ناودانی چیست؟ ناودانی نوعی پروفیل فولادی با سطح مقطع U شکل بوده که از یک جان افقی و دو بال تشکیل شده است. این محصول فولادی که در دسته پروفیل های باز قرار می گیرد، به دلیل شکل هندسی خاص خود، توانایی تحمل بارها و نیروهای مختلف را دارد. ناودانی در صنایع مختلف از جمله ساختمان سازی، خودروسازی و تجهیزات صنعتی کاربردهای گسترده ای پیدا کرده است. آشنایی با ناودانی برای مهندسان عمران، پیمانکاران و حتی افراد عادی که با صنعت ساخت و ساز سروکار دارند، ضروری است.
آشنایی با ناودانی و انواع مختلف آن به ما کمک می کند تا در پروژه های مختلف، انتخاب درستی داشته باشیم. ناودانی ها به دلیل تنوع در کاربرد و نیازهای صنعتی، در انواع مختلفی طراحی و تولید می شوند. هر کدام از این انواع دارای ویژگی ها و مشخصات خاصی هستند که آنها را برای کاربردهای مختلف مناسب می سازد. شناخت انواع ناودانی و خصوصیات آنها به مهندسان و پیمانکاران کمک می کند تا انتخاب درستی برای پروژه های خود داشته باشند.
در ادامه به معرفی انواع مختلف ناودانی از نظر شکل، وزن، جنس و کاربرد خواهیم پرداخت. این دسته بندی به شما کمک می کند تا با توجه به نیازهای خود، نوع مناسب ناودانی را انتخاب کنید. همچنین با استانداردهای مختلف ناودانی و فرآیند تولید آن ها آشنا خواهید شد.
اگر بخواهیم به این سوال که ناودانی چیست پاسخی دقیق تر بدهیم، باید به ناودانی U شکل یا UPE نیز اشاره کنیم. ناودانی U شکل یا UPE نوعی از ناودانی بوده که دارای بال های موازی با زاویه 90 درجه نسبت به جان است. این طراحی خاص باعث می شود توزیع تنش به صورت یکنواخت تری در مقطع انجام شود. آشنایی با ناودانی U شکل نشان می دهد که یکی از مزایای آن، توانایی تحمل بارهای جانبی است. ناودانی U شکل به دلیل طراحی ساده تر، در کاربردهایی که نیاز به اتصالات مستقیم و عمود است، اولویت دارد.
یکی از مزایای ناودانی U شکل سهولت در طراحی و محاسبات سازه ای است، زیرا ابعاد و زوایای آن کاملا مشخص و ثابت هستند. این نوع ناودانی در ساخت چارچوب ها، سازه های فلزی سبک و متوسط و اسکلت های فلزی ساختمان های صنعتی کاربرد گسترده ای دارد. همچنین به دلیل شکل منظم، در ساخت قفسه های صنعتی و تجهیزات انبارداری نیز استفاده می شود.
ناودانی C شکل که به اختصار UPN نیز نامیده می شود، یکی از پرکاربردترین انواع ناودانی در صنعت ساختمان است. ناودانی C دارای بال های مخروطی شکل است که زاویه ای بیشتر از 90 درجه نسبت به جان دارند. ویژگی اصلی ناودانی C شکل، توزیع وزن مناسب آن روی سطح مقطع است که مقاومت خوبی در برابر خمش و پیچش ایجاد می کند.
ناودانی های C شکل معمولا در سایزهای مختلف تولید و طبق استاندارد اروپایی DIN-1026 ساخته می شوند. این نوع ناودانی به دلیل ضخامت بیشتر بال ها در قسمت پایینی، از استحکام بالایی برخوردار بوده و برای تحمل بارهای سنگین مناسب است. ناودانی C شکل در پروژه های ساختمانی بزرگ، سازه های صنعتی و پل سازی کاربرد زیادی دارد.
ناودانی ساده دارای سطحی یکپارچه و بدون سوراخ است. این مقطع در سایزهای مختلف تولید می شود. به دلیل استحکام بالا، ناودانی ساده در ساخت پل های باربر، سازه های فلزی و اسکلت ساختمان ها نقش مهمی ایفا می کند. این نوع ناودانی در مقایسه با انواع دیگر، مقاومت بیشتری در برابر فشارهای وارده دارد.
