6 تفاوت ورق سیاه و روغنی

1 ماه پیش10815بازدید0دیدگاه3.5امتیاز (59 رای)
6 تفاوت ورق سیاه و روغنی

استفاده از ورق‌های فولادی را در صنایع بسیاری می‌بینیم؛ انواع مختلفی از این ورق‌ها در بازار به فروش می‌رسند و هر کدام از آنها متناسب با خصوصیاتی که دارند در صنعت خودروسازی، تولید لوازم خانگی و یا ساخت و ساز مورد استفاده قرار می‌گیرند. از بین همه ورق‌های موجود در بازار، ورق سیاه و ورق روغنی دو نمونه از محصولاتی هستند که با وجود همه تفاوت‌هایی که می‌توان برای آنها برشمرد، ممکن است بایکدیگر اشتباه شوند!

ازین رو در این مقاله قصد داریم به طور مفصل در رابطه با تفاوت ورق سیاه و روغنی صحبت کنیم و قیمت ورق سیاه و قیمت ورق روغنی را مورد بررسی قرار دهیم تا نهایتا ابهامات ذهنی شما برطرف شود. در انتهای این مقاله جدولی مشاهده می‌کنید که در آن فرق ورق سیاه و روغنی با یک نگاه قابل بررسی است. پیشنهاد می‌شود اگر با ورق سیاه آشنایی ندارید ابتدا مقاله ورق سیاه یا ورق گرم چیست؟ و مقاله ورق روغنی چیست؟ را بخوانید.  

با ورق سیاه و ورق روغنی آشنا شوید

ورق سیاه ظاهری مات دارد، رنگ آن نسبتا تیره است و تولید آن در ایران بسیار رایج است. اما ورق روغنی برخلاف ورق سیاه سطحی براق دارد، مانند ورق سیاه زبر و خشن نیست و می‌توان گفت نقره‌ای رنگ است. جالب است بدانید لایه‌ای روغن بر روی ورق روغنی اعمال می‌شود تا از زنگ زدگی ورق جلوگیری کند. اکنون که یک دید کلی در رابطه با ظاهر این دو ورق بدست آوردید در ادامه تفاوت‌های عمیق‌تری از این دو محصول فولادی را بررسی می‌کنیم.

1- روش ساخت ورق سیاه و ورق روغنی

ابتدایی‌ترین تفاوتی که می‌توان به آن اشاره کرد، فرایند تولید این دو ورق است:

  • فرآیند تولید ورق سیاه

ورق سیاه Hot Rolled Sheet حاصل فرایند نورد گرم (Hot Rolling) است. در این روش تولید، شکل‌دهی فولاد با استفاده از دمای بسیار بالا (حدود 1700 درجه سانتی‌گراد) انجام می‌گیرد. در این دما، دانه فلزات دومرتبه متبلور شده و فولاد تغییر شکل پیدا می‌کند.

  • فرآیند تولید ورق روغنی

ورق روغنی oiled sheet تحت فرایند نورد سرد (Cold rolling) به تولید می‌رسد؛ البته این روش در واقع همان نورد گرم است اما مراحل پرداخت آن پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. در فرایند نورد سرد، گرما و حرارت جایگاه کمرنگ‌تری داشته و به جای آن با تنش‌های مکانیکی بر روی فلز، تغییر شکل اعمال می‌شود.

2- استاندارد تولید ورق سیاه و روغنی

با اطلاع از استانداردهای رایج این دو ورق می‌توانید ورق‌‌ها را شناسایی کنید:

استاندارد تولید ورق سیاه

  • DIN :17100
  • JIS :SS400
  • ASTM :A283C
  • EN :S235JR
  • JIS :G3106
  • ASTM :A572
  • EN :1002

استاندارد تولید ورق روغنی:

  • ASTM :A1008
  • JIS :G3141
  • EN :10130
ورق سیاه ورق روغنی
نمونه ورق سیاه و ورق روغنی

 3- گریدهای مختلف ورق روغنی و ورق سیاه

ورق‌های روغنی با توجه به ابعاد، خواص مکانیکی و کیفیت در سه گرید مختلف قرار دارند:

  1. ورق معمولی یا ورق st12: دوام بالایی دارد و نسبت به سایر گریدها پرطرفدارتر است. قیمت st12 نسبت به سایر گریدها کمتر است. شکل‌پذیری و خمش آن خوب است و جوش‌پذیری آن بالاست.
  2. ورق نیمه کششی یا ورق st13: بیشترین استفاده در امور صنعتی و غیر صنعتی را دارد. قیمت ورق روغنی درجه دو یا ST13 نسبت به st12 بیشتر است. قابلیت خمش آن تا 90 درجه است و جوشکاری بر روی آن نیز قابل انجام است.
  3. ورق فوق کششی یا ورق st14: بیشترین مصرف آن را در صنعت خودرو می‌بینیم؛ در مقایسه با مواردی که در بالا اشاره کردیم انعطاف بیشتری دارد به همین دلیل برای پرسکاری عمیق گزینه خوبی است. قیمت آن بالاتر از دو مورد قبل است.

