جدول استاندارد ورق های فلزی

به طور کلی منظور از استاندارد ورق‌های فلزی، بررسی چندین فاکتور است که پیش از خرید باید مورد توجه قرار گیرد. یکی از مهم ترین فاکتورها، نوع فولاد مورد استفاده برای تولید انواع ورق است. پیش از خرید ورق‌، باید از جنس فولاد به کار رفته در تولید محصول اطمینان یافت. یکی دیگر از فاکتورهای مورد بررسی، وزن و ابعاد ورق آهن است. استانداردسازی در جدول استاندارد ورق‌ های فلزی به مشتری کمک می‌ کند تا با آگاهی از جنس فولاد، وزن و ابعاد، انتخابی دقیق و اقتصادی داشته باشد. این استانداردها مبنای مقایسه محصولات مختلف و تشخیص کیفیت واقعی ورق هستند. همچنین به‌ دلیل اثر مستقیم آن ها بر قیمت آهن، شناخت این معیارها برای تصمیم‌ گیری صحیح در خرید ضروری است.

در این مقاله سعی داریم تمامی استانداردهای مورد نیاز برای خرید ورق‌های فولادی را بررسی نماییم. از آنجایی که این استانداردها بر قیمت ورق فولادی تاثیرگذار هستند، آگاهی از آن برای مشتریان و فروشندگان بسیار حائز اهمیت است. برای بررسی دقیق تر این مطالب با ما همراه باشید.

معرفی ورق های فلزی و جداول استاندارد

ورق آهن در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌ گیرد. در بسیاری از وسایلی که در زندگی روزمره، استفاده می‌ کنیم این ورق ها به کار رفته‌ اند؛ از ماشین لباسشویی و ظرفشویی گرفته تا خودرو و کشتی، نیازمند ورق‌ های فلزی با ویژگی‌ های منحصر به فرد هستند. در این مقاله سعی شده انواع ورق فولادی را با جدول استاندارد ارائه نماییم.

در نظر داشته باشید هر یک از این محصولات، متشکل از آلیاژ و عناصر مختلفی هستند که بر همین اساس، خواص آن‌ها با یکدیگر متفاوت است. ترکیبات و ابعاد ورق‌ فلزی بر اساس استانداردهای خاصی تولید می‌شوند؛ هر کشوری استانداردهای مخصوص به خود را دارد. البته برخی کشورها مانند ایران از استانداردهای کشورهای دیگر برای تولید ورق‌‌ های فلزی بهره می‌ برند. در هر یک از این استانداردها جداولی وجود دارد که اطلاعات تخصصی مانند ترکیبات شیمیایی خواص مکانیکی ورق‌ ها و … در آن ها گنجانده شده است.

در فرآیند انتخاب و کاربرد ورق‌ های فلزی، شناخت دقیق داده‌ های ارائه‌ شده در جدول استاندارد ورق‌ های فلزی اهمیت بالایی دارد؛ زیرا این جداول اطلاعات فنی مانند ترکیب آلیاژی، تلرانس‌ های تولید، چگالی و وزن واحد سطح را مشخص می‌ کنند. مهندسان هنگام طراحی، ابتدا ابعاد ورق آهن و سایر ابعاد ورق فلزی را با داده‌ های موجود در جداول استاندارد ورق‌ های فلزی تطبیق می‌ دهند تا سازگاری کامل با نیاز پروژه تضمین شود. به‌ طور ویژه، جدول استاندارد ورق سیاه برای سازه‌ های صنعتی و ساختمانی مرجع اصلی محاسبه وزن و انتخاب گرید است. همچنین نسخه‌ های مستند مانند جدول استاندارد ورق‌ های فلزی PDF امکان آرشیو، بررسی و مقایسه دقیق‌ تر را فراهم کرده و در تحلیل فنی انواع ورق‌های فلزی نقشی کلیدی دارند.در ادامه به بررسی استانداردهای انواع ورق‌ های فولادی خواهیم پرداخت.

