پارکینگ در قیمت ملک، اندازه و ابعاد پارکینگ در ساختمان، خرید و اجاره پارکینگ در ساختمان، پارکینگ مزاحم و نظایر آن از جمله موضوعاتی است که هر شهروند امروزی باید رابطه با آن آگاهی داشته باشد.

ضوابط پارکینگ در مقررات ملی ساختمان

ضوابط پارکینگ در مقررات ملی ساختمان به منظور تأمین ایمنی تردد خودروها و استفاده صحیح از فضاهای ساختمانی تدوین شده است. طبق قانون پارکینگ آپارتمان هر واحد مسکونی باید حداقل یک فضای پارکینگ داشته باشد و در برخی موارد بر اساس متراژ واحد یا تعداد اتاق خواب ها این تعداد افزایش می یابد. ضوابط پارکینگ مسکونی شامل جانمایی درست ورودی ها و خروجی ها، عرض مسیر دسترسی و رعایت حداقل فضای مانور برای خودروها است تا رفت و آمد بدون مشکل انجام شود. همچنین قوانین پارکینگ آپارتمان و حتی ضوابط طراحی راه پله و آسانسور به گونه ای طراحی شده اند که علاوه بر تأمین نیاز ساکنین، امنیت خودروها نیز تضمین گردد.

ابعاد پارکینگ در مقررات ملی بسته به نوع کاربری متفاوت است اما عرض استاندارد پارکینگ معمولاً ۲٫۵ متر و طول ۵ متر به عنوان استاندارد در نظر گرفته می شود. این ابعاد پارکینگ باعث می شود خودروهای سواری بتوانند بدون خطر برخورد با دیوار یا خودروهای دیگر توقف کنند. در قوانین پارکینگ آپارتمان به ارتفاع پارکینگ نیز اشاره شده است و حداقل آن حدود ۲٫۲۰ متر تعیین گردیده تا تردد خودروهای معمولی و شاسی بلند به راحتی امکان پذیر باشد. رعایت دقیق ضوابط پارکینگ در طراحی ساختمان ها نه تنها یک الزام قانونی بلکه عاملی برای افزایش کیفیت زندگی و رفاه ساکنان محسوب می شود.

تعریف پارکینگ در آپارتمان

پارکینگ یا توقفگاه محلی برای نگهداری خودرو در زمان عدم استفاده است که می تواند در فضای باز مانند حاشیه خیابان یا در فضای بسته مانند ساختمان ساخته شود و دسترسی آن به صورت خصوصی یا عمومی باشد. حقوق شهروندی ایجاب می کند که هر ساختمان نیاز ساکنان خود را به پارکینگ تامین کند و این موضوع نه تنها برای ساختمان های مسکونی بلکه برای مجتمع های اداری و تجاری نیز اهمیت دارد.

در این میان رعایت متراژ قانونی پارکینگ آپارتمان نقش اساسی در صدور مجوز ساخت دارد و در صورت نادیده گرفتن متراژ پارکینگ در آپارتمان، شهرداری ها از احداث بنا جلوگیری می کنند. همچنین ابعاد پارکینگ ماشین باید به گونه ای طراحی شود که فضای کافی برای توقف و مانور خودرو فراهم گردد و در صورت نیاز به ابعاد پارکینگ برای دو ماشین این ابعاد باید متناسب با استانداردهای تعیین شده افزایش یابد. در شهرهای پیشرفته جهان نیز علاوه بر تامین پارکینگ ساکنان، فضایی برای پارک خودروهای میهمان در نظر گرفته می شود تا از بروز ترافیک و مشکلات شهری جلوگیری گردد.

انواع پارکینگ

پارکینگ ها انواع مختلفی دارند و تنها محدود به آپارتمان ها و واحدهای مسکونی و تجاری نیستند بلکه می توان آنها را از جنبه های مختلف مانند میزان دسترسی، ابعاد و اندازه، ظرفیت، نوع قرار گرفتن خودروها، مصالح استفاده شده در ساخت و موارد مشابه دسته بندی کرد. در ادامه با انواع پارکینگ آشنا می شویم:

پارکینگ همکف، زیرزمینی، پشت بام
پارکینگ همکف یکی از رایج ترین انواع پارکینگ در آپارتمان های مسکونی است که دسترسی آسانی به واحدها دارد و معمولا برای هر واحد، جای توقف مشخصی در نظر گرفته می شود. در این نوع فضاها طول و عرض پارکینگ برای یک ماشین بر اساس مقررات باید حداقل 5 متر طول و 2.5 متر عرض باشد که همان اندازه استاندارد پارکینگ برای یک ماشین به شمار می رود. در ساختمان هایی که تعداد واحدها زیاد است، برای تعیین ظرفیت پارکینگ، نحوه محاسبه تعداد پارکینگ مسکونی بر اساس متراژ واحدها و ضوابط شهرسازی انجام می شود.

