ضوابط طراحی باکس راه پله

2 ماه پیش102378بازدید6دیدگاه4امتیاز (407 رای)
ضوابط طراحی باکس راه پله

برای طراحی پله های ساختمان چه ضوابطی را باید رعایت کرد؟ نحوه طراحی انواع راه پله به چه صورت است؟ از کدام سنگ برای صرفه جویی در هزینه‌های تولیدی استفاده کنیم؟ اگر شما نیز به دنبال یافتن پاسخ سوالات خود هستید با ما همراه باشید. هر چند در سال‌های اخیر، استفاده از آسانسور در ساختمان‌های مسکونی چند طبقه، رایج و الزامی شده، اما هنوز ساختمان‌هایی با عمر بالاتر، بدون آسانسور وجود دارد که تردد افراد بین طبقات همچنان از طریق راه پله صورت می‌گیرد. علاوه بر آن، پله‌ها حتی در ساختمان‌های دارای آسانسور نیز جایگاه ویژه خود را دارا هستند، به گونه‌ای که برخی ساکنان طبقه اول، ترجیح می‌دهند به جای معطل ماندن برای آسانسور از پله استفاده کنند و یا هنگام جابه جایی وسایل سنگین که حمل آن از طریق آسانسور، ممنوع است، اهمیت راه پله ها و استانداردهای آن بیشتر به چشم می آید.

پله های جالب اضطراری بادی

همچنین برای ساختمان‌هایی که فاقد آسانسور بوده و افراد در طبقات بالا مجبور به رفت و آمد از طریق راه پله هستند، کیفیت ساخت راه پله از اهمیت بالایی برخوردار است. کیفیت راه پله نیز به صورت مستقیم به عواملی از جمله کیفیت مصالح ساختمانی اعم از تیرآهن و میلگرد مصرفی برای ساخت آن بستگی دارد از این رو ممکن است به دلیل بالا بودن قیمت تیرآهن و قیمت میلگرد و سایر مصالح ساختمانی، برخی از طراحان نسبت به کیفیت راه پله در سازه‌ها بی تفاوت باشند. بنابراین اگر قصد دارید از روی ناچاری یا به اختیار یک واحد مسکونی بدون آسانسور، در طبقات بالا، خریداری یا اجاره کنید و یا در حال حاضر، در چنین فضایی سکونت دارید، این مطلب به شما کمک می‌کند تا درباره نقش و استاندارد راه پله در ساختمان‌ها، بیشتر بدانید و نکاتی که تاکنون در زمینه راه پله‌ها کمتر به آن توجه کرده اید، مدنظر قرار دهید.

pdf ضوابط طراحی راه پله

ضوابط طراحی راه پله ساختمان
بررسی ضوابط موردنیاز برای طراحی راه پله ساختمان

اجزای راه پله

راه پله یکی از اجزای مهم در ساختمان سازی بوده که عواملی اعم از ایمنی، شکل و مصالح مورداستفاده در تولید و ساخت آن اهمیت ویژه‌ای برای طراحان سازه دارد. از دیگر عواملی که در هنگام ساخت راه پله برای مهندسان و همچنین ساکنان مجتمع ضروری است می‌توان به ایمنی پله و همچنین استفاده آسان از آن برای کودکان و افراد ناتوان اشاره نمود. زیبایی راه پله نیز از موارد حائز اهمیت برای برخی از طراحان بوده که در این راستا استفاده از مصالح گوناگونی اعم از چوب، فلز، سنگ و بتن مورد توجه است. البته در راه پله‌های ساختمان‌های مسکونی، پله‌های سنگی به همراه نرده‌های چوبی یا فلزی رایج است.

در این رابطه، راه پله‌ها از شش قسمت، شامل سه قسمت اصلی و سه قسمت فرعی تشکیل شده‌اند. پله، سطح شیب‌دار و پاگرد، اجزای اصلی و خیز پله، آب چکان و نرده، اجزای فرعی هستند. قسمت‌های اصلی و فرعی راه پله‌ها را می‌توان به صورت زیر تعریف کرد:

  • پله: پله در واقع وسیله ارتباط دهنده میان دو سطح با ارتفاع متفاوت برای جابجایی افراد است.
  • سطح شیب دار: سطحی است که پله‌ها بر روی آن تعبیه می‌شوند و می‌توان از آن به شاسی راه پله تعبیر کرد.
  • پاگرد: محلی برای چرخش و تغییر مسیر حرکت و استراحت بین ردیف‌های پله است.
  • خیز پله: شیبی است که از پایین به سمت بالای پله ادامه دارد.
  • آب چکان: به سطح شیب داری گفته می‌شود که هدف از طراحی آن خروج آب است.
  • نرده: قسمتی است که دور تا دور پله‌ها از پایین تا بالا قرار دارد و برای امنیت در تردد بین راه پله‌ها استفاده می‌شود.