آشنایی با استاندارد انواع ورق های فلزی

آشنایی با استاندارد انواع ورق‌ های فلزی مستلزم درک دقیق ساختار و محتوای جدول استانداردهای ورق‌ های فلزی است؛ زیرا این جداول مرجع اصلی تعریف ویژگی‌ های مکانیکی، شیمیایی و ابعادی محصولات محسوب می‌ شوند. در جدول استاندارد ورق فلزی معمولاً اطلاعاتی مانند محدوده ضخامت، گرید فولاد، تلرانس‌ ها و ابعاد ورق آهن درج می‌ شود و مهندسان با اتکا به همین داده‌ها نوع ورق مناسب را تعیین می‌کنند. منابعی مانند جدول استاندارد ورق‌ های فلزی ویکی‌ پدیا یا مستندات صنعتی نیز در تبیین این استانداردها کاربرد دارند. زمانی که از استاندارد ورق‌ های فلزی و جدول آنها صحبت می‌ کنیم در واقع به مجموعه‌ ای از جداول استاندارد ورق‌ های فلزی اشاره داریم که معیارهای تولید، تست و کنترل کیفیت را نمایش می‌ دهند. دانستن اینکه جدول‌ های استاندارد ورق‌ های فلزی چیست؟ به کاربران کمک می‌ کند ماهیت فنی این داده‌ ها را بهتر درک کنند. بسیاری از کاربران حتی برای بررسی بهتر، از عکس جدول استاندارد ورق‌ های فلزی یا نسخه‌ های PDF این جداول استفاده می‌ کنند تا مقایسه ابعاد، ضخامت و وزن را ساده‌ تر انجام دهند.

استانداردهای ورق روغنی

استانداردسازی ورق‌ های روغنی بخش مهمی از مجموعه استاندارد ورق‌ های فلزی است و نقش مستقیمی در تعیین کیفیت، قابلیت شکل‌ پذیری و کاربرد نهایی محصول دارد. ورق روغنی که با فرآیند نورد سرد تولید می‌ شود، به دلیل سطح صاف، تلرانس دقیق و خواص مکانیکی پایدار، در صنایع ظریف‌ کاری و تولیدات حساس کاربرد گسترده‌ ای دارد. بررسی دقیق این محصول معمولاً بر پایه داده‌ های موجود در جدول استاندارد های ورق های فلزی انجام می‌ شود؛ این جداول شامل اطلاعاتی درباره گریدهای DIN (مانند ST12، ST13 و ST14)، محدوده ضخامت، استحکام کششی، چگالی و ابعاد ورق اهن است. شناخت این داده‌ ها امکان انتخاب هوشمندانه ورق و تطبیق آن با نیازهای ساخت، طراحی صنعتی و تولید محصول نهایی را فراهم می‌ کند.

در فرآیند تحقیق در مورد جدول‌ های استاندارد ورق‌ های فلزی، توجه به ویژگی‌ های فنی مانند ضخامت ۰.۳ تا ۳ میلی‌ متر، عرض‌ های استاندارد ۱ و ۱.۲۵ متر و طول‌ های رایج ۲ و ۲.۵ متر اهمیت زیادی دارد؛ زیرا هر تغییر در این مشخصات، بر وزن، قیمت، و قابلیت استفاده ورق تأثیر می‌ گذارد. داده‌ های ارائه‌ شده برای ورق روغنی باید با منابع رسمی مانند DIN، ASTM و همچنین جداول مرجع بازار داخلی مقایسه شوند. این موضوع مشابه رویکردی است که در بررسی وزن و ابعاد سایر ورق‌ ها مانند آنچه در جدول استاندارد ورق سیاه مشاهده می‌ شود به کار می‌ رود. بنابراین، تحلیل علمی و منسجم این جداول به خریداران و مهندسان کمک می‌ کند تا انتخابی دقیق و مبتنی بر استاندارد داشته باشند.

در جدول زیر تعدادی از سایزهای ورق روغنی، ارائه شده است:

ردیف	طول (m)	عرض (m)	ضخامت (mm)	چگالی ورق روغنی	حدود وزن (kg)
1	2	1	0.5	786	8
2	2	1	0.6	786	9
3	2	1	0.7	786	11
4	2	1	0.8	786	13
5	2	1	0.9	786	14
6	2	1	1.0	786	16
7	2	1	1.25	786	20
8	2	1	1.5	786	24
9	2.5	1.25	0.5	786	12
10	2.5	1.25	1.25	786	31
11	2.5	1.25	1.5	786	37

استاندارد ورق گالوانیزه

در فرآیند تحقیق در مورد ورق‌ های فلزی، ورق گالوانیزه یکی از مهم‌ ترین محصولات پوشش‌ دار است که برای افزایش مقاومت در برابر خوردگی، با لایه‌ ای از روی محافظت می‌ شود. استانداردسازی این محصول بر اساس روش‌ های گالوانیزاسیون، میزان پوشش روی، چسبندگی، ساختار کریستالی سطح (گل‌ ریز، گل‌ درشت و بدون گل) و کیفیت فرآیند سردسازی انجام می‌ شود. در جداول استاندارد و ورق‌ های فلزی، معیارهای مهندسی مانند ضخامت قابل‌ تولید، حداقل جرم پوشش، کیفیت سطح و خواص مکانیکی ثبت می‌ شود تا انتخاب ورق مناسب برای صنایع ساختمانی، خودروسازی، لوازم خانگی و تجهیزات برودتی با دقت بیشتری انجام شود.