پارکینگ زیرزمینی اغلب زمانی طراحی می شود که محدودیت فضا یا قیمت بالای زمین وجود دارد و نیاز به ظرفیت بیشتری برای خودروها احساس می شود. در این فضاها رعایت متراژ استاندارد پارکینگ و در نظر گرفتن ابعاد پارکینگ برای 4 ماشین اهمیت زیادی دارد تا خودروها بدون مزاحمت در کنار هم قرار گیرند. همچنین در پارکینگ های زیرزمینی و پشت بام، ارتفاع مجاز پارکینگ طبق مقررات حداقل 2.20 متر تعیین شده تا امکان تردد خودروهای معمولی و شاسی بلند فراهم باشد.

پارکینگ پشت بام نیز بیشتر برای وسایل نقلیه سبک مانند موتورسیکلت و دوچرخه کاربرد دارد و اجرای آن نیازمند توجه ویژه به ایمنی سازه و مقاومت سقف است. در این نوع پارکینگ ها علاوه بر هزینه، مسائل ایمنی مانند مقاومت سقف در برابر وزن خودرو و همچنین حداقل ارتفاع سقف پارکینگ مسکونی و حداکثر ارتفاع سقف پارکینگ اهمیت ویژه ای دارد.

پارکینگ کوچک، متوسط، بزرگ
از نظر ابعاد، پارکینگ ها به سه دسته کوچک، متوسط و بزرگ تقسیم می شوند. پارکینگ های کوچک ظرفیتی برابر با 3 خودرو دارند. پارکینگ های متوسط بین 4 تا 25 محل توقف خودرو و پارکینگ های بزرگ بیش از 25 خودرو را در خود جای می دهند. رعایت ابعاد استاندارد و ارتفاع سقف پارکینگ در این دسته بندی ها الزامی است.

پارکینگ اختصاصی و مشاع
پارکینگ اختصاصی در سند یا اجاره نامه یک واحد مشخص شده و تنها در اختیار مالک یا مستاجر همان واحد است. در مقابل، پارکینگ های مشاع بین چند واحد مشترک هستند و استفاده از آنها به صورت توافقی صورت می گیرد. به دلیل اختلافات احتمالی، قوانین پارکینگ آپارتمان درباره پارکینگ های مشاع اهمیت بیشتری دارد.

پارکینگ طبقاتی
پارکینگ طبقاتی یکی از انواع پارکینگ های سرپوشیده است که در مراکز خرید بزرگ یا برج ها ساخته می شود. این پارکینگ ها دارای چند طبقه هستند و خودروها از طریق رمپ داخلی، رمپ خارجی، بالابر یا سیستم رباتیک خودرو به محل پارک منتقل می شوند. در این فضاها نیز رعایت ابعاد مناسب و حداقل ارتفاع سقف پارکینگ مسکونی برای تردد خودروها ضروری است.

پارکینگ خیابانی
پارکینگ خیابانی یکی از رایج ترین انواع پارکینگ عمومی است که در فضای باز و در امتداد خیابان ها یا میادین شهر تعبیه می شود. این نوع پارکینگ ها معمولا در مناطق شلوغ و پر رفت و آمد شهر قرار دارند و به دلیل دسترسی آسان، مورد توجه رانندگان هستند. پارکینگ خیابانی می تواند خصوصی، پولی یا رایگان باشد و بسته به سیاست های مدیریت شهری، تعرفه و زمان توقف خودروها در آن تعیین می شود.

در طراحی پارکینگ های خیابانی، ابعاد و اندازه محل توقف اهمیت زیادی دارد. به طور معمول طول پارکینگ برای یک ماشین حدود 5 تا 6 متر در نظر گرفته می شود تا خودروها بتوانند بدون ایجاد مزاحمت برای خودروهای مجاور توقف کنند. همچنین عرض استاندارد 2.5 متر برای هر خودرو ضروری است تا هنگام باز و بسته شدن درب ها مشکلی به وجود نیاید. رعایت این استانداردها علاوه بر کاهش ترافیک و هرج و مرج، به افزایش ایمنی عابران پیاده و خودروهای در حال عبور نیز کمک می کند.

پارکینگ مکانیزه
پارکینگ مکانیزه یا هوشمند با استفاده از تجهیزات الکتریکی و دیجیتالی ساخته می شود و امکان استفاده حداکثری از فضا را فراهم می کند. در این سیستم تعداد خودروهای قابل توقف بیشتر بوده و علاوه بر صرفه جویی در فضا و هزینه، ورود و خروج خودروها نیز سریع تر انجام می شود. خودرو بدون نیاز به راننده و با سیستم مکانیزه در جایگاه خود قرار می گیرد. در طراحی چنین فضاهایی علاوه بر ظرفیت، توجه به عرض پارکینگ برای یک ماشین و رعایت استانداردهای مربوط به ارتفاع سقف پارکینگ الزامی است.

انواع پارکینگ های مکانیزه و هوشمند

پارکینگ مکانیزه روتاری، پارکینگ مکانیزه برجی و پارکینگ هوشمند پازلی از جمله پارکینگ‌ های مکانیزه به شمار می‌ روند.