آشنایی با ناودانی مشبک، ما را با نوعی از ناودانی آشنا می کند که روی جان و بال های آن سوراخ هایی تعبیه شده است. این سوراخ ها امکان عبور کابل، لوله و اتصال آسان قطعات دیگر را فراهم می کنند. ناودانی مشبک معمولاً از ورق گالوانیزه تولید می شود و در ساخت قفسه های فلزی، سازه های سبک و طراحی دکوراسیون کاربرد دارد. وزن کمتر نسبت به ناودانی ساده، یکی از مزیت های این نوع ناودانی است که باعث سهولت در حمل و نصب آن می شود.
ناودانی سبک به ناودانی هایی گفته می شود که وزن آن ها از میزان تعریف شده در جدول استاندارد اشتال کمتر است. این ناودانی ها معمولاً در کارخانه های ایرانی و روسی تولید شده و مطابق با استاندارد GOST 8240 ساخته می شوند. ناودانی های سبک به دلیل وزن کمتر، برای کاربردهایی مانند ساخت پله، ترمیم بناها و ساخت تجهیزات ساختمانی سبک مناسب هستند.
در مقابل، ناودانی سنگین وزنی مطابق با جدول اشتال داشته و از ضخامت بیشتری برخوردار است. این ناودانی ها که به ناودانی اروپایی نیز معروف هستند، طبق استاندارد DIN 1026 تولید شده و از کشورهایی مانند ترکیه وارد می شوند. ناودانی های سنگین به دلیل استحکام بالاتر، در پروژه های صنعتی بزرگ، ساخت خرپا، ستون ها و سازه های فولادی سنگین کاربرد دارند. قیمت ناودانی سنگین به دلیل ضخامت و وزن بیشتر، بالاتر از انواع سبک است.
برای درک بهتر ویژگی های ناودانی، باید با استانداردها و مشخصات فنی آن آشنا شویم. استانداردهای ناودانی بر اساس کاربرد و منطقه جغرافیایی متفاوت هستند. سه استاندارد اصلی عبارتند از: استاندارد اروپایی DIN-1026 یا UPN و UNP، استاندارد فرانسه NFA 45-255 و استاندارد مقاومت در برابر خوردگی DIN EN ISO 12944-3. این استانداردها مشخصات فنی دقیقی برای ابعاد، وزن و تلرانس های مجاز ناودانی ارائه می دهند.
مشخصات فنی ناودانی شامل سایز، وزن، طول و ضخامت است. ناودانی ها معمولا در شاخه های 6 یا 12 متری تولید می شوند و ضخامت آن ها بین 4 تا 18 میلی متر متغیر است. سایز ناودانی معمولا با ارتفاع جان آن شناخته می شود، مثلاً ناودانی 8 یعنی ارتفاع جان آن 8 سانتی متر است. برای انتخاب ناودانی مناسب، علاوه بر سایز، باید به جدول اشتال و مشخصات دقیق مانند سطح مقطع، وزن در واحد طول و ممان اینرسی توجه کرد.
در ارتباط با این پرسش که ناودانی چیست، آشنایی با فرآیند تولید آن نیز ضروری است. ناودانی به دو روش اصلی تولید می شود: فابریک و پرسی. در روش فابریک، شمش فولادی مستقیماً نورد گرم یا سرد می شود و خروجی آن ناودانی است. در این روش، شمش ابتدا به دمای بالا (حدود 1500 درجه سانتی گراد) گرم شده و سپس از میان غلتک های نورد عبور داده می شود تا به شکل مورد نظر درآید. ناودانی های تولید شده با این روش معمولا کیفیت و استحکام بالاتری دارند.
روش دیگر، روش پرسی است که در آن ورق های فولادی با استفاده از دستگاه های پرس، خم شده و به شکل ناودانی درمی آیند. این روش انعطاف پذیری بیشتری در تولید سایزهای مختلف داشته و برای تولید در مقیاس کوچک تر مناسب است. مواد اولیه تولید ناودانی معمولا فولاد کربنی است، اما بسته به کاربرد، می تواند از فولاد گالوانیزه، فولاد ضدزنگ یا آلومینیوم نیز تولید شود. هر کدام از این مواد خصوصیات و کاربردهای خاص خود را دارند.
ناودانی به دلیل استحکام، دوام و انعطاف پذیری در طراحی، در صنایع مختلف کاربرد دارد. این پروفیل فولادی با توزیع مناسب وزن و تحمل بالای بار، انتخابی مطلوب برای سازه های متنوع است. کاربردهای ناودانی از ساختمان سازی و صنایع خودروسازی گرفته تا تجهیزات پالایشگاهی و دریایی گسترده است.
