دسترسی سریع به محتوای این مطلب
وسیله ای که در تصویر فوق مشاهده می کنید کولیس Vernier Caliper نام دارد و یکی از دقیق ترین ابزارهای اندازه گیری در صنعت است. این دستگاه در رشته هایی مانند نقشه کشی و مکانیک برای اندازه گیری طول، عرض و عمق اجسام به کار می رود. کولیس در انواع مختلف از جمله ورنیه یا دستی، دیجیتال و عقربه ای تولید می شود و هر کدام بسته به نیاز کاربرد خاصی دارند. در مقایسه با خط کش های معمولی، کولیس توانایی بالاتری در دقت اندازه گیری دارد و حتی می تواند مقادیر صدم میلی متر را نیز نمایش دهد. دانستن شابلون میلگرد چیست؟ و کاربرد آن در کنار کولیس به مهندسان کمک می کند تا اندازه گیری های ترکیبی و دقیق تری در پروژه های ساختمانی داشته باشند.
برای کار با این ابزار، آشنایی با آموزش اندازه گیری با کولیس اهمیت زیادی دارد. کاربران باید با طرز خواندن کولیس چه در نوع ورنیه و چه دیجیتال آشنا باشند تا بتوانند به درستی از آن استفاده کنند. همچنین آگاهی از واحد اندازه گیری کولیس که معمولا بر حسب میلی متر یا اینچ است، در دقت نهایی تاثیر مستقیم دارد. در صنایع ساختمانی و به ویژه هنگام استفاده از میلگرد، نحوه محاسبه قطر میلگرد با کولیس از مهم ترین کاربردهای این ابزار محسوب می شود و کمک می کند اندازه دقیق و استاندارد مصالح به دست آید.
همانطور که در تصویر مشاهده می کنید، فک های خارجی بزرگ کولیس برای اندازه گیری ابعاد خارجی اجسام به کار می روند و فک های داخلی کوچک برای اندازه گیری قطر داخلی اشیا مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین میله عمق که در انتهای کولیس تعبیه شده، برای اندازه گیری عمق قطعات به کار می رود. برای افزایش دقت و ثابت نگه داشتن ورنیه معمولا از قفل نگه دارنده استفاده می شود. اهمیت این ابزار زمانی بیشتر مشخص می شود که در صنایع وابسته به فلزات و مصالح ساختمانی مانند بررسی قطر میلگرد یا ورق های فولادی، تاثیر تغییرات قیمت آهن می تواند انتخاب نوع و میزان اندازه گیری را تحت تاثیر قرار دهد.
به همین ترتیب قسمت مقیاس اندازه گیری اصلی، متریک اندازه گیری بر حسب میلی متر، قسمت مقیاس اندازه گیری اصلی امپریال اندازه ها را بر حسب اینچ کسری، مقیاس اندازه گیری ورنیه متریک اندازه گیری بسیار دقیق در مرتبه دهم و صدم میلی متر و در نهایت مقیاس اندازه گیری ورنیه امپریال اندازه گیری بسیار دقیق را در مرتبه کسری از اینچ محاسبه می کند. محاسبه با کولیس دارای نکاتی بسیار راحت اما مهمی است که در ادامه با آن آشنا خواهیم شد.
اندازه گیری با کولیس کار چندان سختی نیست و همانطور که اشاره کردیم دقت اندازه گیری بالایی دارد؛ اما عدم استفاده اصولی از این وسیله، نمی تواند اعداد و ارقام دقیقی را به شما ارائه نماید! اندازه گیری با کولیس نکات ساده ای دارد که در ادامه با آنها آشنا خواهیم شد:
نکته: بر روی بدنه اغلب کولیس ها میزان دقت کولیس نوشته شده است؛ در این صورت اندازه گیری با این دستگاه بسیار آسان تر است. لازم است شما تنها عدد ورنیه را در دقت کولیس ضرب و پس از آن با مقیاس اصلی جمع کنید.