روتاری: پارکینگ مکانیزه روتاری، فقط به اندازه دو ماشین فضا اشغال می‌ کند، اما قادر است 12 خودرو را در خود جای دهد. از پارکینگ مکانیزه روتاری در مکان‌ هایی که فضای کافی برای ساخت پارکینگ‌ های وسیع وجود ندارد، استفاده می‌ شود.
برجی: پارکینگ مکانیزه برجی، پرهزینه‌ ترین و گران‌ ترین نوع پارکینگ هوشمند و البته پربازده‌ ترین آن از نظر تعداد خودرو است. این پارکینگ‌ ها به صورت دایره‌ ای و یا مستطیلی ساخته شده و از یک آسانسور مرکزی برای جابه جایی خودرو استفاده می‌ کند.
پازلی: از پارکینگ هوشمند پازلی می‌ توان در مراکز مسکونی، تجاری و عمومی استفاده کرد. این پارکینگ از نظر ساخت، هزینه کمتری نسبت به سایر پارکینگ‌ های هوشمند دارد و حتی می‌ توان تعدادی از آن‌ ها را در کنار یکدیگر استفاده کرد.

پارک سوئیچی خودرو و ضوابط آن

پارک سوئیچی خودرو به حالتی گفته می شود که خودروها پشت سر هم در فضای پارکینگ قرار می گیرند و در این حالت برای جابه جایی هر خودرو باید خودروهای جلویی یا پشتی جابه جا شوند. این روش بیشتر در ساختمان هایی استفاده می شود که تعداد واحدها زیاد و فضای توقف محدود است. رعایت اندازه استاندارد پارکینگ ماشین در چنین شرایطی اهمیت ویژه ای دارد زیرا اگر ابعاد کافی برای هر خودرو در نظر گرفته نشود، ورود و خروج به سختی انجام خواهد شد.

از نظر ضوابط، در پارک سوئیچی باید فضای پارکینگ برای هر ماشین به طور جداگانه بر اساس مقررات ملی ساختمان مشخص شود تا از بروز اختلاف بین ساکنان جلوگیری گردد. همچنین توصیه می شود این نوع پارکینگ تنها زمانی اجرا شود که دسترسی به خودروها به صورت توافقی باشد یا امکان جابه جایی آسان فراهم گردد. رعایت ابعاد صحیح و استاندارد، مسیر مانور مناسب و علامت گذاری واضح محل توقف هر خودرو از مهم ترین ضوابط پارک سوئیچی به شمار می رود.

قوانین پارکینگ آپارتمان

پارکینگ آپارتمان بخشی از مشاعات و فضاهای حیاتی ساختمان است که استفاده درست از آن به رفاه و آرامش همه ساکنان کمک می کند. بر اساس مقررات و قوانین شهری، نحوه استفاده از پارکینگ دارای ضوابط مشخصی است و در صورت رعایت نشدن این قوانین، امکان بروز اختلاف و مشکلات حقوقی بین همسایگان وجود دارد. مهم ترین قوانین پارکینگ آپارتمان عبارت اند از:

• سد کردن راه عبور خودروها یا قرار دادن وسایل متفرقه در مسیر تردد، تخلف محسوب می شود.
• استفاده از پارکینگ به عنوان انباری یا محل نگهداری وسایل اضافی ممنوع است.
• هر خودرو تنها مجاز به توقف در محدوده تعیین شده همان واحد است.
• پارک کردن در فضای دیگران یا اشغال محل پارک واحدهای دیگر غیر قانونی است.
• تغییر کاربری پارکینگ به هر شکل (مانند تبدیل به مغازه یا واحد مسکونی) بدون مجوز شهرداری ممنوع است.
• پارکینگ های مشاع باید طبق توافق و قوانین بین ساکنان استفاده شوند.
• رعایت ابعاد استاندارد پارکینگ و حداقل فضای مانور برای خودروها الزامی است.
• مسیرهای خروج اضطراری، راه پله و ورودی ها باید همیشه آزاد و بدون مانع باشند.

ضوابط عرض در پارکینگ مسکونی

در ضوابط پارکینگ ساختمان های مسکونی، مهم ترین نکته رعایت عرض مناسب برای هر خودرو است. طبق مقررات، برای هر خودرو باید حداقل 2.5 متر عرض در نظر گرفته شود تا ورود، خروج و توقف خودرو به راحتی انجام گیرد.

برای دو خودرو، شرایط به این صورت است که اگر دو طرف پارکینگ دیوار باشد، باید عرض 5 متر لحاظ شود. در حالتی که یک طرف پارکینگ دیوار و طرف دیگر ستون باشد، عرض 4.75 متر کفایت می کند. برای سه خودرو نیز به عرض تعیین شده، 2.5 متر دیگر اضافه می شود تا فضای کافی برای هر ماشین تأمین گردد.

همچنین در صورتی که دو طرف خودرو به دیوار یا ستون مسدود باشد، حداقل ابعاد پارکینگ به صورت 5 در 3 متر تعریف شده است. علاوه بر این، اگر فاصله بین دو ستون از داخل به داخل 4.5 متر باشد، امکان ایجاد دو پارکینگ در آن فضا وجود خواهد داشت. رعایت این ضوابط در طراحی و اجرای ساختمان های مسکونی الزامی است تا هم ایمنی و هم رفاه ساکنان تضمین شود.