استانداردهای بین‌ المللی مانند ASTM A123، ISO 1461 و CAN/CSA G164 مبنای تعیین کیفیت ورق گالوانیزه در کارخانجات داخلی و خارجی هستند. این استانداردها علاوه بر تعیین حداقل میزان پوشش روی، رابطه مستقیم با ابعاد ورق آهن و تلرانس‌ های تولید دارند. ورق‌ های گالوانیزه معمولاً در عرض‌های ۱۰۰ و ۱۲۵ سانتی‌ متری و طول‌ های ۲، ۲.۵ و ۶ متر عرضه می‌ شوند و ضخامت آن‌ ها بین ۰.۱۸ تا ۶ میلی‌ متر متغیر است. بخش مهمی از این استانداردها به خصوصیات بازار نیز مربوط می‌ شود؛ برای مثال، ابعاد ورق آهن 3 میل در گالوانیزه برای مصارف خاص صنعتی تقاضای بالایی دارد و معمولاً با کوتینگ‌ های 100 تا 275 گرم بر متر مربع تولید می‌ شود.

در بررسی دقیق‌ تر، وزن و ابعاد ورق گالوانیزه باید با داده‌ های موجود در جداول استاندارد ورق‌ های فلزی مقایسه شود تا میزان انطباق محصول با استانداردهای تولید مشخص گردد. وزن ورق گالوانیزه بر اساس ابعاد، ضخامت و چگالی فولاد محاسبه می‌ شود و تفاوت‌ های جزئی معمولاً ناشی از تلرانس‌ های نورد، ضخامت پوشش روی و روش‌ های سردسازی است. در نتیجه، تحلیل علمی این جداول به مهندسان، پیمانکاران و خریداران کمک می‌ کند تا محصول مناسب را با دقت بیشتری انتخاب کنند و از صحت مشخصات فنی اطمینان یابند. در جدول وزن ورق گالوانیزه زیر به مشخصات چند نمونه از ورق‌‌های موجود در بازار اشاره‌ شده است:

جدول استاندارد ابعاد ورق گالوانیزه

ردیف	طول (m)	عرض (m)	ضخامت (mm)	چگالی ورق گالوانیزه	حدود وزن (kg)
1	2	1	0.5	786	8
2	2	1	0.7	786	11
3	2	1	1	786	16
4	2	1	1.5	786	24
5	2	1	2	786	31
6	2.5	1.25	0.5	786	12
7	2.5	1.25	1	786	25
8	2.5	1.25	1.25	786	31
9	2.5	1.25	1.5	786	37
10	6	1	0.5	786	24
11	6	1.25	0.5	786	29

جداول استاندارد ورق‌ های گالوانیزه بر اساس استاندارد آمریکایی ASTM

در استاندارد آمریکایی ASTM از انواع مختلف فولاد برای تولید ورق‌های گالوانیزه استفاده می‌شود که در نتیجه درصد ترکیبات شیمیایی و خواص مکانیکی ورق‌ های تولیدی متفاوت خواهد بود. در استاندارد آمریکایی از فولادهایی نظیر موارد زیر استفاده می‌شود:

• فولاد تجاری (CS) این نوع فولاد خود دارای 3 نوع A, B, C است.
• فولاد کششی عمیق (DDS) این نوع فولاد داری 2 نوع A, C است.
• فولاد کشش خیلی عمیق (EDDS)
• فولاد شکل ‌پذیر (FS) این نوع از فولاد نیز دارای دو نوع A, B است.
• فولاد ساختمانی(SS) با گریدهای متفاوت
• فولاد (BHS)
• فولاد کم آلیاژ با استحکام بالا (HSLAS)

در جدول زیر می‌ توانید درصد ترکیبات شیمیایی به‌ کاربرده شده در برخی از انواع ورق‌های گالوانیزه را (ASTM) مشاهده کنید:

ردیف	نوع فولاد	کربن	منیزیم	فسفر	گوگرد	آلومینیوم	مس	نیکل	کروم	مولیبدن	وانادیم	کلمبیم	تیتانیوم
1	CS نوع A	0.1	0.6	0.03	0.035	……	0.25	0.2	0.15	0.06	0.008	0.008	0.025
2	CS نوع B	0.02-0.15	0.6	0.03	0.035	……	0.25	0.2	0.15	0.06	0.008	0.008	0.025
3	CS نوع C	0.08	0.6	0.1	0.035	……	0.25	0.2	0.15	0.06	0.008	0.008	0.025
4	FS نوع A	0.1	0.5	0.02	0.035	……	0.25	0.2	0.15	0.06	0.008	0.008	0.025
5	FS نوع B	0.02-0.10	0.5	0.02	0.03	……	0.25	0.2	0.15	0.06	0.008	0.008	0.025

ورق‌ های گالوانیزه تولید داخل، اغلب بر اساس استانداردهای سازمان استاندارد ملی ایران و یا استاندارد کشورهای اروپایی و در برخی موارد بر اساس استانداردهای کشور ژاپن تولید می‌ شوند.