انواع راه پله ساختمان

به طور کلی پله‌های مورداستفاده برای ساختمان‌ها به دو دسته کلی تقسیم بندی می‌شوند:

  • پله‌ها از نظر شکل ظاهری
  • پله‌ها از لحاظ مصالح مصرفی

همچنین پله‌های مورد استفاده در ساختمان از لحاظ شکل ظاهری به دو دسته کلی تقسیم بندی می‌شوند:

  • پله‌های مستقیم
  • پله‌های مدور

پله های مستقیم

طراحی پله‌های مستقیم، بدون پیچش بوده و طول آن در مقایسه با سایر پله‌ها بیشتر است. از این رو، این پله‌ها در مکان‌هایی که مشکلی از نظر فضا ندارند، احداث می‌شوند. پله‌های مستقیم، مستطیل شکل و عرض کف آن‌ها غالبا 30 سانتی‌متر است. در این نوع پله‌ها تمام کف پله‌ها به شکل مستطیل بوده و به عبارت بهتر اندازه کف پله در سراسر طول آن‌ها برابر و یکسان است. در شکل زیر پلان پله یک طرفه را ملاحظه می‌کنید. در این شکل عرض کف پله در تمام کف پله‌ها مستطیل شکل و 30 سانتی‌متر است.

پله های مستقیم
پلان پله یک طرفه در ساختمان

به طور کلی پله‌های مستقیم عبارتند از:

  1. پله مستقیم یک طرفه:

این نوع از پله‌ها دارای طول زیادی بوده و معمولا در فضاهای طولانی مورد استفاده قرار می‌گیرند و به دلیل جلوگیری از خستگی افراد در هنگام عبور از آن‌ها، از پاگرد در مسیر استفاده می‌شود. در صورتی که در ساختمان محدودیت طولی وجود نداشته باشد می‌توان این گونه پله را اجرا کرد. در شکل زیر پلان یک طرفه بدون پاگرد وسط را ملاحظه می‌کنید.

پلان پله یک طرفه
پلان پله یک طرفه بدون پاگرد وسط

در صورتی که ارتفاع طبقه بیش از 2.75 متر باشد باید یک پاگرد در وسط در نظر گرفت.

در شکل زیر پلان پله یک طرفه با پاگرد وسط را ملاحظه می کنید.

پله یک طرفه با پاگرد وسط
پلان پله یک طرفه با پاگرد وسط
  1. پله دو طرفه با پاگرد وسط و دو بازو:

این نوع پله را می‌توان یکی از معمول‌ترین انواع راه پله به شمار آورد که در اکثر ساختمان‌ها مشاهده می‌شود. در این نوع راه پله بعد از یک ردیف پله، پاگردی برای استراحت افراد قرار داده شده و سپس ردیف بعدی شروع می‌شود. این پله به خاطر دو قسمتی بودن طول زیادی را اشغال نمی‌کند و پاگرد وسط باعث استراحت شخص استفاده کننده می‌شود.

در شکل پلان پله دو طرفه با دو بازو و پاگرد وسط را ملاحظه می کنید.

پله دو طرفه با پاگرد وسط و دو بازو
پلان پله دو طرفه با دو بازو و پاگرد وسط
  1. پله دو طرفه با پاگرد وسط و سه بازو:

شامل دو ردیف پله به عرض کم و یک ردیف پله با عرض بیشتر است و در مکان‌هایی که تردد در آن‌ها زیاد است، به کار می‌رود مانند دانشگاه‌ها و ادارات. در شکل زیر پلان پله دو طرفه با سه بازو و پاگرد وسط را ملاحظه می‌کنید. همچنان که در شکل دیده می‌شود یک ردیف پله با عرض بیش‌تر و دو ردیف پله با عرض کمتر در طرفین به بالا ادامه پیدا می‌کند.

پله دو طرفه با پاگرد وسط و سه بازو
پلان پله دو طرفه با سه بازو و پاگرد وسط
  1. پله سه طرفه با دو پاگرد و سه بازو:

این پله‌ها در ساختمان‌هایی که ارتفاع بین طبقات بلند و فضای پله کم است، استفاده می‌شود. از فضای بین آن‌ها می‌توان برای طراحی آسانسور استفاده کرد. از فضای بین این نوع پله در ساختمان‌های معمولی مسکونی، جهت سکوی گل و در ساختمان‌های مرتفع یا اداری جهت محل آسانسور در نظر گرفته می‌شود. در شکل پلان پله سه طرفه را ملاحظه می کنید.

پله سه طرفه با دو پاگرد و سه بازو
پلان پله سه طرفه با دو پاگرد و سه بازو

5 . پله چهار طرفه

تفاوت این نوع پله‌ها با نوع سه طرفه، در یک بازوی اضافه در آن‌ها است. در سایر موارد دو پله ذکر شده دارای ضوابطی یکسان هستند. همچنین این پله زیباتر و راحت‌تر از پله‌های سه طرفه است. در شکل پلان پله چهار طرفه ملاحظه می‌شود.

پله چهار طرفه
پلان پله چهار طرفه

پله مارپیچ

پله‌های مارپیچ دسته دوم راه پله در ساختمان سازی بوده که در آن با توجه به فضای موجود، زاویه پیچ تعیین می‌شود. در ادامه به بررسی انواع پله‌های مارپیچ خواهیم پرداخت.

1- پله با پیچ کامل: پله‌های مارپیچ فضای کمتری را نسبت به پله‌های مستقیم اشغال نموده و در مکان‌هایی که فضای کمتری دارند مورد استفاده قرار می‌گیرند. کف پله‌ها در این نوع پله به دور یک ستون که در مرکز پله قرار دارد پیچیده و بالا می‌رود. شکل زیر پلان پله پیچ کامل را نشان می دهد.

