امروزه میلگرد ادکا و ممان منفی در صنعت ساختمان سازی کشور از محبوبیت بسیاری برخوردار بوده و در اکثر ساختمانها، استفاده مورد استفاده قرار میگیرد. (جالب است بدانید واژه ادکا از زبان روسی آمده و به معنی اردک یا مرغابی است) استفاده از این دو میلگرد را در سقفهای تیرچه بلوک بسیار میبینیم. اما اطلاع از تفاوت میلگرد ادکا و ممان منفی برای برخی چالش شده است. در ادامه به بررسی جزئیات کامل این دو میلگرد محبوب و پرکاربرد خواهیم پرداخت و تفاوت آنها را بررسی میکنیم.
میلگردهای ادکا، اصلیت روسی دارند و اولین استفاده از آنها در کشور روسیه یا شوروی سابق ثبت شده است. اگر دقت کنیم، میبینیم که ظاهر این میلگردها به گردن اردک شباهت دارد. به همین دلیل در روسی به آنها ادکا میگویند. همانطور که گفته شد، میلگرد ادکا کاربرد گستردهای در سقفهای تیرچه بلوک دارد. امروزه در بسیاری از ساختمانهای سطح کشور از میلگردهای ادکا استفاده شده است و استفاده از آن داخل سقفهای تیرچه بلوک مرسوم است.
یکی از تفاوتهای میلگرد ادکا و ممان منفی در عملکرد آنها است. پس لازم است ابتدا بررسی کنیم که هدف استفاده از میلگردهای ادکا چیست؟ گاهی اوقات در صنعت ساختمان سازی تیرچههای استفاده شده در ساختمان دارای فضای درست و مناسبی نیستند و حتی فضای کافی ندارند. این مشکل در اکثر ساختمانها ایجاد میشود.
پس با افزایش بار وارده (که میتواند بر اثر تردد وسیله یا انسانها باشد) احتمال از جا درآمدن این تیرچهها وجود دارد. در این مواقع، استفاده از میلگردهای ادکا، میتواند روشی درست و مناسب برای جلوگیری از این اتفاق باشد. میلگردهای ادکا در حدفاصل میان تیرچهها و تیرها نصب میشوند و این فضای ناکافی را پر میکنند و در اولین مرحله، مانع از دررفتگی تیرچهها میشوند.
همان طور که گفته شد استفاده اصلی از میلگردهای ادکا در داخل سقفها است. جایگاه استفاده از میلگردهای ادکا نیز در قسمت تحتانی تیرچه بوده و کمینه خم شدن آن باید ۱۸۰ درجه باشد؛ این نوع میلگردها بی دلیل محبوب نشدهاند و از مزایای متعددی برخوردار هستند. در ادامه به مزایای استفاده از میلگردهای ادکا خواهیم پرداخت و آنها را بررسی خواهیم کرد.
استفاده از این دو میلگرد بسیار رایج است. میلگرد ادکا و ممان منفی با وجود شباهتهای بسیار، دارای تفاوتهایی همچون تفاوت قیمت میلگرد هستند. مهمترین موارد تفاوت میلگرد ادکا و ممان منفی از نظر عملکرد، ضرورت استفاده، کارکرد و نصب است.
استفاده از میلگردهای ادکا داخل سقفهای تیرچه بلوک، مزایای بسیاری دارند که امروزه توجه خاصی به آن میشود. اولین مزیت این نوع میلگردها استحکام بخشی خاص آنها به سقف است. با استفاده از میلگردهای ادکا، استحکام سقف افزایش پیدا کرده و به راحتی در برابر بارها و فشارهای وارده از طبقه فوقانی، فرو نخواهد ریخت. این استحکام، شامل جلوگیری از ترک خوردن سقف نیز خواهد شد که امروزه در بسیاری از منازل این پدیده ترک خوردگی را میتوان مشاهده کرد.
با استفاده از میلگردهای ادکا، مقدار خیز سقف، کاهش پیدا کرده و علاوه بر آن از ارتعاشات، جلوگیری میکند. این دو عامل از اصلیترین و مهمترین عوامل در استحکام سقف سازهها هستند. هدف مهم و اصلی استفاده از میلگردهای ادکا همین استحکام بخشی است و در سازههایی که درون آنها از این نوع میلگرد استفاده شده به خوبی میتوان تأثیر آن را دید. ناگفته نماند که این نوع میلگردها باید مقداری از میلگردهای کششی به سمت داخل تکیه گاه کشیده شوند و طولی برابر با 12 متر دارند.
بعد از میلگردهای ادکا، حال به سراغ میلگردهای ممان منفی خواهیم رفت تا تفاوت میلگرد ادکا و ممان منفی را از نظر عملکرد، بهتر درک کنیم. میلگردهای ممان منفی، نوعی دیگر از میلگردها و آرماتورهای پرکاربرد و محبوب برای استفاده داخل تیرچه بلوکها هستند. در طراحی تیرچه بلوکها، دهانه تیرچهها ساده فرض شده و در نتیجه لنگر آنها صفر است.