موارد دیگری هم در ضوابط عرض پارکینگ مسکونی مطرح است که طراحان و سازندگان باید به آنها توجه کنند تا پارکینگ استاندارد و قابل استفاده باشد:

• عرض راهروها و مسیر دسترسی: برای عبور خودروها در راهروها و مسیرهای داخلی پارکینگ، حداقل عرض 3.5 تا 6 متر (بسته به تعداد و نوع خودروها) ضروری است.

• فاصله بین ستون ها: در طراحی باید دقت شود که ستون ها مانع باز شدن درب خودرو نشوند. فاصله مناسب بین ستون ها حداقل 2.75 تا 3 متر توصیه می شود.

• عرض محل پارک کنار دیوار: وقتی خودرو در مجاورت دیوار قرار می گیرد، علاوه بر عرض 2.5 متر باید حدود 25 تا 50 سانتی متر اضافه در نظر گرفته شود تا باز و بسته شدن درب خودرو بدون مشکل انجام شود.

• پارکینگ های موازی: در صورت طراحی پارکینگ به شکل موازی (پارک در امتداد دیوار)، حداقل طول 5 تا 6 متر و عرض حدود 2.5 متر الزامی است.

• فضای مانور در تقاطع ها: در نقاطی که خودروها باید دور بزنند یا تغییر جهت دهند، فضای بیشتری نیاز است و معمولا حداقل مربع 5×5 متر در نظر گرفته می شود.

• رمپ دسترسی: عرض رمپ دسترسی به پارکینگ نیز باید استاندارد باشد؛ حداقل 3.5 متر برای یک طرفه و 5.5 تا 6 متر برای دوطرفه الزامی است.

ضوابط ارتفاع پارکینگ

ارتفاع مفيد پاركينگ، فاصله از كف تمام شده پاركينگ تا زير پايين‌ترين محل عناصر سازه‌ای يا تاسيساتی است. در این رابطه، ارتفاع مفید پارکینگ‌های کوچک، متوسط، بزرگ و پارکینگ‌های عمومی و خصوصی به قرار زیر است:

• ارتفاع مفيد مجاز پاركينگ‌های كوچک، حداقل دو متر و بيست سانتی‌متر (2.20) است.
• ارتفاع مفيد مجاز پاركينگ‌های متوسط و بزرگ، حداقل دو متر و چهل سانتی‌متر (2.40) است.
• در پاركينگ‌های عمومی، حداقل ارتفاع مفيد ورودی و خروجی دو متر و چهل سانتی‌متر (2.40) است.
• در پاركينگ‌های خصوصی، حداقل ارتفاع مفيد ورودی و خروجی دو متر و ده سانتی متر (2.10) است.

ضوابط درب پارکینگ

ساخت و طراحی درب پارکینگ تابع مقررات مشخصی است که رعایت آنها الزامی بوده و هم ایمنی و هم سهولت استفاده ساکنان را تضمین می کند. بر اساس این مقررات، توقف خودروها در پارکینگ نباید مانع باز شدن درب ها یا استفاده از فضاهای انباری، تاسیساتی و دسترسی به راه پله شود. برای این منظور، حداقل عرض عبور در کنار محدوده توقف خودرو به شرح زیر است:

• برای دسترسی به فضاهای ارتباطی مشاعات (راهرو، لابی، راه پله، آسانسور و…) حداقل 80 سانتی متر

• برای دسترسی به انبار حداقل 50 سانتی متر

همچنین عرض مفید ورودی (پشت تا پشت چارچوب)، معبر ورودی و شیب راهه در پارکینگ ها باید به این صورت باشد:

• در پارکینگ های بزرگ: حداقل 6 متر

• در پارکینگ های متوسط و کوچک: حداقل 3 متر

عرض درب ورودی پیاده نباید کمتر از 90 سانتی متر باشد و اگر از درب دو لنگه استفاده شود، عرض یکی از لنگه ها نباید کمتر از 90 سانتی متر در نظر گرفته شود.

طبق مصوبات شهرسازی، برای هر ملک تنها یک درب پارکینگ مجاز است، مگر در شرایط زیر که می توان دو درب طراحی کرد:

• در ملک هایی که ضلع (بر) آنها بیشتر از 20 متر باشد

• در تجمیع دو ملک به شرط وجود یک ضلع بزرگ تر از 14 متر

• در تجمیع سه قطعه در بافت فرسوده به شرط ایجاد ضلعی بزرگ تر از 12 متر

در غیر این صورت، هزینه و عوارض درب اضافی از مالک توسط شهرداری دریافت خواهد شد.

در خصوص ارتفاع نیز ضوابط زیر وجود دارد:

• در تمام پارکینگ ها، ارتفاع آزاد درب ورودی نباید کمتر از 210 سانتی متر باشد.