جداول استاندارد ورق‌ های گالوانیزه بر اساس استاندارد اروپایی

در استانداردهای اروپایی، ورق‌ های گالوانیزه بر اساس ویژگی‌ های شیمیایی فولاد، کیفیت سطح، و نوع پوشش محافظتی طبقه‌ بندی می‌ شوند. استاندارد EN10142:2000 گریدهای کششی DX را معرفی می‌ کند که در آن میزان عناصر اصلی مانند کربن، فسفر، گوگرد، آلومینیوم و نیتروژن کنترل می‌ شود تا ورق قابلیت کشش، فرم‌ دهی و مقاومت مناسبی داشته باشد. همچنین کیفیت سطح این گریدها با نمادهایی مانند NA، MA، MB، MC برای پوشش روی خالص (Z) و نیز RA، RB، RC برای پوشش آهن–روی (ZF) مشخص می‌ شود. استاندارد EN10292:2000 نیز ترکیبات شیمیایی گریدهای استحکام بالای H را ارائه می‌ دهد که برای مصارف سازه‌ ای، صنعتی و قطعات حساس مناسب‌ اند. در این استاندارد نیز نوع پوشش محافظتی و کیفیت سطح با نمادهای یکسان تعیین شده و کلاس‌ های مختلف پوشش (Z100 تا Z350) میزان جرم پوشش روی را مشخص می‌ کنند. مجموعه این جداول به مهندسان کمک می‌ کند تا بر اساس خواص شیمیایی، کیفیت سطح و نوع لایه محافظ، ورق مناسب پروژه را انتخاب کنند.

در جدول‌‌های زیر نیز می‌ توانید درصد ترکیبات شیمیایی به ‌کاربرده شده در گریدهای کششی (DX) و همچنین اطلاعات مربوط به لایه محافظتی را بر اساس استاندارد اروپایی بررسی کنید:

جدول ترکیبات شیمیایی استاندارد EN10142:2000 (گریدهای DX)

ردیف	گرید	کربن	منیزیم	فسفر	گوگرد	آلومینیوم	نیتروژن	تیتانیم
1	DX51D	0.1	0.6	0.03	0.035	0.025	0.01	0.005
2	DX52D	0.07	0.3	0.03	0.035	0.025	0.005	0.005
3	DX53D	0.03	0.03	0.03	0.035	0.02	0.006	0.125
4	DX54D	0.01	0.3	0.03	0.035	0.02	0.006	0.125
5	DX56D	0.005	0.2	0.02	0.02	0.02	0.005	0.086

جدول پوشش و کیفیت سطح بر اساس EN10142:2000

لایه محافظتی: روی خالص (Z)						لایه محافظتی: آهن – روی (ZF)
گرید	اسم پوشش	کیفیت سطح				گرید	اسم پوشش	کیفیت سطح
		NA	MA	MB	MC			RA	RB	RC
DX51D	Z100	√	√	√	√	DX51D	ZF100	√	√	√
DX51D	Z140	√	√	√	√	DX51D	ZF120	√	√	√
DX51D	Z200	√	√	√	√	DX51D	ZF140	√	√
DX51D	Z225	√	√	√	√	–	–	–	–	–
DX51D	Z275	√	√	√	√	DX52D	ZF100	√	√	√
DX51D	Z350	√	√	√	–	DX52D	ZF120	√	√	√
DX51D	Z450	√	–	–	–	DX52D	ZF140	√	√
DX51D	Z600	√	–	–	–	–	–	–	–	–
–	–	–	–	–	–	DX53D	ZF100	√	√	√
DX52D	Z100	√	√	√	√	DX53D	ZF120	√	√	√
DX52D	Z140	√	√	√	√	DX53D	ZF140	√	√	–
DX52D	Z200	√	√	√	√	–	–	–	–	–
DX52D	Z225	√	√	√	√	DX54D	ZF100	√	√	√
DX52D	Z275	√	√	–	–	DX54D	ZF120	√	√	√
DX52D	Z350	√	√	–	–	DX54D	ZF140	√	√
DX53D-56D	Z100	√	√	√	√	DX54D	ZF100	√	√	√
DX53D-56D	Z140	√	√	√	√	DX54D	ZF120	√	√	√
DX53D-56D	Z200	√	√	√	√	DX54D	ZF140	√	√	–
DX53D-56D	Z225	√	√	√	√	–	–	–	–	–
DX53D-56D	Z275	√	√	√	√	–	–	–	–	–
DX53D-56D	Z300	–	√	–	–	–	–	–	–	–