جالب است بدانید کارخانه فولاد مبارکه تنها کارخانه‌ایست که توانایی تولید ورق نیمه کششی و فوق کششی را دارد.

و اما گریدهای مختلف ورق سیاه عبارتند از:

  1. ورق ST37: به عنوان یکی از ورق‌های پر فروش در ایران شناخته می‌شود. کاربرد اصلی آن را در ساختمان سازی و تولید پروفیل‌های ساختمانی می‌بینیم.
  2. ورق ST52: مصرف آن معمولا در صنعت (در موارد ساختاری و زیربنایی) است.
  3. ورق A283: استفاده از آن را در ساخت دیگ بخار و مخازن تحت فشار (با درجه حرارت کم) می‌بینیم. این فولاد تنها به صورت ورق عرضه نمی‌شود و در انواع مختلفی چون صفحه، سیم پیچ، لوله و محصولات سازه‌ای به تولید می‌رسد.
  4. ورق A516: این ورق در صنعت نفت و گاز، کاربرد بسیاری دارد که خود 4 گرید متفاوت دارد.
  5. ورق ck45: کاربرد اصلی آن تولید میل لنگ صنعتی، شفت تراشکاری و محور پمپ است؛ بسیاری از ابزار آلات فولادی را با همین گرید تولید می‌کنند.
  6. ورق A36: در تعمیر کشتی و شناورها استفاده از این ورق مرسوم است. به طور کلی ساخت انواع سازه‌های در ارتباط با دریا با این ورق صورت می‌گیرد.

دقت داشته باشید که بین همه ورق‌هایی که در بالا نام بردیم ورق‌های ST37 و ST52 (در ایران) کاربرد بیشتری دارند و شناخته‌تر شده هستند.

کاربرد ورق سیاه و ورق روغنی
کاربردهای ورق سیاه و ورق روغنی در صنایع مختلف

4- موارد استفاده ورق سیاه و ورق روغنی

کاربرد ورق روغنی و ورق سیاه با توجه به خواص مکانیکی و ظاهرشان، کاملا متفاوت است؛ معمولا استفاده از ورق سیاه را در شرایطی می‌بینیم که ابعاد اهمیت چندانی ندارد، ظاهر کار مهم نیست و نیاز به استقامت، بسیار بالاست! اما استفاده از ورق روغنی به دلیل سطح صیقلی و براق، ویژگی‌های مکانیکی یا ابعادیِ بسیار دقیق و استقامت متوسط، جهت تولید در طیف گسترده‌ای از صنایع استفاده می‌شود.

5- ترکیبات ورق سیاه و ورق روغنی

همیشه عناصر موجود در انواع مقاطع آهنی تعیین کننده خصوصیات و کاربرد آنهاست! مثلا در ورق سیاه و روغنی، عناصری چون:

  • منگنز: جهت افزایش سختی
  • سیلیکون: برای افزایش مقاومت در برابر رطوبت و دمای بالا
  • فسفر: جهت کاهش چقرمگی و شکل‌پذیری
  • گوگرد: این عنصر قابلیت ماشین‌کاری را افزایش می‌دهد. (اما از طرفی منجر به کاهش قابلیت جوشکاری می‌شود)
  • کروم: برای افزایش سختی ورق و مقاومت در برابر خوردگی

و دیگر عناصری مانند وانادیوم، تیتانیوم، کربن، مس، مولیبدن، نیکل و … وجود دارد. شاید وجود تعدادی از این عناصر را در هر دو ورق‌ها مشاهده کنیم! اما نکته مهم درصد این مقادیر است که ویژگی‌های اصلی و در واقع هویت این ورق‌ها را مشخص می‌کند.

6- تفاوت ورق سیاه و ورق روغنی از لحاظ قیمت

در ابتدای این مطلب اشاره کردیم که فرآیند تولید هر کدام از این ورق‌ها متفاوت است! ورق سیاه طی فرایند نورد گرم و ورق روغنی محصول نورد سرد است؛ به طور کلی تولید مقاطع فولادی با نورد سرد هزینه‌بر است. به همین دلیل ورق روغنی با وجود وزن پایین‌تر قیمت بالاتری دارد!