• در پارکینگ های کوچک خصوصی، اگر ورودی و خروجی سواره و پیاده از هم جدا باشد، حداقل ارتفاع آزاد درب ورودی سواره می تواند 195 سانتی متر باشد.

• در پارکینگ های بزرگ عمومی، ایجاد ورودی و خروجی مجزا برای خودروها و همچنین پیش بینی سرویس بهداشتی الزامی است.

سایر ضوابط احداث پارکینگ

علاوه بر ابعاد استاندارد، عرض و ارتفاع، ضوابط دیگری نیز در احداث پارکینگ مطرح هستند که رعایت آنها برای ایمنی، سهولت تردد و استفاده صحیح از فضا ضروری است. این مقررات به منظور جلوگیری از بروز مشکلات فنی، ترافیکی و حتی اختلافات حقوقی بین ساکنان تدوین شده اند. در ادامه، مهم ترین موارد بیان می شوند تا دید جامع تری نسبت به سایر ضوابط احداث پارکینگ داشته باشید.

• اگر فاصله بين دو ستون 6.5 متر باشد می توان بين دو ستون، سه اتومبيل قرار داد.
• اگر ابعاد ستون‌ ها، 40 در 40 باشد، فاصله آكس به آكس (مركز به مركز) ستون‌ ها، 7.19 متر است.
• برای خروج اتومبيل بايد 5 متر پشت هر خودرو خالی باشد.
• اگر خودروها كنار ديوار قرار بگيرند، می توان ابعاد جاي پارك را به صورت 2 در 6 لحاظ کرد.
• چيدن پاركينگ‌ ها به صورت L موجب می شود با استفاده از همپوشاني فضای خالی بين آنها برای ايجاد پاركينگ بيشتر یا ايجاد تاسيسات، انبار، پله و آسانسور استفاده كرد.
• مسير آزاد خودرو در پاركينگ باید با حداقل عرض 3 طراحی شود. اين مسير می تواند با فضاي مورد نياز پشت خودروها يا فضای تردد كنار آنها هم‌ پوشانی داشته باشد.
• دستگاه ارتباطات عمودی و رمپ با حالت ضربدری جهت ايجاد حداكثر پاركينگ طراحی شود.
• اگر پاركينگ زيرزمين باشد، بهتر است پله و آسانسور در انتهای بنا و سمت ديوار همسايه باشد.
• اگر پاركينگ طبقه همكف باشد، بهتر است راه پله در انتهای زمين و قسمت بد آن باشد.
• بهتر است ورودی رمپ از عرض كم طراحی شود.
• در صورت داشتن حياط، بهتر است رمپ داخل حياط، طراحی شود.
• درخصوص قرارگيری پاركينگ‌ ها، به ازاي هر فاصله دو خودرو، باید نيم متر از عرض كاسته شود.

ضوابط پارکینگ در پهنه سکونت

در پهنه های مسکونی، تامین پارکینگ مناسب یکی از مهم ترین الزامات در طراحی و ساخت ساختمان ها به شمار می رود. رعایت این ضوابط نه تنها موجب ایجاد نظم و سهولت در استفاده ساکنان می شود بلکه از بروز مشکلات حقوقی و ترافیکی نیز جلوگیری می کند. در ادامه مهم ترین ضوابط پارکینگ در پهنه سکونت را مشاهده می کنید:

• احداث تنها یک واحد پارکینگ مزاحم به صورت یک به یک بلامانع است.
• پارکینگ مزاحم باید صرفا متعلق به یک واحد باشد و برای سایر ساکنان ایجاد مزاحمت نکند.
• توسعه رمپ دسترسی پارکینگ به خارج از مرز قطعات (پلاک ها) و در فضای عمومی مانند پیاده رو مطلقا ممنوع است.
• در املاکی که دارای بر 6 متر و بیشتر هستند، پیش بینی ورودی مجزا برای دسترسی به فضای پارکینگ (رمپ) و ورودی پیاده ساختمان الزامی است.
• چیدمان پارکینگ باید به گونه ای طراحی شود که افراد ناتوان جسمی و حرکتی بتوانند مطابق مقررات ملی ساختمان به آسانی از آسانسور و مسیرهای ارتباطی استفاده کنند.

ابعاد پارکینگ در آپارتمان

بر اساس ضوابط شهرداری، مطابق با مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان، درباره اندازه و ابعاد پارکینگ، برای قرارگیری یک پارکینگ، حداقل دهانه 2.5 متر، برای دو پارکینگ کنار هم، حداقل دهانه 4.5 متر و برای سه پارکینگ کنار هم حداقل دهانه 7 متر مورد نیاز است. همچنین طول مورد نیاز برای پارکینگ 5 متر و حداقل فضای یک پارکینگ، 5 در 2.5 متر است. ضمنا به ازای اضافه شدن هر واحد پارکینگ، فضایی به عرض 2 متر به این ابعاد اضافه می‌شود. عرض پارکینگ معلول باید حداقل 3.5 متر باشد و اگر پارکینگ بین دو دیوار بسته قرار گیرد، باید 50 سانتی‌‌متر به عرض‌های یاد شده اضافه شود.