به شما پیشنهاد می کنم مقاله زیر را مطالعه کنید:
نحوه کار با کولیس کار سختی نیست! تنها به کمی دقت نیاز است:
تا اینجا طریقه اندازه گیری با کولیس را یاد گرفتید. اکنون برای خواندن مقیاس، لازم است اطمینان حاصل کنید که ردیف بالائی بر حسب اینچ و ردیف پائینی متریک باشد. اکنون به عنوان مثال برای اندازه گیری ابعاد یک لوله با کولیس، مقطع را میان دو فک پایینی دستگاه قرار دهید سپس عدد واقع بر روی خط کش اصلی را بخوانید. اکنون به خط کش پایینی مراجعه و عددی که دو خط کش بالا و پایینی دقیقا بر روی یکدیگر قرار گرفته است را بخوانید. از مجموع این دو عدد قطر خارجی بدست خواهد آمد.
خواندن کولیس 0.02 به دلیل دقت بالاتر، برای اندازه گیری های بسیار ظریف استفاده می شود. در این نوع کولیس، کوچکترین تقسیم بندی برابر با 0.02 میلی متر است و همین ویژگی باعث می شود بتوان اندازه گیری های دقیق تری نسبت به کولیس های معمولی انجام داد. برای درک درست نحوه خواندن کولیس 0.02 باید ابتدا عدد روی خط کش اصلی را بخوانید و سپس آن را با عددی که روی خط کش ورنیه هم راستا شده جمع کنید. تمرین و آشنایی با طریقه خواندن کولیس 0.02 کمک می کند تا هنگام کار با کولیس خطاهای انسانی به حداقل برسد.
در خواندن کولیس 0.05 دقت ابزار برابر با 0.05 میلی متر است که نسبت به مدل های دقیق تر مانند 0.02 کمی پایین تر است، اما همچنان برای بسیاری از اندازه گیری های صنعتی و عمومی کافی به شمار می رود. در این نوع کولیس نیز ابتدا باید عدد روی خط کش اصلی خوانده شود و سپس عددی که روی ورنیه هم راستا است اضافه گردد. استفاده از کولیس با دقت 0.05 برای کارگاه های عمومی، صنایع سبک و پروژه هایی که نیاز به دقت بسیار بالا ندارند، رایج است. این نوع ابزار به دلیل سهولت در کار با کولیس و سرعت بالاتر در خواندن، محبوبیت زیادی دارد.
در بحث روش اندازه گیری با کولیس علاوه بر نکات گفته شده در اندازه گیری لازم است گیره دستگاه دقیق عمل کند! برای این منظور قبل از اقدام به اندازه گیری، گیره را کامل ببندید. شما باید صفر مقیاس اصلی و صفر ورنیه را کاملا منطبق بر هم ببینید. در مواردی مقیاس ورنیه به میزان 0.1 بالاتر از صفر قرار گیرد که در این صورت خطای مثبت صفر و در صورت قرار گرفتن پایین تر از صفر، خطای صفر منفی رخ داده است. در این صورت به ترتیب میزان خطا را از نتایج بدست آمده کم و یا به آن اضافه کنید. همچنین جسم مورد نظر نیز باید تمیز و عاری از هر گونه زائده یا آلودگی باشد. چرا که در صورت وجود هر گونه لایه های زنگ زدگی و یا چربی جسم به درستی در میان گیره ها قرار نخواهد گرفت و اندازه گیری با دقت بالا انجام نمی شود.
برای اندازه گیری ضخامت قطعات مختلف، از فک های بزرگ خارجی دستگاه کولیس استفاده می شود. این فک ها به گونه ای طراحی شده اند که بتوانند سطح خارجی اجسام را به طور کامل در بر گیرند و مقدار ضخامت را نشان دهند. قطعاتی مانند ورق فلزی، پلاستیکی، چوبی یا حتی لوله ها را می توان به راحتی با این روش اندازه گیری کرد. نکته مهم این است که هنگام قرار دادن قطعه بین فک ها نباید فشار بیش از حد وارد شود، زیرا ممکن است باعث تغییر شکل قطعه یا خطا در نتیجه شود.
در فرآیند آموزش کار با کولیس یاد می گیریم که برای دقت بیشتر، فک ها باید کاملا هم راستا با سطح جسم قرار گیرند. سپس عدد به دست آمده بر اساس نوع کولیس خوانده می شود. اگر از کولیس ورنیه یا دستی استفاده می کنید، باید با نحوه خواندن کولیس ساده آشنا باشید؛ یعنی ابتدا عدد خط کش اصلی و سپس عدد ورنیه را بخوانید. در مدل های دیجیتال، خواندن بسیار ساده تر است زیرا نتیجه مستقیم روی صفحه نمایش نشان داده می شود.