در جدول بالا نمادهایی به ‌کاربرده شده است که در ادامه هریک را شرح می‌ دهیم:

•  Z این حرف بدین معنا است که لایه محافظتی از جنس روی خالص است. عدد بعد از Z نمایانگر جرم پوشش روی (برحسب گرم بر متر مربع) در دو سطح ورق‌ ها است. هر چه این عدد بزرگ‌ تر باشد مقاومت ورق در برابر خوردگی و رطوبت بیشتر خواهد بود.
• ZF این حرف بدین معنا است که لایه محافظتی از آهن – روی (8-12 درصد) تشکیل می‌ شود. عدد بعد از آن نیز نشان‌ دهنده جرم پوشش ورق (برحسب گرم بر مترمربع) است.

بعد از اتمام فرآیند گالوانیزاسیون، بر روی سطح ورق، پولک‌ هایی ایجاد می‌ شود که اصطلاحاً به آن‌ها spangle (گل) گفته می‌ شود. وجود این گل‌‌‌‌‌ ها، کیفیت و مرغوبیت ورق‌ را پایین می‌ آورند. هر چه این گل‌ ها ریزتر باشند، ورق نهایی از کیفیت بالاتری برخوردار خواهد بود. بر همین اساس ورق‌ های گالوانیزه را به دسته‌های زیر تقسیم‌ بندی می‌ کنند:

• NA گل‌ های ایجاد شده درشت هستند. کیفیت سطح این نوع ورق‌‌ ها معمولی است و برای سطوح کاملا پنهان کاربرد دارند.
• MA گل‌ های ایجاد شده متوسط هستند. کیفیت سطح ورق‌ ها معمولی است و برای سطوح غیر نمایان بکار می‌ روند.
• MB گل‌ های ایجاد شده ریز هستند. کیفیت سطح این ورق‌ ها افزایش ‌یافته و برای سطوح نمایان مناسب هستند.
• MC گل‌ های ایجاد شده خیلی ریز هستند. کیفیت سطح این ورق‌ ها عالی است و برای سطوح نمایان به کار می‌ روند.
• RA جنس لایه پوششی آهن- روی است و سطح این ورق‌ ها مات و خاکستری‌ رنگ است.
• RB جنس لایه پوششی آهن- روی است و کیفیت سطح این ورق‌ ها از مورد قبلی بالاتر است.
• RC جنس لایه پوششی آهن- روی است و کیفیت سطح این ورق‌ ها، عالی است و قابلیت رنگ ‌آمیزی نیز دارند.

در جدول‌های زیر نیز می‌توانید درصد ترکیبات شیمیایی به‌ کاربرده شده در گریدهای H ورق‌ های گالوانیزه و همچنین اطلاعات مربوط به لایه محافظتی را بر اساس استاندارد اروپایی بررسی کنید:

جدول ترکیبات شیمیایی استاندارد EN10292:2000 (گریدهای H)

ردیف	گرید	کربن	منیزیم	سیلیسیم	آلومینیوم	فسفر	گوگرد	تیتانیوم	نوبیوم
1	H180BD	0.04	0.7	0.5	0.02	0.06	0.25	…	…
2	H220BD	0.06	0.7	0.5	0.02	0.08	0.25	…	…
3	H220PD	0.08	0.7	0.5	0.02	0.08	0.25	…	…
5	H220YD	0.01	0.9	0.5	0.02	0.08	0.25	0.12	…
7	H260LAD	0.1	0.6	0.5	0.015	0.25	0.25	0.15	0.09
6	H260YD	0.01	1.6	0.5	0.02	0.1	0.25	0.12	…
8	H300LAD	0.1	1	0.5	0.015	0.25	0.25	0.15	0.09
4	H300PD	0.1	0.7	0.5	0.02	0.08	0.25	…	…
9	H340LAD	0.1	1	0.5	0.015	0.25	0.25	0.15	0.09
10	H380LAD	0.1	1.4	0.5	0.015	0.25	0.25	0.15	0.09

جدول پوشش و کیفیت سطح بر اساس EN10292:2000

استاندارد ورق استیل

استیل، آلیاژی است که از پایه آهن بوده و حاوی کمتر از 2 درصد کربن است. مقدار کربن موجود در این مقاطع فولادی، میزان سختی و خواص متفاوتی به ورق می‌ دهد. زمانی که میزان کربن 0.15 باشد به آن فولاد ساده نرم کربنی گفته می‌ شود. با توجه به وزن ورق استیل، این نوع فولاد برای تولید انواع میخ، لوله‌های درزدار و انواع پرچ به کار می‌رود.