بر این اساس، مساحت 40 متر مربع فضای حیاط قابل پارک به ‌عنوان یک واحد پارکینگ محسوب می‌شود و در صورت کاهش سطح اشغال، فضای باز مازاد بر 40 درصد که قابل پارک باشد، به ‌عنوان مساحت مورد نیاز پارکینگ به‌ شمار می‌آید. همچنین حداقل عرض رمپ، جهت دسترسی پارکینگ مسکونی 2.5 متر و در پارکینگ‌های تجاری، 3.5 متر است. علاوه بر این، حداقل ارتفاع پارکینگ 2.40 متر و حداکثر 3 متر باید باشد.

اندازه مفید دَرِ ورودی پارکینگ 3 متر است اما ضوابط پارکینگ در حیاط، نسبت به نوع پارکینگ ساختمان، رمپ ورودی و چگونگی باز شدن در، بین 280 تا 450 سانتی‌متر، متغیر است. برای بعضی مناطق در نقشه ساختمان از طرف شهرداری، اندازه دَرِ پارکینگ تعیین شده و برای تغییر اندازه آن با مهندس ناظر، باید هماهنگی لازم انجام شود.

طراحی فضای داخلی پارکینگ

طراحی فضای داخلی پارکینگ باید متناسب با دیگر بخش‌ های ساختمان باشد. در این زمینه، ضوابط شهرداری برای طراحی پارکینگ، استانداردهای طراحی پارکینگ، حداقل ارتفاع سقف پارکینگ، عرض استاندارد دَر پارکینگ، شعاع گردش رمپ پارکینگ، شعاع گردش ماشین در طراحی پارکینگ، ضوابط طراحی تهویه پارکینگ‌، طراحی پارکینگ واحد مسکونی و طراحی کف پارکینگ ساختمان باید مد نظر قرار گیرد.

همچنین پارکینگ‌ های سرپوشیده که می‌ توان آن‌ ها را از جمله عناصر تکمیل‌ کننده ساختمان‌ ها نامید، در طراحی معمولا دارای دیواری محکم در یک طرف برای محافظت از وسایل نقلیه در برابر آب و هوا و همچنین استفاده مناسب از فضا و صرفه اقتصادی است. ترکیب پارکینگ سرپوشیده برای اتومبیل، فضایی برای دوچرخه‌‌ ها و فضای مناسب برای انباری در ساختمان‌ ها است.

با این وجود، مسیرهای ورود و خروج پارکینگ‌‌ ها، باید به دور از هر گونه خطر و مزاحمت برای محل بازی کودکان و آسایش ساکنان ساختمان باشد. همچنین پارکینگ‌ های سرپوشیده باید دارای سیستم تهویه طبیعی و در صورت نبود شرایط لازم، دارای سیستم‌ های مناسب تهویه مکانیکی باشند. پارکینگ در زیرزمین باید دسترسی مستقیم به طبقات داشته باشد.

تعداد پارکینگ‌ مورد نیاز بر اساس متراژ

تعداد پارکینگ‌ های مورد نیاز در واحدهای مسکونی، متناسب با مساحت ساختمان و واحد مسکونی است. برای واحدهای مسکونی کمتر از 150 متر مربع، یک پارکینگ، برای واحدهای مسکونی بین 150 تا 200 مترمربع، 1.5 پارکینگ و برای واحدهای مسکونی بیش از 200 مترمربع دو پارکینگ، مورد نیاز است. طبق مقررات موجود، در خصوص پارکینگ با کاربری مسکونی چنانچه تعداد واحدها فرد باشد، یک واحد از پارکینگ معاف است. همچنین در یک واحد مسکونی، احداث پارکینگ الزامی نیست!

اما به ازای دو واحد مسکونی یک پارکینگ مورد نیاز بوده و مساحت مورد نیاز به میزان حداقل 16 متر مربع کافی است. در مجتمع‌ های آپارتمانی تا 4 واحد مسکونی به ازای هر دو واحد، یک پارکینگ باید احداث شود. در ساختمان‌ های 4 واحد و کمتر می‌‌ توان از مقررات بند 2 ضوابط عمومی یعنی 32 متر مربع پارکینگ استفاده کرد. در ساختمان‌ های دارای بیش از چهار واحد مسکونی که اغلب آپارتمان‌ های امروزی خصوصا در کلان‌ شهرها و پایتخت را شامل می‌ شود، تا چهار واحد آن 50 متر مربع و به ازای هر واحد اضافی یک پارکینگ لازم است.

عرض کوچه

کوچه ‌های عریض یا باریک در محاسبه قیمت پارکینگ موثرند. پارکینگ واحدهایی که در کوچه یا فرعی‌ های عریض واقع شده ‌اند، نرخ پایین‌ تری دارند و خریداران، پهنای کوچه را برای پارک خودرو مناسب دانسته و فروشنده‌ هایی که واحد آنها در کوچه‌ های عریض قرار دارد نیز پارکینگ را با قیمت مناسبتر در نظر می‌ گیرند، اما اگر کوچه یا فرعی‌ باریک باشد و فضای کافی برای پارک خودرو وجود نداشته باشد، تقاضا برای واحدهای پارکینگ‌ دار افزایش می‌ یابد و مالکان قیمت پارکینگ را بالاتر می‌ برند.