در ادامه به بررسی کاربردهای اختصاصی ناودانی در هر یک از صنایع مهم خواهیم پرداخت. هر صنعت با توجه به نیازهای خاص خود، از انواع مختلف ناودانی با مشخصات فنی متفاوت استفاده می کند و شناخت این کاربردها به انتخاب بهتر کمک خواهد کرد.
در صنعت ساختمان سازی، ناودانی یکی از مهم ترین مقاطع فولادی است که در ساخت اسکلت های فلزی، خرپاها، تیرها و ستون ها استفاده می شود. ناودانی های سنگین به صورت جفتی در ساخت خرپا و ستون ها و به صورت تکی در ساخت تیرها و بادبندها کاربرد دارند. همچنین در مهاربندی دیوارها و پیشگیری از فروریزش دیوارهای قدیمی نقش مهمی ایفا می کنند.
آشنایی با ناودانی در ساختمان سازی شامل کاربرد آن در ساخت چهارچوب درب و پنجره، نمای ساختمان و پل های باربر نیز می شود. ناودانی های مخصوص شیروانی که معمولا از ورق گالوانیزه ساخته می شوند، برای هدایت آب باران و جلوگیری از نفوذ رطوبت به ساختمان کاربرد دارند. در سازه های فلزی سبک مانند پارتیشن ها و سقف های کاذب، ناودانی های سبک و یا مشبک استفاده می شوند.
در صنعت خودروسازی و حمل و نقل، ناودانی در ساخت شاسی، بدنه کامیون، تریلر و انواع وسایل نقلیه سنگین استفاده می شود. ناودانی هایی که برای ساخت قاب های وسایل نقلیه استفاده می شوند، اغلب به صورت اختصاصی برای این کاربرد طراحی و تولید می شوند تا استحکام و انعطاف پذیری لازم را تأمین کنند.
از ناودانی های فولادی سنگین برای ریل های اصلی شاسی که از جلوی وسیله نقلیه تا انتها امتداد دارند، استفاده می شود. این ریل ها به عنوان ستون فقرات اصلی خودرو عمل می کنند. همچنین از ناودانی های سبک تر برای سازه های پشتیبان مانند نگهدارنده موتور یا رادیاتور استفاده می شود. علاوه بر این، در ساخت گاردریل ها و تابلوهای راهنمایی و رانندگی نیز از ناودانی استفاده می شود.
در پاسخ به سوال ناودانی چیست و چه کاربردی دارد؟ باید به کاربرد آن در صنایع پالایشگاهی و پتروشیمی هم اشاره کرد و گفت که این محصول در ساخت سازه های نگهدارنده لوله ها، مخازن و تجهیزات استفاده می شود. در صنایع پالایشگاهی و پتروشیمی، ناودانی در ساخت سازه های فلزی، پایپینگ (لوله کشی) و ساپورت های لوله استفاده می شود. در این صنایع به دلیل وجود مواد شیمیایی و شرایط محیطی خاص، اغلب از ناودانی های مقاوم به خوردگی مانند ناودانی استیل یا گالوانیزه استفاده می شود.
ناودانی ها در زیرساخت های پایپینگ به عنوان محافظ برای لوله ها عمل می کنند و از آسیب دیدن آن ها جلوگیری می کنند. همچنین در ساخت سکوهای نفتی، مخازن ذخیره و سازه های نگهدارنده تجهیزات سنگین کاربرد دارند. استحکام بالا و مقاومت در برابر شرایط محیطی سخت، ناودانی را به گزینه ای مناسب برای این صنایع تبدیل کرده است.
نمی توان به این پرسش که ناودانی چیست پاسخ داد اما به کاربرد آن در ماشین آلات و تجهیزات صنعتی اشاره ای نداشت. در ساخت ماشین آلات صنعتی و تجهیزات سنگین، ناودانی نقش مهمی در تامین استحکام و پایداری دارد. از ناودانی در ساخت اسکلت های فولادی در خودروسازی، کشتی سازی و ساخت ماشین آلات صنعتی سنگین و نیمه سنگین استفاده می شود. این پروفیل ها به دلیل شکل خاص خود، در برابر خمش و پیچش مقاومت خوبی دارند.
در ساخت دستگاه های صنعتی مانند کانوایرها (نوارهای نقاله)، پرس ها، و دستگاه های برش، ناودانی به عنوان پایه و قاب استفاده می شود. همچنین در ساخت قفسه های صنعتی، پالت های فلزی و سیستم های انبارداری نیز کاربرد دارد. ناودانی های مشبک در ساخت قفسه های فلزی بسیار پرکاربرد هستند زیرا امکان اتصال قطعات مختلف را با استفاده از پیچ و مهره فراهم می کنند.