اما بحث تئوری و عمل، بحث متفاوتی است، چرا که در عمل چنین چیزی نیست. از آنجایی که دال بتنی سقف یکدست است، پس در نتیجه مقداری لنگر، منفی خواهد شد. برای تحمل این لنگرهای منفی از میلگردهای ممان منفی استفاده میکنیم که دلیل نام گذاری آن نیز همین است. در این فرایند میلگردهای ممان منفی بالای دال بتنی سقف قرار میگیرند و میان دو دهانه کنار هم نصب میشوند.
با انجام این کار نیروی کرنشی یا کششی ناشی از لنگر منفی در قسمت فوقانی دال خنثی میگردد. پس تا اینجا عملکرد و کارکرد میلگردهای ممان منفی را متوجه شدیم؛ اکنون درک درستی از تفاوت میلگرد ادکا و ممان منفی خواهیم داشت. استفاده از میلگردهای ممان منفی، مزایای بسیاری دارد. همچون میلگردهای ادکا، میلگردهای ممان منفی نیز باعث استحکام سقف میشوند.
مقاوم سازی آنها به نحوی است که مانع از ترک برداشتن سقف شده و از همه مهمتر باعث کاهش مقدار بار به میلگردهای کششی میگردد. سایر ویژگیهای بارز میلگردهای ممان منفی، همچون میلگردهای ادکا است. این میلگرد جلوی ارتعاشات و خیزش را میگیرد و همانطور که گفته شد، دو عامل اصلی در استحکام یک سقف مقاوم هستند.
گاهی از نام سرتیرچه برای میلگردهای ممان منفی نیز استفاده میشود و دلیل آن استفاده از این نوع میلگردها در قسمتهای ابتدایی و انتهایی تیرچه است. این نوع میلگردها حداقل خم ۹۰ درجهای (بر عکس میلگرد ادکا که ۱۸۰ درجه است) دارند. این مورد نیز از موارد تفاوت میلگرد ادکا و ممان منفی است.
تفاوت میلگرد ادکا و میلگرد ممان منفی
بحث تفاوت میلگرد ادکا و ممان منفی، بحثی چالش برانگیز است. تا اینجا متوجه کاربردها و عملکردهای این دو نوع میلگرد شدیم. اما حالا تفاوتهای میان میلگرد ادکا و میلگرد ممان منفی را به صورت دقیقتر بررسی خواهیم کرد:
اولین تفاوت میلگرد ادکا و ممان منفی از نظر ضرورت استفاده مورد بررسی قرار میگیرد؛ حضور میلگردهای ممان منفی در سقفهای تیرچه بلوک کاملاً لازم و ضروری است. اما حضور میلگردهای ادکا به اینصورت نیست.
میلگردهای ادکا در انتهای تیرچهها باید ظرفیت برش را تأمین کنند! تنها زمانی که مقاومت برشی ما در انتهای تیرچه کافی نباشد و احتمال از جا در رفتن وجود داشته باشد از میلگردهای ادکا استفاده خواهیم کرد.
دومین مورد از تفاوت میلگرد ادکا و ممان منفی از نظر کارکرد مورد بررسی قرار میگیرد. اگر بخواهیم جلوی ترکهای برشی را بگیریم از میلگردهای ادکا استفاده میکنیم. اما کارکرد میلگردهای ممان منفی، جلوگیری از نیروی کرنشی یا کششی، ناشی از لنگر منفی است تا بتواند آن را در بالای دال خنثی کند.
این دو تفاوتی که گفته شد، عمدهترین تفاوتهای این دو میلگرد هستند. اما در کل، استفاده از میلگردهای ممان منفی ضروریتر از میلگردهای ادکا بوده و از اهمیت نسبتاً بالاتری برخوردار است.
سومین مورد، تفاوت میلگرد ادکا و ممان منفی از نظر نحوه نصب است. همان طور که گفتیم نصب میلگردهای ادکا باید ۱۲ سانتیمتر از میلگرد کششی یا کرنشی به داخل ادامه پیدا کنند. اگر این اتفاق رخ ندهد، میلگردهای ادکا باید در انتهای تیرچه و با سطح مقطعی برابر با میلگرد کششی نصب شوند.
اما میلگردهای ممان منفی، شرایط نصب خاصی دارند؛ آنها باید با در نظر گرفتن ۱۵ درصد لنگر خمشی میان دهانه در محل تکیه گاه نصب شوند. برای طراحی تیرچهها آنها را دو سر مفصل در نظر گرفتهاند. چرا که همیشه مقداری لنگر منفی در تیرچه طبق گفتههای قبلی، ایجاد میشود.
اصلاً اساس استفاده از تیرچهها، جلوگیری از همین لنگرها و گیرهای منفی است که ایجاد میشود. به دلیل کششی که در دو سر تیرچه داریم، استفاده از میلگردهای ممان منفی امری بسیار ضروری است.
جمع بندی
در این مقاله جهت بررسی تفاوت میلگرد ادکا و ممان منفی، ابتدا به معرفی و استفادههای مختلف هر یک از میلگردها پرداختیم و به اهمیت بالای آنها در سازه پی بردیم. در ادامه نیز به مقایسه این دو نوع میلگرد پرداختیم و متوجه تفاوتهای اصلی و عمده آنها شدیم. از همراهی شما تا انتهای این مطلب سپاسگزاریم.