در برخی موارد، ضخامت اجسام بر حسب اینچ اندازه گیری می شود. در این حالت باید به نحوه خواندن کولیس اینچی توجه کنید. خط کش اصلی و ورنیه در این کولیس ها به جای میلی متر بر حسب اینچ مدرج شده اند و کاربر باید با سیستم واحد اینچی آشنایی داشته باشد. در نهایت، تمرین در کار با کولیس ساده و یادگیری روش های مختلف خواندن، تضمین می کند که بتوانید ضخامت هر جسمی را با بالاترین دقت و کمترین خطا اندازه گیری کنید.
اندازه گیری عمق با کولیس یکی از مهم ترین کاربردهای این ابزار دقیق است و برای بررسی شیارها، سوراخ ها و حفره هایی به کار می رود که اندازه گیری آنها با ابزارهای معمولی مانند خط کش یا متر امکان پذیر نیست. در قسمت انتهایی کولیس، میله باریکی به نام میله عمق تعبیه شده است که هنگام باز کردن فک ها به بیرون حرکت می کند. همین بخش وظیفه اندازه گیری عمق را بر عهده دارد و امکان دستیابی به نتایج بسیار دقیق را فراهم می کند.
برای این کار کافی است کولیس را عمود بر سطح قرار دهید و میله عمق را داخل سوراخ یا شیار مورد نظر هدایت کنید. پس از قرار گرفتن میله در پایین ترین نقطه، باید دقت کنید که ابزار کاملا صاف و بدون زاویه نگه داشته شود. در این مرحله می توان با توجه به نوع کولیس، نتیجه را از روی نمایشگر دیجیتال یا با استفاده از نحوه قرائت کولیس و طرز خواندن کولیس ورنیه مشاهده کرد. در این روش نیز توجه به آموزش خواندن کولیس و آشنایی با نحوه کولیس خوانی اهمیت ویژه ای دارد، زیرا حتی یک حرکت کوچک یا زاویه نامناسب می تواند باعث خطا در نتیجه شود.
با رعایت اصول چگونه کولیس را بخوانیم و استفاده صحیح از میله عمق، دقتی در حد صدم میلی متر به دست می آید. این قابلیت در صنایع مختلف مانند مکانیک، ساخت قطعات صنعتی، نجاری و حتی در پروژه های ساختمانی بسیار پرکاربرد است. بنابراین، اندازه گیری عمق با کولیس ابزاری کلیدی برای افزایش دقت اندازه گیری کولیس در شرایطی است که سایر وسایل اندازه گیری کارایی لازم را ندارند.
اندازه گیری قطر داخلی با کولیس یکی از پرکاربردترین روش ها در صنعت و کارگاه های فنی است، زیرا بسیاری از قطعات مانند لوله ها، بوش ها، یاتاقان ها و محفظه ها نیازمند بررسی دقیق قطر داخلی هستند. برای این کار از فک های کوچک داخلی که در قسمت بالای کولیس قرار دارند استفاده می شود. این فک ها به گونه ای طراحی شده اند که به داخل جسم وارد شده و با دیواره های داخلی تماس پیدا کنند تا اندازه دقیق قطر داخلی نمایش داده شود.
برای انجام این کار ابتدا باید فک های کولیس را باز کرده و درون قطعه قرار دهید. سپس به آرامی فک ها را باز یا بسته کنید تا با سطح داخلی تماس کامل برقرار کنند. در این مرحله، مهم است که ابزار به صورت کاملا عمود و صاف نگه داشته شود تا خطای اندازه گیری به حداقل برسد. پس از قرارگیری صحیح، می توان عدد مورد نظر را با توجه به نوع کولیس (دیجیتال یا ورنیه) خواند. در کولیس های دیجیتال نتیجه مستقیما روی نمایشگر ظاهر می شود، اما در کولیس های ورنیه باید کاربر با دقت به نحوه قرائت کولیس و خوندن کولیس توجه کند.
توجه به آموزش خواندن کولیس و تمرین در نحوه کولیس خوانی در این روش اهمیت زیادی دارد، زیرا حتی اندکی زاویه گرفتن ابزار یا فشار بیش از حد می تواند باعث خطا شود. آشنایی با چگونه کولیس را بخوانیم و همچنین کنترل منظم دستگاه از نظر کالیبراسیون، دقت نهایی را افزایش می دهد. به این ترتیب، می توان گفت که اندازه گیری قطر داخلی یکی از مهم ترین کاربردهای کولیس در صنعت است که دقت آن به رعایت اصول استفاده بستگی دارد.