عمر ساختمان

غالبا قیمت پارکینگ واحدهای نوساز نسبت به واحدهای چند سال ساخت از سوی فروشندگان، ارزان‌ تر محاسبه می‌‌ شود، زیرا نرخ فروش واحدهای نوساز بالاتر از واحدهای چند سال ساخت است و افزایش قیمت فروش پارکینگ، مانع خرید بهتر توسط متقاضیان خواهد شد. بنابراین فروشندگان، واحدهای چند سال ساخت قیمت بیشتری برای پارکینگ درنظر می‌ گیرند.

تناسب پارکینگ با تعداد واحدها در ساختمان

در ساختمان‌‌ هایی که به تعداد واحدهای آن، پارکینگ وجود دارد، قیمت پارکینگ ارزان‌ تر است اما در ساختمان‌ هایی که تعداد پارکینگ کمتر از واحدهاست، پارکینگ ارزش و قیمت بالاتری دارد.

وجود پارکینگ عمومی در منطقه

وضعیت برخورداری از پارکینگ عمومی در مناطق مختلف بر میزان اهمیت پارکینگ مسکونی تاثیر دارد. مثلا در برخی مناطق بالانشین پایتخت که پارکینگ‌ عمومی، کمتر در دسترس است، پارکینگ در واحد مسکونی برای خریداران آپارتمان اهمیت زیادی دارد.

نحوه تقسیم پارکینگ در ساختمان

محل قرار گرفتن پارکینگ یک آپارتمان خصوصا در مجمتع‌‌ های مسکونی با واحدهای متعدد، موضوع مهمی برای ساکنان است. از این رو، برای جلوگیری از مشاجرات احتمالی در خصوص موقعیت پارکینگ توسط هر کدام از ساکنان، مقررات مشخصی در نظر گرفته شده است. در مجموع، تقسیم پارکینگ در واحدهای مسکونی به دو صورت اختصاصی و مشاع صورت می‌ گیرد:

1. در تقسیم به روش اختصاصی: محل دقیق آن در صورت مجلس تفکیکی و سند رسمی قید می‌ شود و در حقیقت ملک اختصاصی صاحب آپارتمان است.
2. در تقسیم به صورت مشاع، این پارکینگ‌ ها در صورت‌ مجلس تفکیکی، واحدهایی هستند که می‌ توانند به صورت مشاع از پارکینگ ساختمان استفاده کنند. در این صورت فقط آپارتمان‌ هایی که حق استفاده از پارکینگ مشاع برای آنها به رسمیت شناخته شده، می‌ توانند از آن استفاده نمایند.

در پارکینگ مشاع، هر کدام از واحدها می‌ توانند خودروی خود را در هر قسمت از پارکینگ بگذارند. البته در این حالت، مالکان خودشان یا از طریق مدیر ساختمان، برای ایجاد نظم، می‌ توانند محل معینی را به طور موقت، برای یک مدت مشخص به هر واحد اختصاص داده و سپس آن را با واحد دیگر، تعویض نمایند.

طبق ماده 10 قانون مدنی، اگر تقسیم پارکینگ بین مالکان، با توافق همه آن‌ها باشد، اشکال قانونی ندارد، اما نحوه شماره‌ گذاری و پلاک‌ گذاری پارکینگ، توسط مامور یا نماینده سازمان ثبت اسناد و املاک انجام می‌ شود. بر این اساس، از بالاترین طبقه آپارتمان کار پلاک‌ گذاری شروع شده و بعد از آن، از پایین ‌ترین نقطه آپارتمان، واگذاری پارکینگ انجام می‌‌ شود. بنابراین مالکان با توافق قادر نیستند داشتن یا نداشتن پارکینگ را تعیین کنند، بلکه می‌ توانند درباره موقعیت پارکینگ توافق نمایند.

در قانون تقسیم پارکینگ در آپارتمان نوساز صادره از سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، یک روش برای تقسیم پارکینگ تعریف شده و هنگام تنظیم صورت‌ مجلس تفکیکی برای تعیین موقعیت پارکینگ و تعلق آنها به واحدهای آپارتمانی از آن استفاده می‌ شود. بر این اساس، روش تقسیم پارکینگ بدین‌ گونه است که تقسیم از سمت شمال‌ غربی ساختمان در جهت عقربه‌ های ساعت، بین واحدها از طبقات بالایی شروع می‌ شود.

با این روش، پارکینگ‌ های واقع در طبقات همکف به واحدهای طبقات بالا تعلق می‌ گیرد و هرچه شمارش واحدها یا طبقات واحدها پایین می‌ رود، پارکینگ آنها در طبقات منفی واقع می‌ شود. به همین دلیل هنگام خرید واحد آپارتمان نوساز در ابتدا، در قسمت پارکینگ یا چیزی نمی‌ نویسند یا نوشته می‌ شود:

«طبق صورت ‌مجلس تفکیکی». البته برخی فروشندگان یا مشاوران املاک در قسمت پارکینگ، خط تیره می‌ گذارند!