پله با پیچ کامل
پله پیچ کامل

2 – پله با پیچ قائم: این دسته از پله‌های مارپیچ برای استفاده مفیدتر از فضاهای کوچک طراحی می‌شوند و در آن‌ها از پاگرد استفاده شده است. در فضای پاگرد، گاهی دو تا سه پله تعبیه می‌شود و پیچ آن‌ها، به صورت قائم است.

3 – پله با پیچ تزئینی: این نوع پله‌ها اکثرا در ساختمان‌های مجلل دیده می‌شود که دلیل آن زیبایی و طراحی بسیار زیبای آن ها است. از آنجا که عرض این پله‌ها زیاد است، به فضای بزرگ نیاز دارند.

پله با پیچ تزئینی
نمای پله با پیچ تزئینی

علاوه بر این، امروزه برای طراحی و دیزاین منازل به ویژه خانه‌های دوبلکس از راه پله‌های مدرن و چشم نواز استفاده می‌شود. راه پله‌های چوبی، راه پله‌های شیشه ای و راه پله‌های سنگی از جمله پلکان‌هایی هستند که می‌توان در فضای داخلی منزل از آن ها استفاده کرد.

آشنایی با تشخیص انواع پله در نقشه و علائم مورد استفاده

پله در نقشه راه پله به صورت‌های پلان، برش و نما ترسیم می‌شود. پس لازم است با اجزای تشکیل دهنده پله آشنا شویم.

تعداد پله

تعداد پله‌ها به میزان اختلاف ارتفاع بین دو سطح وابسته است. یعنی هرچه ارتفاع طبقه بیشتر باشد، تعداد پله‌ها بیشتر و هرچه ارتفاع طبقه کمتر باشد، تعداد پله‌ها کمتر خواهد بود. به طور کلی در یک ارتفاع معین، هرچه تعداد پله بیشتری استفاده گردد، ارتفاع استاندارد پله کمتر می‌شود. تعداد پله‌ها در ساختمان‌های مسکونی بین 20-16 عدد هستند. شکل زیر پلان و برش پله نمایش داده شده است. در شکل تعداد پله ها 4 عدد می باشد.

تعداد پله
پلان و برش پله

نکته: با شمردن تعداد خطوط ترسیم شده در پلان پله، تعداد پله‌ها مشخص می‌گردد. تعداد پله‌ها همیشه یک عدد صحیح است ولی ارتفاع پله می‌تواند به صورت عدد اعشاری باشد.

کف پله

به سطحی که پا بر روی آن قرار می‌گیرد کف پله گفته می‌شود. تعداد کف پله‌ها به تعداد آن‌ها بستگی دارد. تعداد کف پله‌ها همیشه یک عدد کمتر از تعداد پله‌ها ترسیم گردیده زیرا کف آخرین پله با کف سطحی که پله به آن تمام می‌شود یکی است. اندازه کف پله می‌تواند از 22 تا 40 سانتی متر در نظر گرفته شود.

در شکل سطح هاشور خورده کف پله بوده و تعداد کف پله ها 3 عدد است.

کف پله
محاسبه تعداد پله و کف پله

ارتفاع پله

به فاصله عمودی کف پله‌های دو پله متوالی، ارتفاع پله گفته می‌شود. این ارتفاع در ساختمان‌های مختلف با توجه به نوع کاربری آن متفاوت است و اندازه آن از 12 تا 20 سانتی متر تغییر می‌کند.

در شکل ارتفاع پله مشخص شده است.

ارتفاع پله
محاسبات ارتفاع پله

شیب یا زاویه پله

شیب پله به نسبت ارتفاع و کف بستگی دارد. یعنی هرچه ارتفاع پله کمتر و کف پله آن بیشتر باشد شیب پله کمتر و بالعکس هرچه ارتفاع پله بیشتر و کف پله آن کمتر باشد، شیب پله بیشتر خواهد شد. شیب پله مناسب در ساختمان‌های مسکونی تقریبا 30 درجه است. در شکل زیر زاویه پله مشخص شده است.

شیب یا زاویه پله
محاسبه زاویه و شیب پله

در جدول زیر با توجه به ارتفاع و کف پله، زاویه شیب داده شده است.

موارد استفادهزاویه تقریبی پله (درجه)اندازه کف پله (سانتی متر)ارتفاع هر پله (سانتی متر)
پله‌های پارک، خیابان‌ها، نمایشگاه‌ها، تفریحگاه‌ها، و به طور کل در فضاهای آزاد و باز17-17.538-4012
19-2036-3813
21-2234-3614
پله‌های خارجی ساختمان24-2532-3415
26.5-2830-3216
پله‌های داخلی ساختمان29.5-3128-3017
33-3526-2818
پله‌های زیرزمین36-38.524-2619
نوع بد در مکان‌های خاص40-42.522-2420

طول پله

طول افقی یک ردیف پله، طول پله نام دارد یا به عبارت دیگر جمع کف پله‌های حساب شده با در نظر گرفتن یک کف پله کم تر.