تجهیزات مورد استفاده، تکنولوژی، نیروی انسانی دخیل و بسیاری از موارد دیگر می‌توانند قیمت ورق را تحت تاثیر قرار دهند. (جالب است بدانید ورق‌های روغنی نازک نسبت به ورق‌های ضخیم، قیمت بالاتری دارند. هنگام خرید می‌توانید قیمت ورق روغنی در بورس کالا را با قیمت درج شده در سایت‌های مختلف مقایسه کنید تا خریدی مقرون به صرفه داشته باشید.

جدول کامل تفاوت ورق روغنی و ورق سیاه

در جدول زیر تفاوت ورق روغنی و سیاه را به طور خلاصه مشاهده می‌کنید:

ردیفمواردورق سیاهورق روغنی
1رنگتیرهروشن (نقره‌ای)
2حالت سطح ورقزبر و خشنصاف و صیقلی
3ضخامت2.5 تا 80 mm0.3 تا 1. 5
4طولدلخواه مشتریدلخواه مشتری
5عرض۱۰۰ و ۱۲۵۱۰۰ و ۱۲۵
6کاربردکاربرد در صنعت با ابعاد بزرگکاربردهایی که ظاهر در اولویت است
7موارد استفادهساخت سوله، برخی از قطعات خودرو، مخازن ذخیره با ابعاد بزرگ، کشتی سازی، ساخت ریل راه آهنلوازم خانگی، مبلمان و انواع صندلی، قفسه‌های فلزی، ساخت تاسیسات مکانیکی و الکتریکی، تولید انواع پنل‌
8وزنمعمولا بالاکمتر از ورق سیاه
9فرآیند تولیدنورد گرمنورد سرد
10انعطاف‌پذیریمتوسط  متناسب با ضخامت
11شکل‌پذیریکمبالا
12روش عرضهشیت و کویل(متناسب با ضخامت)شیت و کویل (متناسب با ضخامت)
13دقت در ابعادکمبسیار بالا
14استحکامبسیار بالاکمتر از ورق سیاه
15قیمتکمتر از روغنیبالاتر از سیاه  
16میزان کربنمتناسب با گریدمعمولا کمتر از ورق سیاه
17مقاومت به خوردگیبالامناسب
18انواع گریدها ST37- ST52- A283 – A516 – ck45- A36st12 – st13 – st14
19کارخانه تولید کننده فولاد مبارکه اصفهان- هفت الماس – فولاد غرب آسیا فولاد مبارکه اصفهان- فولاد سبا- فولاد اکسین خوزستان- فولاد کاویان اهواز- کارخانه فولاد گیلان- فولاد درخشان

سوالات شما

1- آیا مصرف کنندگان ورق سیاه و ورق روغنی متفاوتند؟

مشتریان ورق سیاه معمولا افرادی هستند که استحکام و ویژگی‌های مکانیکی ورق را مد نظر قرار می‌دهند؛ اما افرادی که از ورق روغنی استفاده می‌کنند اغلب خصوصیات ظاهری محصول برایشان مهم است.

2- استحکام ورق سیاه بیشتر است یا ورق روغنی؟

به طور کلی هر مقطع فولادی که با نورد گرم تولید شده باشد میزان کربن بیشتری داشته و مقاومت بالاتری هم دارد؛ (البته کربن، مقدار انعطاف‌پذیری را کاهش می‌‌دهد) اما ورق روغنی به دلیل فرآیند آنیلینگ، نرمی بیشتری دارد.

3- چرا ورق سیاه به “ورق مادر” معروف است؟

زیرا ورق سیاه معمولا به عنوان ماده اولیه دیگر کارخانجات خریداری می‌شود! اما ورق‌های روغنی اغلب به عنوان ماده اولیه مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.

4- عرضه ورق روغنی و سیاه به چه شکل است؟

به طول کلی عرضه انواع ورق متناسب با ضخامتشان است. اگر ورق قابلیت رول شدن داشته باشد (چه روغنی چه سیاه) به صورت رول یا شیت در بازار عرضه می‌شود. اما ورق‌های ضخیم، تنها به صورت شیت تولید می‌شوند.

نویسنده: مرکزآهن
مرکزآهن

مرکزآهن، مرجعی تخصصی و به روز برای کسب دانش و اطلاع از آخرین تحولات بازار آهن و فولاد است. با وبلاگ جامع ما، همیشه از آخرین اخبار و اطلاعات این صنعت آگاه باشید.

سوالات و نظرات کاربرانشما کاربران عزیز میتوانید نظرات و سوالات خود را در این بخش ثبت کنید
بارگذاری مجدد