برای آشنایی سریع، کامل و کاربردی با ضوابط و مقررات پارکینگ، بهترین روش مشاهده یک جدول جامع است. در این جدول تمامی اعداد، اندازه ها و نکات مهم مربوط به طراحی و ساخت پارکینگ گردآوری شده تا در یک نگاه بتوانید استانداردهای لازم را مرور کنید:

نرخ اجاره پارکینگ در مجتمع مسکونی

در ساختمان‌ هایی که به تعداد واحدها، پارکینگ وجود ندارد یا برخی ساکنان دارای چند خودرو هستند و از طرف دیگر، برخی مالکان به دلیل نداشتن خودرو یا داشتن پارکینگ در محل دیگر یا سایر دلایل، آمادگی خود را برای اجاره پارکینگ اعلام می‌ کنند. برای محاسبه اجاره پارکینگ همانند قیمت آن برای فروش، فرمول خاصی وجود ندارد و نرخ اجاره به صورت توافقی بین مالک و متقاضی صورت می‌ گیرد علاوه بر آن معمولا به بنگاه مراجعه نمی‌ کنند.

با این وجود، مبلغ اجاره پارکینگ، معمولا 10 تا 15 درصد مبلغ اجاره‌ واحد آپارتمانی در همان ساختمان است. با این حال، یک اصل و قانون کلی درباره اجاره پارکینگ وجود دارد که بر اساس آن، اجاره دادن پارکینگ یک ساختمان به افراد غیر ساکن در آن، ممنوع است؛ موضوعی که معمولا از طرف مدیر ساختمان به افرادی که پارکینگ، اجاره می‌ دهند، تاکید شده و دلیل آن نیز حفظ امنیت آپارتمان است.

نکته دیگر که به فرهنگ آپارتمان ‌نشینی و زندگی شهری بر می‌ گردد، این است که هیچ فردی حق ندارد اتومبیل خود را در پارکینگ همسایه‌ که به دلایل مختلف ممکن است خالی و بدون استفاده باشد، پارک کند! مگر اینکه قبلا اجازه‌ استفاده از آن را گرفته باشد و یا آن را اجاره کرده باشد. در غیر این صورت، چنانچه مالک، متوجه استفاده او از پارکینگ شود، می‌ تواند اجاره‌ آن مدت را مطالبه نماید.

خرید پارکینگ آپارتمان

به دلیل تعدد خودروها، امکان اختصاص پارکینگ در تمام آپارتمان‌ ها به واحدهای ساختمانی میسر نیست. بنابراین مالکان دارای دو پارکینگ یا کسانی که به پارکینگ آپارتمان نیاز ندارند، پارکینگ خود را می‌ فروشند. ساکنان به دو صورت می‌ توانند اقدام به خرید ‌و فروش پارکینگ کنند. حالت اول،‌ تقاضای خرید پارکینگ آپارتمان مالک دیگر است که در اسناد ثبتی مالکیت، موجود است و این امر، هیچ منافاتی با قوانین پارکینگ ندارد. مالک می‌ تواند این انتقال را به صورت رسمی با اسناد مربوطه انجام دهد. حالت دوم، خرید پارکینگ آپارتمانی است که فرد در آن سکونت ندارد و این امر، غیر قانونی و جرم است. هیچ‌ کدام از مالکان نیز حق فروش تفکیکی قسمتی از ملک خود را ندارند.

جمع بندی

آگاهی از قوانین، مقررات و مسائل فنی، فرهنگی و اجتماعی مرتبط با پارکینگ ساختمان ها و واحدهای مسکونی، اهمیت بسیار زیادی در کیفیت زندگی شهری دارد. رعایت ضوابط پارکینگ نه تنها از نظر اقتصادی برای ساکنان ارزشمند است و موجب افزایش ارزش ملک می شود، بلکه آسایش و آرامش روحی و روانی افراد را نیز در طول دوران سکونت تضمین می کند. وقتی طراحی و جانمایی پارکینگ بر اساس مقررات ملی ساختمان انجام شود، مشکلاتی مانند مشاجره بین همسایگان، کمبود فضای توقف، انسداد مسیرهای اضطراری یا مزاحمت های ناشی از پارکینگ های مشاع به حداقل می رسد.

از سوی دیگر، توجه به ابعاد استاندارد پارکینگ، رعایت حداقل و حداکثر ارتفاع ها، پیش بینی دسترسی برای افراد ناتوان جسمی و طراحی صحیح ورودی ها و رمپ ها، نشان دهنده نگاه حرفه ای و علمی به موضوع پارکینگ است. در نهایت می توان گفت پایبندی به این ضوابط، علاوه بر ارتقای ایمنی و رفاه ساکنان، زمینه ساز نظم شهری، کاهش ترافیک محلی و ایجاد حس رضایت و آرامش در محیط های مسکونی خواهد بود.

سوالات متداول