ابزار اندازه گیری کولیس به دلیل دقت بالایی که دارد، معمولا برای کارهای حساس مهندسی، صنعتی و آزمایشگاهی مورد استفاده قرار می گیرد. با این حال، کوچکترین بی دقتی در آموزش خواندن کولیس یا بی توجهی به اصول کار باعث بروز خطا می شود. چنین خطاهایی در نهایت بر نتیجه تاثیر گذاشته و می توانند دقت اندازه گیری کولیس را کاهش دهند. برای همین آشنایی کامل با این که چگونه کولیس را بخوانیم، تمرین مستمر در نحوه کولیس خوانی و دقت در نحوه قرائت کولیس ضروری است. در ادامه، مهم ترین خطاهای رایج همراه با توضیحات آورده شده است:
این موارد نشان می دهد که حتی کوچکترین خطا می تواند تاثیر بزرگی بر دقت اندازه گیری کولیس بگذارد. رعایت اصول کار و تمرین مستمر بهترین راه برای جلوگیری از این مشکلات است.
جمع بندی
کولیس یک ابزار پرکاربرد و دقیق برای اندازه گیری طول، عرض و عمق قطعات مختلف است. این وسیله دارای اجزای اصلی مانند فک های بیرونی برای اندازه گیری قطر خارجی، فک های داخلی برای قطر داخلی و میله عمق سنج برای اندازه گیری عمق می باشد. درک بهتر شکل کولیس و اجزای آن به کاربر کمک می کند تا با دقت بیشتری از ابزار استفاده کند. برای استفاده درست، آشنایی با کولیس خوانی اهمیت زیادی دارد.
در روش خواندن کولیس و یا همان طریقه خواندن کولیس ابتدا باید عدد روی مقیاس اصلی و سپس عدد دقیق تر روی ورنیه خوانده شود. در کولیس های دیجیتال این اعداد مستقیما روی نمایشگر دیده می شوند و فرآیند ساده تر است. یادگیری آموزش خواندن کولیس به همراه تمرین عملی می تواند به افزایش مهارت در کار با این ابزار کمک کند. همچنین توجه به نحوه اندازه گیری با کولیس و انجام درست آن، نقش مهمی در محاسبه دقت کولیس دارد که معمولا بین 0.1 تا 0.01 میلی متر است.
سوالات متداول
کولیس برای اندازه گیری طول، قطر داخلی و خارجی و عمق قطعات با دقت بالا استفاده می شود. این ابزار در صنعت، کارگاه ها و آزمایشگاه های فنی کاربرد زیادی دارد.
کولیس دیجیتال نتیجه را روی صفحه نمایش نشان می دهد و خواندن آن ساده تر است، در حالی که کولیس ورنیه نیاز به خواندن مقیاس و دقت چشمی دارد. کولیس دیجیتال سرعت و دقت بیشتری دارد.
برای اندازه گیری باید فک های کولیس را روی قطعه قرار داده و به آرامی ببندیم. سپس عدد نمایش داده شده روی خط کش یا صفحه دیجیتال را بخوانیم.
در کولیس ورنیه ابتدا عدد روی خط کش اصلی و سپس عدد دقیق تر روی خط کش ورنیه خوانده می شود. در کولیس دیجیتال عدد مستقیم روی نمایشگر ظاهر می شود.
کولیس ها معمولا دقتی بین 0.1 میلی متر تا 0.01 میلی متر دارند. کولیس دیجیتال در مقایسه با کولیس ورنیه دقت بیشتری ارائه می دهد.
صفر نشدن کولیس ممکن است به دلیل وجود گرد و غبار یا جرم روی فک ها، ضربه خوردن ابزار یا خرابی سیستم دیجیتال باشد. در این حالت نیاز به تمیزکاری یا تنظیم مجدد دارد.
مرکزآهن، مرجعی تخصصی و به روز برای کسب دانش و اطلاع از آخرین تحولات بازار آهن و فولاد است. با وبلاگ جامع ما، همیشه از آخرین اخبار و اطلاعات این صنعت آگاه باشید.