مثلا اگر مطابق شکل تعداد 10 پله داشته باشیم که کف پله هرکدام 30 سانتی‌متر باشد در این حالت طول پله برابر است با:

(30*10) – 300 = 300 – 30 = 270

یا

(10 – 1) * 30 = 9*30 = 270

محاسبات طول پله
محاسبات طول پله

گونه پله

سطح (سطوح) کنار پله، گونه پله نام دارد. در شکل گونه پله نمایش داده شده است.

گونه پله
معرفی گونه پله

عرض پله

فاصله بین گونه‌های پله، عرض پله نام دارد. اندازه عرض در پله‌ها با یکدیگر مساوی نبوده و بسته به عملکرد و تعداد استفاده کنندگان از آن، از 60 سانتی‌متر تا چند متر تغییر می‌کند. عرض پله در ساختمان‌های مسکونی 100 تا 150 سانتی‌متر بوده و این اندازه در پله‌های زیرزمین و پله‌هایی که زیاد مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، 90 تا 100 سانتی‌متر است. در شکل عرض پله نمایش داده شده است.

اندازه عرض پله به محل و نوع استفاده از آن بستگی دارد. حداقل عرض پله در ساختمان‌های مسکونی 80 سانتی متر، برای عبور دو نفر 1/10 تا 1/25 متر و برای عبور سه نفر 1/875 متر در نظر گرفته می‌شود. در هنگام طرح پله باید به نکات زیر توجه شود:

  • حرکت بر روی پله به خصوص در هنگام پایین آمدن بی خطر باشد.
  • حرکت بر روی پله راحت باشد.
  • در موقع بالا رفتن حداقل انرژی مصرف شود.

در شکل کف و ارتفاع مطلوب و کف و ارتفاع نامطلوب نمایش داده شده است.

کف و ارتفاع مطلوب و نامطلوب پله
کف و ارتفاع مطلوب و نامطلوب پله

برای دستیابی به سه شرط فوق، از فرمول‌های تجربی زیر برای محاسبه کف و ارتفاع پله استفاده می‌شود.

h : ارتفاع تک پله                                                2h + b = 63 – 65          فرمول اندازه قدم

B : اندازه کف پله                                               h + b = 12                   فرمول راحتی

H + b = 48                   فرمول احتیاط

با توجه به فرمول‌های داده شده، مناسب‌ترین ارتفاع برای ساختمان‌های مسکونی 17 سانتی‌متر و کف پله 29 سانتی‌متر خواهد بود.

ارتفاع پله
محاسبات ارتفاع راه پله ساختمان

حجم پله

ضخامت سقف زیر یک ردیف پله، حجم پله نام دارد. حجم پله نسبت به نیروهای وارده به تیرآهن پله در ساختمان های مختلف متفاوت است که این مقدار عبارت است از وزن تیرآهن به علاوه 4 سانتی متر بابت اندودکاری و موارد دیگر.

حجم پله
محاسبات حجم راه پله

بازوی پله

مجموعه پله‌های پشت سر هم بین دو اختلاف سطح، بازوی پله نامیده می‌شود. یک بازو، حداقل از سه پله متوالی تشکیل می‌شود. در شکل بازوهای اول و دوم پله دو طرفه با پاگرد نمایش داده شده است.

بازوهای اول و دوم پله دو طرفه با پاگرد
بازوهای اول و دوم پله دو طرفه با پاگرد

ضوابط چشم پله

فاصله بین دو بازوی پله را چشم پله می‌نامند. به غیر از پله‌های یک طرفه و پله یک چهارم در گردش، در تمامی پله‌ها چشم وجود داشته و حداقل 20 سانتی‌متر است. در شکل زیر ضوابط چشم پله در پله دو طرفه و سه طرفه نشان داده شده است.

ضوابط چشم پله در پله دو طرفه و سه طرفه
ضوابط چشم پله در پله دو طرفه و سه طرفه

پاگرد پله

محلی بوده که فرد پس از پیمودن یک بازوی پله، بر آن قدم گذاشته و با حرکت یا چرخش 90 درجه یا 180 درجه‌ای به بازوی دوم می‌رسد. حداقل عرض پاگرد برابر با عرض پله است.

پاگرد پله
پاگرد پله

اصول ساخت راه پله

پله‌ها به اشکال مختلف ساخته شده و اجرا می‌شوند. پله‌ها از نظر نوع مصالح به کار رفته به دسته‌های زیر تقسیم‌بندی می‌شوند.

  • پله‌هایی که با استفاده از تیرآهن و طاق ضربی ایجاد شده و پله‌ها را بر روی آن نصب می‌کنند.
  • پله‌هایی که با استفاده از بتن مسلح ایجاد شده و پله‌ها را بر روی آن نصب می‌کنند.
  • پله‌های چوبی
  • پله‌های فلزی

پله‌های چوبی
پله‌های چوبی

پله ها از نظر اجرا نیز می‌توانند به صورت‌های پیش ساخته و درجا ساخته اجرا شوند. از جمله پله‌های درجا ساخته، پله‌های سنگی، بتنی و آجری هستند که به توضیح آن‌ها می‌پردازیم:

پله های سنگی

این گونه پله‌ها به دو صورت ساخته می‌شوند. پله‌های سنگی که به صورت یکپارچه از سنگ تراشیده شده و بر روی یکدیگر نصب می‌شوند. این نوع پله‌ها اصولا در ناحیه خارجی ساختمان اجرا می‌شوند.