تفاوت اصلی ناودانی سبک و سنگین در وزن و ضخامت آنهاست. ناودانی سبک وزنی کمتر از استاندارد تعریف شده در جدول اشتال دارد، در حالی که ناودانی سنگین دقیقاً مطابق با جدول اشتال تولید می شود. این تفاوت در وزن به دلیل ضخامت متفاوت جان و بال های این دو نوع ناودانی است.
ناودانی سنگین به دلیل ضخامت بیشتر، استحکام و مقاومت بالاتری دارد و برای کاربردهای صنعتی و سازه های بزرگ مناسب است. این نوع ناودانی در ساخت خرپا، تیرها، ستون ها و بادبندها استفاده می شود. در مقابل، ناودانی سبک برای کاربردهای سبک تر مانند چارچوب ها، پارتیشن ها و سازه های غیرباربر مناسب است. انتخاب بین این دو نوع باید بر اساس محاسبات دقیق مهندسی و نیازهای خاص پروژه انجام شود تا هم از نظر اقتصادی و هم از نظر ایمنی، گزینه مناسبی انتخاب شود.
استفاده از ناودانی در سازه های مختلف مزایای زیادی دارد. از جمله این مزایا می توان به مقاومت بالا در برابر تنش های فشاری و کششی، وزن مناسب نسبت به استحکام، سرعت نصب بالا و اشغال فضای کم اشاره کرد. همچنین ناودانی ها انعطاف پذیری زیادی در طراحی دارند و میتوان آنها را به روش های مختلف به یکدیگر متصل کرد.
در کنار این مزایا، استفاده از ناودانی محدودیت هایی نیز دارد. یکی از معایب اصلی، حساسیت به خوردگی و زنگ زدگی است که البته با استفاده از پوشش های محافظ مانند گالوانیزه یا رنگ های مخصوص قابل کنترل است. همچنین در برخی کاربردها که نیاز به مقاومت در برابر آتش است، باید از پوشش های ضد حریق استفاده شود. وزن بالای ناودانی های سنگین نیز می تواند در برخی سازه ها محدودیت ایجاد کند. با وجود این محدودیت ها، مزایای استفاده از ناودانی بسیار بیشتر از معایب آن است و همین امر باعث کاربرد گسترده این پروفیل در صنایع مختلف شده است.
هنگام انتخاب و خرید ناودانی، توجه به چند نکته ضروری است. اول از همه باید نوع کاربرد و نیازهای سازه ای خود را مشخص کنید تا بتوانید نوع مناسب ناودانی را انتخاب کنید. سپس به سایز و ابعاد مورد نیاز توجه کنید. برای این منظور می توانید از جداول استاندارد و محاسبات مهندسی کمک بگیرید. کیفیت مواد و استاندارد تولید نیز از عوامل مهم در انتخاب ناودانی هستند.
برای پروژه های صنعتی و ساختمانی بزرگ، بهتر است از ناودانی های تولید شده طبق استانداردهای بین المللی استفاده کنید. همچنین به قیمت آهن و تغییرات آن در بازار توجه داشته باشید، زیرا قیمت ناودانی مستقیما تحت تاثیر قیمت آهن است. در نهایت، هزینه حمل و نقل را نیز در نظر بگیرید، زیرا وزن بالای ناودانی ها می تواند هزینه های حمل را افزایش دهد.
سوالات متداول
ناودانی پروفیل فولادی U شکل با یک جان افقی و دو بال عمودی است که در ساخت اسکلت های فلزی، خرپا، تیر، ستون، چارچوب، قفسه و شاسی خودرو کاربرد دارد.
ناودانی از نظر شکل به U شکل (UPN) و C شکل (UPE)، از نظر سطح به ساده و مشبک و از نظر وزن به سبک و سنگین تقسیم می شود.
ناودانی سبک وزنی کمتر از استاندارد اشتال دارد و برای کاربردهای سبک مناسب است، اما ناودانی سنگین مطابق استاندارد بوده و برای سازه های صنعتی و باربر استفاده می شود.
ناودانی عمدتاً از فولاد کربنی ساخته می شود، اما انواع گالوانیزه، استیل ضدزنگ و آلومینیومی نیز برای کاربردهای خاص تولید می شوند.
مرکزآهن، مرجعی تخصصی و به روز برای کسب دانش و اطلاع از آخرین تحولات بازار آهن و فولاد است. با وبلاگ جامع ما، همیشه از آخرین اخبار و اطلاعات این صنعت آگاه باشید.