به همین ترتیب ورق‌های استیل با میزان کربن 0.15 تا 0.3 درصد به کم کربن معروف هستند که در تولید تیرآهن، میلگرد و چرخ دنده استفاده می‌ شود. اگر میزان آلیاژ کربن از 0.3 تا 0.6 درصد باشد به آن کربن متوسط می‌ گویند که برای ساخت شلف، میل لنگ و فنر به کار می‌ روند.

چنانچه آلیاژ، بالای 0.6 درصد باشد پرکربن است و برای ساخت اره، آچار، مته و پیچ گوشتی مورد استفاده قرار می‌ گیرد. ورق استیل به دو صورت ساده کربنی و آلیاژی در بازار موجود است، تفاوت این دو نوع در عناصر تشکیل دهنده است نیکل، مولیبدن و کروم موجود در آن‌ها باعث می‌شود در برابر خوردگی مقاومت کنند. جالب است بدانید این محصول را می‌ توان بازیافت کرد و پس از بازیافت مجدد اقدامات لازم برای قالب‌گیری آن را انجام داد. ورق‌ های استیل از ویژگی‌ های قابل توجهی مانند: سطح صاف و صیقلی، مقاومت بالا در برابر خوردگی، براقیت بالا و مقاومت زیاد در برابر رطوبت برخوردارند. این محصول نیز همانند دیگر ورق‌ ها به صورت رول و شیت در بازار موجود است. ضمن آنکه ضخامت آن از 40 صدم میلی‌ متر تا 30 میلی‌ متر و در عرض 100 و 125 سانتی‌ متر به فروش می‌رسد.

جدول استاندارد ورق استیل

ردیف	ضخامت (mm)	عرض (m)	طول (m)	وزن (kg)
1	0.4	1	2	6.4
2	0.5	1	2	8
3	0.6	1	2	9.6
4	0.7	1	2	11.2
5	0.8	1	2	12.8
6	0.9	1	2	14.4
7	1	1	2	16
8	1.25	1	2	20
9	1.5	1	2	24
10	2	1	2	32
11	3	1	2	48

استاندارد ورق رنگی

ورق‌ های رنگی به‌ عنوان یکی از محصولات مشتق‌ شده از ورق گالوانیزه، طی فرایندی دقیق و کنترل‌ شده تولید می‌ شوند تا علاوه‌ بر مقاومت در برابر خوردگی، زیبایی ظاهری و دوام سطحی بالاتری نیز داشته باشند. در تحقیق درباره‌ ی ورق‌ های فلزی، ورق رنگی به‌ عنوان ورق فولادی پوشش‌ دار با کاربردهای گسترده در صنایع لوازم‌ خانگی، حمل‌ و نقل، تجهیزات صنعتی و پوشش‌ های ساختمانی معرفی می‌ شود. این محصول پس از فرآیند گالوانیزاسیون، تحت چند مرحله چربی‌ زدایی، شستشو، اعمال مواد شیمیایی چسبنده، پرایمر و رنگ نهایی قرار می‌ گیرد و هر لایه در کوره پخت می‌ شود تا چسبندگی و دوام سطحی تضمین گردد. استانداردسازی ابعاد ورق فولادی و کیفیت رنگ در این محصول اهمیت ویژه‌ ای دارد و داده‌ های آن معمولاً در جدول‌ های استاندارد ورق‌ های فلزی ارائه می‌ شود تا انتخاب محصول مناسب برای شرایط آب‌ و هوایی و نوع کاربری به‌ درستی انجام گیرد.

ورق رنگی در بازار بر اساس استانداردهای ابعادی و فنی تولید می‌ شود و مقادیر رایج شامل ضخامت ۰.۳ تا ۱.۵ میلی‌ متر، عرض ۶۰۰ تا ۱۵۰۰ میلی‌ متر و طول‌ های ۲۰۰۰، ۲۵۰۰ و ۳۰۰۰ میلی‌ متر است. این ابعاد با اکثر اندازه ورق‌ های مصرفی در صنایع مختلف سازگار است و مشابه سایر محصولات فولادی، در کنار مشخصات مکانیکی و کیفیت پوشش، در جدول استاندارد ورق‌ های فلزی درج می‌ شود. به‌ طور مشابه، همان‌ گونه که برای ورق سیاه داده‌ هایی مانند ضخامت، وزن و ابعاد ورق آهن در جدول استاندارد ورق سیاه ثبت می‌ گردد، برای ورق رنگی نیز جداول استاندارد ابعادی و کیفیت پوشش تدوین می‌ شود تا امکان انتخاب دقیق ورق مطابق نیاز پروژه فراهم شود. این استانداردها اگر چه رایج هستند، اما در صورت نیازهای خاص صنعتی می‌ توان از ابعاد سفارشی و فرمولاسیون رنگ‌ های متفاوت نیز استفاده کرد.

