در دنیای فناوری امروز، جلوه‌های نوین مهندسی و صنعت باعث پیشرفت‌های فوق‌العاده در انواع مختلف صنایع شده است. یکی از عناصر کلیدی که باعث بهبود عملکرد و مقاومت در برابر عوامل محیطی مختلف می‌شود، ورق ضد سایش است. این مقطع فولادی با خصوصیات منحصر به فرد خود، در مقابل تاثیرات سایش مقاومت می‌کند. در این مقاله به بررسی عمیق‌تری از ویژگی‌ها، انواع، کاربردها و قیمت ورق ضد سایش یا هاردوکس خواهیم پرداخت.
ورق ضد سایش یک نوع ماده مهندسی فوق‌العاده است که به دلیل ویژگی‌ها و ترکیبات خاص خود، در برابر عوامل سایش و زنگ‌زدگی مقاومت می‌کند. این نوع ورق اغلب از آلیاژهای فلزی تشکیل شده است که دارای درصد کربن بالا بوده و به ویژه جهت افزایش مقاومت در برابر سایش و ایجاد حفاظت بیشتر در مقابل عوامل محیطی توسعه یافته‌اند.
درصد کربن بالا در ترکیبات این ورق‌ها یکی از بهترین ویژگی‌های ورق ضدسایش بوده که به آنها قدرت و استحکام بیشتری در مقابل فشار، سایش و دمای بالا می‌بخشد. این ورق‌ها در مواجهه با شرایط محیطی مختلف مانند تغییرات دما، اسیدها و شرایط سایشی از قدرت ماندگاری بیشتری نسبت به سایر مواد بهره‌مند هستند.
ورق ضدسایش به دلیل توانایی بالای خود در برابر سایش، عمدتاً در صنایع نفت و گاز، شیمیایی و خودروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ورق ضد سایش از مخازن ذخیره‌سازی گازهای گسیل به لوله‌ها و تجهیزات حفاری در صنعت نفت، از کوره‌ها و تجهیزات فرایند در صنعت شیمی، تا قطعات بدنه خودروها، باعث افزایش کارایی و عمر مفید تجهیزات می‌شود.
ورق‌های ضد سایش در بازار با انواع مختلفی در دسترس بوده که هرکدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. از مهمترین انواع ورق ضدسایش می‌توان به ورق ضد سایش هاردوکس، ولدوکس، دورستات، دلیدور، کرسابرو، راک استار، کوارد و سیدور اشاره کرد. این محصولات در میزان سختی و مقاومت با یکدیگر تفاوت داشته و هریک کاربردهای خاصی دارند. در ادامه به معرفی بیشتر مهمترین انواع ورق ضد سایش خواهیم پرداخت.
ورق هاردوکس یک نوع ورق ضدسایش با سطح سختی بسیار بالا بوده که معمولاً از فولادهای آلیاژی با افزودنی‌های خاص تشکیل شده است. از این محصولات عموما برای مواردی که به مقاومت در برابر سایش و ضربه نیاز باشد، استفاده می‌شود.
ورق ولدوکس یک نوع ورق ضد سایش است که با نام تجاری خود، از دیگر محصولات فولاد ضد سایش متمایز می‌شود. این محصول به دلیل مقاومت بالا و جوش پذیری مطلوب عموما در صنعت خودروسازی استفاده می‌شود.
ورق دورستات یک نوع ورق ضد سایش است که به دلیل قابلیت بالای ماشینکاری و قابلیت جوشکاری بیشتر نسبت به فولادهای دیگر، در صنایع مختلف کاربرد دارند. همچنین سختی بالا و مقاومت به سایش این فولاد منجر به افزایش عمر محصول و کاهش وزن سازه یا دستگاه می‌شود.
کارخانه فولاد مبارکه و اکسین اهواز محصولات گسترده‌ای از جمله ورق‌های ضد سایش را در داخل کشور تأمین می‌کنند. این کارخانجات با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته به تولید انواع ورق‌های ضدسایش با استانداردهای بین‌المللی معتبر پرداخته و محصولات خود را به بازارهای مختلف جهان عرضه می‌کنند. همچنین این محصولات از کشورهای روس و چین نیز با کیفیت بالایی به بازار داخلی وارد می شوند.
فرایند کوئنچ و تمپرینگ یک روش دو مرحله‌ای است که در تولید ورق ضد سایش به‌کار می‌رود. در ابتدا، مرحله خنک شدن سریع و ناگهانی اجرا می‌شود. در مرحله کوئنچ ورق فولاد به دماهای بالا رسیده و سپس با پاشش آب سرد سریعا خنک می‌شود. این مرحله موجب ایجاد ساختارهای کریستالی درون فولاد شده که سبب افزایش سختی آن می‌شود.
در مرحله دوم ورق فولاد ضدسایش خنک‌شده مجدداً به حرارت رسیده و دمای آن تا زیر دمای بحرانی افزایش می‌یابد. سپس ورق فولادی در هوای آزاد خنک می‌شود. این فرایند باعث شکل‌گیری منظم و کامل ساختارهای کریستالی می‌شود و فولاد ضدسایش با سختی و مقاومت بالا، همچنین خاصیت شکل‌پذیری بهتر تولید می‌شود. این روش Q&T یک روند دقیق است که ساختار دانه‌ای ورق ضدسایش را به گونه‌ای تغییر می‌دهد که خواص مکانیکی و شکل‌پذیری متریال بهبود یابد.
ورق ضد سایش به طورکلی شامل خصوصیات زیر است:
سختی بالا: ورق ضد سایش، با داشتن سختی بین ۳۱۰ تا ۷۰۰ برینل برای کاربردهای گسترده‌ای استفاده می‌شود. این سختی به عنوان یک ویژگی اصلی، عمر مفید ورق را به‌صورت چشمگیری افزایش می‌دهد.
چقرمگی مطلوب: چقرمگی این ورق‌ها بسیار بالا بوده و به عنوان یک عاملی کلیدی در برابر ضربات و فشار، محسوب می‌شود. کاهش درصد عناصر آلیاژی مانند سولفور و فسفر، باعث افزایش چقرمگی و بهبود مقاومت در برابر ضربات می‌شود.
قابلیت ماشینکاری عالی: توانایی ماشینکاری به‌ویژه در عملیات برش و خم‌کاری، این ورق را به یک ماده الاستیک برای تولید قطعات مختلف تبدیل می‌کند. این مزیت، استفاده آسان از ورق در پروژه‌های متنوع را فراهم می‌کند.
وزن سبک: ورق ضد سایش با وزن سبک‌تر در مقایسه با سایر فولاد‌ها، در پروژه‌های ساختمانی و غیره موردتوجه قرار می‌گیرد. این ویژگی به بهبود عملکرد سازه‌ها در برابر زلزله و کاهش تلفات جانبی ناشی از آن کمک می‌کند. برای آشنایی با سایر مشخصات این محصول همچون وزن و ابعاد میتوانید به صفحه جدول وزن ورق مراجعه کنید. چنانچه در خصوص ویژگی‌های انواع ورق ضدسایش، قیمت محصولات و یا نحوه خرید سوالی دارید میتوانید با کارشناسان مرکزآهن تماس بگیرید.
جهت آشنایی بیشتر مقاله خصوصیات فنی و کاربردهای ورق هاردوکس (ضد سایش) پیشنهاد می‌شود.