وسیله‌ای که مشاهده می‌کنید کولیس نام دارد! در این مطلب قصد داریم با کاربرد و نحوه استفاده از آن آشنا شویم؛ دستگاه اندازه گیری کولیس وسیله‌ای با دقت بسیار بالا در اندازه گیری است که به کمک مهندسان در رشته‌های نقشه‌کشی و مکانیک به جهت اندازه گیری‌های دقیق طول، عرض و عمق اجسام مورد استفاده قرار می‌گیرد. این وسیله در انواع ورنیه یا دستی، دیجیتالی و گیج‌دار یا عقربه‌ای موجود است.
کولیس Vernier Caliper به جهت دقت بالا و همچنین متفاوت از لحاظ متریال بسیار دقیق‌تر از خط کش معمولی بوده به همین دلیل مورد توجه قرار گرفته است (حتی اندازه‌های صدم میلی متر توسط این وسیله قابل اندازه گیری است). برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص نحوه کار با این وسیله میتوانید مقاله نحوه محاسبه قطر میلگرد را مطالعه نمایید.
همانگونه که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید از گیره‌های خارجی بزرگ برای اندازه گیری جسم استفاده می‌شود؛ گیره‌های داخلی کوچک نیز برای اندازه گیری قطر داخلی اشیاء است. جهت اندازه زدن عمق اشیا از میله عمق که در قسمت انتهائی کولیس قرار دارد استفاده می‌شود. (برای ثابت نگه داشتن ورنیه و بالا بردن دقت در اندازه گیری، استفاده از نگه دارنده مرسوم است)
به همین ترتیب قسمت مقیاس اندازه‌گیری اصلی، متریک اندازه‌گیری بر حسب میلیمتر، قسمت مقیاس اندازه‌گیری اصلی امپریال اندازه‌ها را بر حسب اینچ کسری، مقیاس اندازه گیری ورنیه متریک اندازه گیری بسیار دقیق در مرتبه دهم و صدم میلیمتر و در نهایت مقیاس اندازه گیری ورنیه امپریال اندازه گیری بسیار دقیق را در مرتبه کسری از اینچ محاسبه می‌کند. محاسبه با کولیس دارای نکاتی بسیار راحت اما مهمی است که در ادامه با آن آشنا خواهیم شد.
اندازه‌گیری با کولیس کار چندان سختی نیست و همانطور که اشاره کردیم دقت اندازه‌گیری بالایی دارد؛ اما عدم استفاده اصولی از این وسیله، نمی‌تواند اعداد و ارقام دقیقی را به شما ارائه نماید! اندازه‌گیری با کولیس نکات ساده‌ای دارد که در ادامه با آنها آشنا خواهیم شد:
نکته: بر روی بدنه اغلب کولیس‌ها میزان دقت کولیس نوشته شده است؛ در این صورت اندازه گیری با این دستگاه بسیار آسان‌تر است. لازم است شما تنها عدد ورنیه را در دقت کولیس ضرب و پس از آن با مقیاس اصلی جمع کنید.
به شما پیشنهاد می‌کنم مقالات زیر را مطالعه کنید:
نحوه کار با کولیس کار سختی نیست! تنها به کمی دقت نیاز است:
تا اینجا طریقه اندازه گیری با کولیس را یاد گرفتید. اکنون برای خواندن مقیاس، لازم است اطمینان حاصل کنید که ردیف بالائی بر حسب اینچ و ردیف پائینی متریک باشد. اکنون به عنوان مثال برای اندازه گیری ابعاد یک لوله با کولیس، مقطع را میان دو فک پایینی دستگاه قرار دهید سپس عدد واقع بر روی خط کش اصلی را بخوانید. اکنون به خط کش پایینی مراجعه و عددی که دو خط کش بالا و پایینی دقیقا بر روی یکدیگر قرار گرفته است را بخوانید. از مجموع این دو عدد قطر خارجی بدست خواهد آمد. این توضیحات را میتوانید در قالب تصویر زیر مشاهده نمائید.
در بحث روش اندازه‌گیری با کولیس علاوه بر نکات گفته شده در اندازه‌گیری لازم است گیره دستگاه دقیق عمل کند! برای این منظور قبل از اقدام به اندازه‌گیری گیره را کامل ببندید. شما باید صفر مقیاس اصلی و صفر ورنیه را کاملا منطبق بر هم ببینید. در مواردی مقیاس ورنیه به میزان 0.1 بالاتر از صفر قرار گیرد که در این صورت خطای مثبت صفر و در صورت قرار گرفتن پایین‌تر از صفر، خطای صفر منفی رخ داده است. در این صورت به ترتیب میزان خطا را از نتایج بدست آمده کم و یا به آن اضافه کنید. همچنین جسم مورد نظر نیز باید تمیز و عاری از هر گونه زائده یا آلودگی باشد. چرا که در صورت وجود هر گونه لایه‌های زنگ زدگی و یا چربی جسم به درستی در میان گیره‌ها قرار نخواهد گرفت و اندازه گیری با دقت بالا انجام نمی‌شود.
ابزار اندازه گیری با کولیس برای ضخامت سیم‌ها و یا ورق‌های نازک ابزاری به اسم ریز سنج دارد. این وسیله در اصل پیچ و مهره‌ای مدرج است که قسمت مهره آن استوانه‌ای توخالی با سطح خارجی مدرج است. این استوانه به یک کمان متصل است که در بخش انتهایی این کمان زائده‌ای به نام سندان قرار دارد. برای اندازه گیری، جسم را میان زبانه و سندان قرار دهید سپس پیچ کلاهک را بچرخانید تا شی بین زبانه و سندان قرار گیرد. اکنون اندازه‌های میلیمتر را از قسمت مهره و اندازه‌های صدم میلیمتر را از قسمت کلاهک پیچ بخوانید. فرمول کلی زیر برای اندازه گیری دقت ریز سنج، مورد استفاده قرار می‌گیرد:
تعداد تقسیمات روی استوانه / گام پیچ = دقت ریز سنج
جمع بندی
کولیس یک ابزار اندازه گیری با دقت بالا برای اندازه گیری طول، عرض و عمق اشیاء است. این وسیله دارای اجزای مختلفی است که شامل گیره‌های دستگاه برای اندازه گیری جسم، گیره‌های داخلی برای اندازه گیری قطر داخلی، و میله عمق برای اندازه گیری عمق اشیاء می‌شود. همچنین، کولیس دارای مقیاس اصلی و ورنیه (که به میلیمتر و اینچ متریک و امپریال) است.