جدول استاندارد ابعاد ورق رنگی

ردیف	ضخامت (mm)	عرض (mm)	طول (mm)
1	0.30	600–1000	2000
2	0.40	800–1250	2000 / 2500
3	0.50	1000–1250	2000 / 2500 / 3000
4	0.60	1000–1500	2500 / 3000
5	0.70–1.00	1000–1500	2500 / 3000
6	1.20–1.50	1000–1500	2500 / 3000

استاندارد ورق اسید شویی

ورق‌ های اسیدشویی به ورق‌‌ های روغنی شباهت دارند. با زدودن زغال‌ های سطح ورق، ناخالصی‌ های سطحی را (که به دلیل نورد گرم ایجاد شده است) از بین می‌ برند. فلاکسینگ Fluxing نام دیگر اسیدشویی است که مقاومت فولاد را بالا می‌ برد. ورق اسیدشویی، به دو حالت رول و شیت برای مصرف کننده عرضه می‌ شود.

ابعاد فابریک این ورق‌ ها شامل 1000*2000 میلی‌ متر و 1250*2500 میلی‌ متر است. این محصول از لحاظ وزنی، شبیه به ورق‌ های نورد گرم (ورق سیاه) است. صنایع مختلف از این ورق‌ ها برای تولیدات خود استفاده می‌ کنند. ابعاد ورق 3 میل آهن (اسیدشویی)، به همراه ضخامت های 2، 4، 5 و 6 میل را در جدول زیر مشاهده می کنید.

جدول استاندارد ورق اسیدشویی

ردیف	ضخامت (mm)	عرض (mm)	طول (mm)	وزن تئوری (kg)
1	1.5	1000	2000	23.6
2	2	1000	2000	31.4
3	3	1000	2000	47.1
4	4	1000	2000	62.8
5	5	1000	2000	78.5
6	6	1000	2000	94.2

جدول استاندارد ورق سیاه

به طور کلی آهن آلات را در دو دسته صنعتی و ساختمانی، قرار می‌ دهند که با روش‌ های مختلف، تولید و روانه بازار می‌ شوند. یکی از این روش‌ ها نورد گرم است که خروجی آن ورق سیاه است. برای تولید ورق با این روش، فولاد را در کوره‌ هایی با دمای بالا ذوب می‌ کنند که ظاهری، تیره و مات به ورق می‌ دهد. ابعاد ورق سیاه 3 میل تا 25 میل (مطابق با استانداردهای جهانی) در بازار موجود است. البته ضخامت های کمتر از آن نیز تولید می‌ شود. پس از گرما دادن به تختال‌ ها در دمای بسیار بالا، محصول را در ابعاد مورد نظر برش داده و آن را به صورت کلاف، بسته‌ بندی می‌ کنند.

ابعاد ورق سیاه موجود در بازار از یک الی 6 متر متغیر است. ناگفته نماند استاندارد استفاده شده در ساخت ورق سیاه ST37 است. برای اطلاع از قیمت ورق سیاه به صفحه مربوطه و جهت اطلاع از ابعاد ورق استاندارد st37 می‌ توانید به جدول زیر مراجعه نمایید.

جدول استاندارد ورق سیاه

ردیف	طول (m)	عرض (m)	ضخامت (mm)	وزن استاندارد (kg)
1	2	1	2	31.4 kg
2	2	1	2.5	39.3 kg
3	2.5	1.25	3	73.6 kg
4	6	1.5	4	282.6 kg
5	6	1.5	6	423.9 kg
6	6	1.5	8	565.2 kg
7	6	1.5	10	706.5 kg
8	6	1.5	12	847.8 kg
9	6	1.5	15	1059.8 kg
10	6	2	20	1884 kg
11	6	2	25	2355 kg

استاندارد ورق آجدار

ورق آجدار نوعی ورق فولادی نورد گرم است که سطح آن با الگوهای برجسته‌ ای مانند بادامی، لوزی، خطوط مورب یا شطرنجی فرم‌ دهی می‌ شود تا اصطکاک افزایش یافته و احتمال لغزش کاهش یابد. این محصول در صنایع مختلف مانند کف‌ سازی خودروهای حمل بار، عرشه‌ ها، رمپ‌ ها، راهروهای صنعتی و داخل آسانسورها کاربرد گسترده دارد.