پله های سنگی
پله های سنگی

پله‌های سنگی که پس از اجرای طاق ضربی یا بتنی، بر روی آن به صورت مجزا نصب می‌شود. در این نوع پله‌ها ضخامت سنگ کف پله 5 سانتی متر و سنگ پیشانی پله 3 سانتی‌متر است.

پله های آجری

از کنار هم گذاشتن آجرها با استفاده از ملات ماسه و سیمان به صورت هره چینی و به صورت نما، پله‌های آجری ایجاد می‌شود. آجرهای مورداستفاده از نوع مرغوب بوده و کاملا زنجاب شده و به صورت نما استفاده می‌شوند. پس از پایان کار بندهای آجر بندکشی می‌شود.

پله های بتنی

پله‌های بتنی اکثرا جهت ایجاد پله‌های تزئینی به شکل‌های دایره، نیم بیضی، گردون، پیچ و مخصوصا حلزونی ساخته می‌شود. آرماتورهای مورد استفاده با توجه به نیروهای ایجاد شده طرح و محاسبه گردیده و با توجه به نقشه راه پله اجرایی در محل خود قرار گرفته و بسته می‌شوند. پس از آرماتوربندی، بتن ریزی آغاز شده و بعد از خشک شدن بتن و ساخته شدن قالب بتن سقف ، پله ها بر روی آن نصب می‌شوند.

پله های پیش ساخته موزائیکی

پس از اجرای طاق ضربی، پله‌های پیش ساخته موزائیکی را یکی یکی از پایین به بالا نصب می‌کنند. اولین پله را طوری قرار می‌دهند که با خط ترسیم شده روی دیوار کاملا میزان و عمود بر خط مسیر پله باشد. کف پله را کاملا تراز می‌کنند و برای نگهداری از آن در زیر پله تکه آجر قرار می‌دهند. در قسمت جلوی پله در دو قسمت ابتدا و انتها گچ می‌زنند تا از حرکت پله جلوگیری شود. ملات ماسه و سیمان را به آهستگی از پشت به زیر پله ریخته و با استفاده از کمچه به آرامی می‌کوبند تا زیر پله را کاملا پر کند. پله بعدی را همانند روش گفته شده بر روی پله اول نصب می‌کنند. در صورتی که پله‌ها دارای دو راهه باشند نصب آن‌ها ساده‌تر و راحت‌تر خواهد بود.

نمای پله پیش ساخته
نمای پله پیش ساخته

همچنین برای کسب اطلاعات دقیق تر راجع به قیمت تمام شده ساختمان اسکلت بتنی روی لینک زیر کلیک نمائید.

قیمت تمام شده ساختمان اسکلت بتنی

اندازه استاندارد راه پله ها

برای نظارت بر تامین نیازهای ساکنان و بهره برداری از ساختمان های تابع نظام مهندسی و کنترل ساختمان، «مقررات ملی ساختمان» باید مورد توجه قرار گیرند. ساخت پله و راه پله نیازمند رعایت استانداردها، قوانین و ضوابطی است که در بخش‌های مختلف مقررات ملی ساختمان، به ویژه مبحث چهارم، یعنی الزامات عمومی ساختمان به آن اشاره شده است. طبق ماده 32 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب اسفند ماه 1374، رعایت این مقررات، ضروری است. در این زمینه، عرض، ارتفاع، کف، عرض پاگرد، ارتفاع نرده، تعداد پله‌های بین دو پاگرد، فاصله در ورودی و در آپارتمان تا پله، برخی از نکات مهم در زمینه استانداردهای راه پله هاست. بنابراین طول و عرض راه پله زیر از سوی فعالان حوزه ساخت و ساز، برای راه پله ها باید مد نظر قرار گیرد:

انواع راه پله ساختمان
انواع راه پله ساختمان
  • عرض: حداقل مجاز عرض پله‌های یک ساختمان مسکونی 110 سانتی‌‌متر است، البته در ساختمان‌های کمتر از 50 نفر این مقدار می‌تواند 90 سانتی ‌متر باشد. همچنین حداقل عرض پله در پله‌های غیر اصلی ساختمان اگر بین دو دست انداز باشد، 60 سانتی‌متر، بین دیوار و دست انداز 70 سانتی‌متر و بین دو دیوار 80 سانتی‌متر است. ضمنا حداقل عرض پله مستقیم در پله دسترسی اصلی باید 100 سانتی‌متر و در پله دارای پاگرد باید 120 سانتی‌متر باشد.
  • ارتفاع: در ساختمان‌های مسکونی حداکثر ارتفاع 19 سانتی‌متر و حداقل 17 سانتی‌متر و به طور میانگین، 18 سانتی‌متر است. این میزان ارتفاع، در ساختمان‌های اداری حداکثر 18 و حداقل 15 سانتی‌متر است. البته بعضا ارتفاع پله در زمان ساخت تا 20 سانتی‌متر افزایش داده می‌شود که این امر به دشواری در تردد می‌انجامد.
  • کف: حداقل اندازه کف پله‌ها، 30 سانتی‌متر است. البته این اندازه تا 33 سانتی‌متر نیز مطرح شده است. کف پله‌های کمتر از آن، امکان سقوط افراد هنگام بالا رفتن از پله‌ها را تشدید می‌کند. همچنین حداقل اندازه عمق کف پله 0.28 متر است. ارتفاع پله باید به میزانی باشد که مجموع اندازه کف پله و دو برابر ارتفاع آن بین 0.63 تا 0.64 متر باشد.
  • فاصله با آپارتمان: حداکثر فاصله دَرِ آپارتمان تا ورودی پله های فرار، مطابق ضوابط آتش ‌نشانی، حداکثر 10 متر بدون هیچ نوع مانع فیزیکی است.
  • فاصله با در اصلی ورودی: در صورت وجود پله یا هر اختلاف سطح یا دیوار در مقابل در ورودي اصلی، باید حداقل 140 سانتی متر از آن فاصله داشته باشد.
  • عرض پاگرد: عرض هر پاگرد حداقل 110 سانتی‌متر است، ولی در صورت وجود ستون یا بیرون ‌زدگی‌، این عرض مفید در این بخش‌ها حداقل باید 90 سانتی ‌متر باشد. همچنین عرض پاگرد نیم دایره ای شکل در پله‌های اصلی باید با عرض پله مساوی باشد.
  • تعداد پله های متوالی: حداکثر تعداد پله‌های متوالی در هر بازو باید 12 پله باشد و در صورت بیشتر بودن باید از پاگرد بین آن ها استفاده کرد.
  • ارتفاع نرده: ارتفاع نرده محافظ حداقل 80 سانتی‌متر است و تعبیه حفاظ در پرتگاه‌های مجاور راه پله بسیار ضروری است. همچنین فاصله بین دو نرده عمودی دست انداز، نباید از 11 سانتی‌متر بیشتر باشد.
  • پله و پشت بام: در ساختمان‌های دارای چهار طبقه و بیشتر، حداقل یک پلکان عمومی ساختمان باید تا سطح پشت بام امتداد یابد، مگر پشت بام‌هایی با شیب تندتر از 33 درصد و یا پشت بام‌هایی که هیچ گونه استفاده‌ای ندارند و دسترسی از طبقه آخر به آن‌ها از طریق دیگر امکانات مانند نردبان مجاز است. همچنین در ساختمانی که براي پشت بام آن پلکان وجود دارد، دسترسی باید از طریـق یک اتاقک خر پشته با مساحت برابر یا کمتر از قفسه راه پله تامین شود.

نکات طراحی راه پله ساختمان مسکونی
نکات طراحی راه پله ساختمان مسکونی

نکات طراحی راه پله ساختمان مسکونی

علاوه بر این استانداردها که بیشتر ابعاد پله و اندازه راه پله‌ها و اجزای آنها را مدنظر قرار داده، رعایت نکات ایمنی زیر طبق مقررات ملی ساختمان، در طراحی پله و راه پله لازم است:

  • راه پله‌ها بایستی از مصالح مرغوب ساخته شوند و لغزنده نباشند.
  • مصالح مورد استفاده برای ساخت پلکان اصلی ساختمان باید در برابر حریق مقاوم باشند.
  • پله‌های ارتباط دهنده طبقات باید تا همکف یا طبقه‌ای که به فضای باز ختم می‌شود، ادامه داشته باشد.
  • در جان پناه‌هایی که در آن‌ها از شیشه استفاده شده، باید از شیشه ایمن استفاده شود. همچنین ارتفاع جان پناه‌های شیب دار یا دست اندازها از لبه پله، باید ۹۰ سانتی متر باشد.
  • پلکان اصلی ساختمان نباید با تجهیزاتی مانند جعبه آتش نشانی مسدود شوند.

شناسایی اصول نصب پله

نصب پله‌هایی که کف پله و پیشانی پله آن‌ها از سنگ پلاک است، باید اقداماتی نظیر زیرسازی، نصب سنگ پله‌ها، کنترل تراز بودن طول و دادن شیب لازم عرض کف پله، ثابت کردن موقت با ملات گچ تیز و در آخر مجکم کردن سنگ پله با استفاده از دوغاب ماسه و سیمان صورت گیرد.

pdf ساخت قدم به قدم راه پله

زیرسازی پله

قبل از نصب سنگ پله‌های آزاد که در خارج از ساختمان قرار دارند و یا پله‌هایی که در آن‌ها تیرآهن به کار رفته است، زیرسازی اولین پله با در نظر گرفتن طول پله و …، آجرچینی انجام می‌شود. آجرچینی انجام شده با استفاده از آجرهای مرغوب و ملات ماسه و سیمان با عیار بالا انجام می‌شود.

اصول زیرسازی پله
اصول زیرسازی پله

نصب سنگ پیشانی پله و کنترل تراز و شاقول بودن آن

پس از انجام مرحله نخست، سنگ پیشانی پله در محل خود با رعایت فاصله دوغاب خور قرار داده شده و با استفاده از تراز به صورت افقی و عمودی تراز می‌شود.

نصب سنگ پیشانی و کنترل تراز پله
نصب سنگ پیشانی و کنترل تراز پله

ثابت کردن سنگ پیشانی پله با استفاده از گچ تیز

در این حالت لازم است ملات گچ تیز آماده شده و در قسمت جلوی پله زده شود.