ورق آجدار معمولاً در ضخامت‌ های ۲ تا ۶ میلی‌ متر و در ابعاد استاندارد ۱×۲ متر، ۱.۵×۶ متر و ۱.۲۵×۲.۵ متر تولید می‌ شود؛ برخی ابعاد بزرگ‌ تر مانند ۲×۶ متر نیز به‌ صورت سفارشی در برخی کارخانه‌ ها موجود است. با داشتن طول، عرض و ضخامت می‌ توان وزن ورق آجدار را بر اساس جدول استاندارد وزن ورق آهن و با احتساب حدود ۳ تا ۵ درصد اضافه‌ وزن نسبت به ورق سیاه به‌ طور دقیق محاسبه کرد. با داشتن ابعاد محصول به کمک جدول زیر به راحتی می توانید وزن ورق آهن را بدست آورید.

جدول استاندارد ورق آجدار

ردیف	طول (mm)	عرض (mm)	ضخامت (mm)	حدود وزن (kg)
1	2000	1000	1.5	24
2	2000	1000	2	32
3	2000	1000	3	48
4	6000	1500	6	432
5	6000	1500	8	576
6	6000	1500	10	720
7 (اصلاح شده)	6000	2000	6	776

استاندارد ورق آلومینیوم

ورق آلومینیوم یکی از پرمصرف‌ ترین ورق‌های غیر فولادی در صنعت است و به دلیل وزن کم، انعطاف‌ پذیری بالا، مقاومت مناسب در برابر خوردگی، هدایت حرارتی مطلوب و ظاهر براق به‌ طور گسترده در صنایع تولیدی مورد استفاده قرار می‌ گیرد. این ورق‌ ها در انواع ساده، رنگی و آجدار تولید می‌ شوند و هر کدام با توجه به نیاز پروژه، خواص مکانیکی و فیزیکی متفاوتی دارند.

استانداردسازی ورق آلومینیوم بر اساس آلیاژ (Alloy) و شرایط عملیات حرارتی یا تمپر (Temper) انجام می‌ شود. این دو عامل تعیین‌ کننده ویژگی‌ هایی مانند استحکام تسلیم، استحکام کششی، درصد ازدیاد طول، سختی برینل، قابلیت شکل‌ دهی و مقاومت محیطی هستند. شناخت این ویژگی‌ ها برای انتخاب ورق مناسب در صنایعی مانند خودروسازی، هوافضا، بسته‌ بندی، ساختمان و تجهیزات الکتریکی ضروری است.

در جدول زیر مشخصات مکانیکی رایج‌ ترین آلیاژهای ورق آلومینیوم بر اساس تمپرهای استاندارد ارائه شده است. این داده‌ ها مطابق منابع معتبر مانند ASTM B209 و EN 485 تنظیم شده‌ اند.

ردیف	آلیاژ (Alloy)	تمپر (Temper)	استحکام تسلیم (MPa)	استحکام کششی (MPa)	درصد افزایش طول (%)	سختی برینل (HB)
1	AA1050	H18	140	150	4	32
2	AA2011	T6	390	395–415	12	110
3	AA3103	H18	180	200–210	5	54
4	AA5083	H32 / H321	145–160	275–320	10–12	75–90
5	AA5251	H26 / H22	120–150	230–250	8–12	70
6	AA6063	T6	110–120	150–175	7–12	57
7	AA6082	T6	260–280	295–320	8–10	95
8	AA7075	T6	480–520	540–570	10–12	140–150

در این مطلب تلاش کردیم که جدول استاندارد انواع ورق‌های فلزی را برای شما به نمایش گذاشته و توضیحاتی در رابطه با آن‌ ها ارائه دهیم. این جداول به شما کمک می‌ کنند مناسب‌ ترین ورق را بر اساس ضخامت، ابعاد، گرید و خواص مکانیکی انتخاب کنید. آشنایی با استانداردها همچنین باعث می‌ شود برآورد دقیقی از وزن، کیفیت و قیمت نهایی ورق داشته باشید و انتخابی مطمئن در پروژه‌ های صنعتی و ساختمانی انجام دهید.

همچنین درباره جدول استاندارد ورق‌ های فلزی باید بدانید که این جداول بر اساس معتبرترین استانداردهای بین‌ المللی تدوین شده‌ و شامل اطلاعاتی مانند تلرانس‌ تولید، نوع پوشش، ترکیب شیمیایی، حداقل مقاومت کششی و قابلیت شکل‌ پذیری هستند. با بررسی این داده‌ ها می‌ توانید مطمئن شوید ورقی که انتخاب می‌ کنید با نیازهای فنی پروژه همخوانی داشته و در شرایط کاری مختلف عملکرد مطلوبی ارائه می‌ دهد.

سوالات متداول