ثابت کردن سنگ پیشانی پله
ثابت کردن سنگ پیشانی پله

دوغاب ریزی پشت سنگ پلاک پیشانی پله

دوغاب ماسه و سیمان با عیار زیاد و نسبت 1 به 3 آماده شده و در چند مرحله در پشت سنگ ریخته می شود.

دوغاب ریزی پشت سنگ پلاک پیشانی پله
دوغاب ریزی پشت سنگ پلاک پیشانی پله

نصب سنگ کف پله بر روی سنگ پیشانی پله

پس از انجام مرحله دوغاب ریزی، سنگ پیشانی پله آماده گردیده و بر روی زیرسازی قرار می‌گیرد. سنگ کف پله با رعایت آب چکان در محل خود قرار گرفته و تراز بودن طول و دادن شیب لازم عرض کف پله کنترل می‌شود.

نصب سنگ کف پله
نصب سنگ کف پله

قیمت انواع سنگ راه پله ساختمان

با توجه به کاربرد راه پله‌های سنگی در ساختمان‌ها، آشنایی با انواع سنگ راه پله، ابعاد، کاربرد و قیمت آن‌ها بسیار حائز اهمیت است. از سنگ پله می‌توان در قسمت‌های مختلف پله مانند کف، لبه، زیر و دیواره پله استفاده کرد. سنگ پله مرغوب و مناسب دارای ویژگی‌هایی اعم از استحکام بالا، مقاومت در برابر فشار، هوازدگی و آلودگی است. لازم به ذکر است که کیفیت سنگ‌های راه پله نیز بر قیمت نهایی آن‌ها تاثیر بسزایی خواهد داشت. بنابراین باید سنگ مناسب راه پله را از انواع سنگ ساختمانی که دارای مقاومت بالا در برابر سایش و ضربه است، تولید کرد.

انواع سنگ راه پله را می‌توان به صورت زیر تقسیم بندی کرد:

سنگ مرمر: این سنگ برای استفاده در پلکان مکان‌های لوکس، مجلل و گران قیمت مناسب است. انعطاف پذیری، طول عمر بالا و مقاومت بالا در برابر سایش از جمله ویژگی‌های آن برای استفاده در راه پله است.

سنگ گرانیت: این سنگ که مستحکم‌ترین سنگ پله محسوب می‌شود، هم برای راه پله‌های داخلی و هم خارجی مناسب است. البته استفاده از آن در محیط هایی که بسیار در معرض رطوبت هستند، مناسب نیست.

سنگ راه پله تراورتن: این سنگ که تنوع بالایی در طرح و رنگ دارد، به دلیل مقاومت در برابر هوا زدگی و عوامل جوی برای استفاده ار فضای خارجی ساختمان، مناسب است.

سنگ مرمریت: این سنگ که دارای زمینه روشن است و در رنگ‌های متنوع، یافت می‌شود، فضایی را که در آن استفاده می‌شوند، بزرگ تر جلوه می‌دهد.

سنگ پله‌ها، ابعاد متنوعی دارند که بر روی قیمت آن‌ها تاثیرگذار است. عرض آن‌ها معمولا 35 سانتی متر است اما در عرض 40 تا 45 سانتی متر نیز قابل استفاده است. سنگ‌های راه پله دارای ابعاد کوچک تر که طول آن‌ها حدود 100 تا 110 سانتی‌متر است و در ساختمان‌های مسکونی یک یا دو طبقه استفاده می‌شوند، قیمت پایین تری دارند و سنگ‌های راه پله ساختمان دو طبقه و بالاتر استفاده می شود، 110 تا 120 سانتی متر طول دارند و به همین نسبت قیمت آن‌ها نیز بیشتر است. سنگ‌هایی که در مکان‌های عمومی مانند ادارات و مدارس استفاده می‌شوند، بیش از 130 سانتی متر طول دارند؛ ضمن اینکه در پله‌های اضطراری، طول پله حتما باید بالای 120 سانتی‌متر باشد. در همین زمینه، بررسی قیمت سنگ پله، در اواخر شهریور ماه امسال (1399)، با توجه به نوع، کیفیت و طول آن، در برخی مراکز و وب سایت‌های فروش سنگ راه پله، بیانگر این است که قیمت ها از حدود 100 هزار تومان تا بیش از 300 هزار تومان در هر متر مربع، متغیر است.

نحوه محاسبه تعداد پله در ساختمان

یکی از سوالات ساکنان منازلی که از طریق راه پله تردد می کنند و فاقد آسانسور هستند، محاسبه راه پله و تعداد پلکان متناسب با تعداد طبقات است. آیا تعداد پله‌ها در ساختمان‌های مختلف، باید یکسان باشد؟ و اگر متفاوت است، تابع چه عامل یا عواملی است؟ به این پرسش پرتکرار، در قالب یک فرمول ساده، می‌توان پاسخ داد. برای محاسبه تعداد پله‌ها در هر طبقه، ارتفاع طبقه را بر ارتفاع راه پله تقسیم می‌کنیم. به طور مثال، اگر ارتفاع طبقه 289 سانتی متر و ارتفاع پله 17 سانتی‌متر باشد، تعداد پله های آن طبقه برابر با 17 پله خواهد بود. در این رابطه، همان گونه که در مبحث استانداردهای راه پله عنوان شد، حداکثر تعداد پله های متوالی در هر بازوی پله، 12 عدد است و اگر تعداد پله ها بیش از این مقدار باشد، باید بین آن ها پاگرد قرار گیرد.

نحوه محاسبه تعداد پله در ساختمان
نحوه محاسبه تعداد پله در ساختمان

تاثیر راه پله در قیمت ساختمان های واقع در طبقات بالا

قیمت واحدهای مسکونی بدون آسانسور که در طبقات بالاتر قرار دارند و برای تردد باید ده ها پله را پشت سر گذاشت، در مقایسه با آپارتمان طبقه اول همان ساختمان، در شرایط مشابه از نظر متراژ، امکانات و…، پایین تر است و حتی چشم انداز جذاب و نورگیری مناسب آن واحد مسکونی، ارزش بالا و پایین رفتن این همه پله را در شبانه روز ندارد. تردد از این همه پله، برای صاحبخانه یا مهمانانی که سن و سال بالاتری دارند و یا از بیماری های عضلانی رنج می برند، به یک کابوس شبیه است! همچنین در صورت بروز حوادث غیر مترقبه مانند آتش سوزی، زلزله و…، خروج از ساختمان با عبور از پله های متعدد، خطرات زیادی دارد.

در مجموع نمی‌توان نرخ دقیقی درباره مقایسه قیمت واحدهای مسکونی طبقات بالا مثلا طبقه چهارم بدون آسانسور با طبقات پایین همان ساختمان و یا مقایسه آن با ساختمان‌های دارای آسانسور ذکر کرد، چرا که معیارهای زیادی در قیمت یک آپارتمان موثرند اما نگاهی به نرخ‌های خرید و فروش واحدهای مسکونی نشان می‌دهد آپارتمان های طبقه چهارم بدون آسانسور نسبت به طبقات پایین یا نسبت به ساختمان‌های مسکونی دارای آسانسور در طبقات بالا، حدود 5 تا 10 درصد، ارزان‌تر هستند و این درصد، بعضا به دلیل متغیرهای مختلف در تعیین قیمت مسکن، می تواند افزایش داشته باشد. مثلا اگر قیمت یک آپارتمان 50 متری در پایتخت، دارای آسانسور و امکانات دیگر مانند پارکینگ، انباری و بالکن، در طبقه چهارم، 20 میلیون تومان در هر متر مربع و در مجموع، یک میلیارد تومان باشد، همین آپارتمان در طبقه چهارم بدون آسانسور و با راه پله های متعدد، ممکن است حدود 100 میلیون تومان و بیشتر از آن، ارزان تر به فروش برسد.

نتیجه گیری

به طورکلی راه پله ها، از نظر تاثیر آن بر ایمنی، راحتی در رفت و آمد و هزینه (که این هزینه بخش های مختلفی مانند قیمت پروفیل، قیمت سنگ‌های متنوع و … را شامل می‌شود)، از اجزای تاثیرگذار یک ساختمان از جمله ساختمان های مسکونی محسوب می شوند و خریداران، فروشندگان، بنگاه های املاک و فعالان حوزه ساخت و ساز هر یک به فراخور نیاز خود، باید ملاحظات لازم را در نظر بگیرند و از همه مهم تر اینکه با استاندارد های طراحی راه پله، آشنایی لازم داشته باشند.

سوالات و نظرات کاربرانشما کاربران عزیز میتوانید نظرات و سوالات خود را در این بخش ثبت کنید
نظرات ارسال شده
  • ارسال شده توسط کاربر 0913096**** 6 ماه پیشتهیه لینک اشتراک
    سلام وقتتون بخیر عذرخواهی میکنم منظور از پاگرد ۹۰ درجه ی پله چیست برش پاگرد ۹۰ درجه رو در نقشه چگونه باید رسم کنیم
    • ارسال شده توسط کاربر نگار محمدیان فرد 6 ماه پیشتهیه لینک اشتراک
      سلام و عرض ادب خدمت شما کاربر محترم در رابطه با این موضوع بهتر است با یک مهندس نقشه کش عمران صحبت کنید. فعالیت مجموعه مرکزآهن در زمینه خرید و فروش انواع آهن آلات ساختمانی و صنعتی است.
    • ارسال شده توسط کاربر *****[email protected] 2 سال پیشتهیه لینک اشتراک
      سلام خسته نباشید .ممنون از مطالب خوبتون میخاستم بپرسم باکس پله دقیقا کدوم قسمت میشه ؟
      • ارسال شده توسط کاربر کارشناس مرکزآهن 2 سال پیشتهیه لینک اشتراک
        باکس پله یا باکس راه پله اصطلاحی است که فضای خالی که پله در آن قرار میگیرد را نشان میدهد. با توجه به نوع پله اجزای مختلفی که در هر باکس راه پله قرار می گیرد متفاوت خواهد بود.
      • ارسال شده توسط کاربر m.e 3 سال پیشتهیه لینک اشتراک
        با سلام ممنون از مقاله خوبتون میخواستم ببینم بهترین سنگ برای رمپ پارکینگ چه نوع سنگی است؟
        • ارسال شده توسط کاربر 3 سال پیشتهیه لینک اشتراک
          سلام، بهترین سنگ برای رمپ گرانیت بوده به عرض ۱۵ سانت پله پله شده به ضخامت سنگ