دسترسی سریع به محتوای این مطلب
شیرآلات صنعتی یکی از مهم ترین تجهیزات در صنایع مختلف به شمار می روند، زیرا بدون آن ها امکان کنترل، قطع و وصل یا تنظیم جریان سیالات وجود نخواهد داشت. در میان تمام انواع شیرها، شیر پروانه ای یا همان باترفلای ولو (Butterfly Valve) به دلیل طراحی ساده، قیمت مناسب، وزن کم و کاربری آسان، بیش از سایر مدل ها در صنایع نفت و گاز، پتروشیمی، آب و فاضلاب و حتی سیستم های خانگی مانند آبگرمکن و پکیج مورد استفاده قرار می گیرد.
این شیر با مکانیزم خاصی که دارد، توانایی کنترل سریع جریان را فراهم می کند و همین ویژگی سبب شده تا در بسیاری از پروژه های صنعتی جایگزین شیر های سنگین تر و پیچیده تر شود. همچنین باید توجه داشت که قیمت شیر پروانه ای ارتباط مستقیمی با نوسانات بازار فلزات دارد و به ویژه قیمت آهن به عنوان ماده اولیه اصلی در ساخت بدنه های چدنی و فولادی، نقش تعیین کننده ای در بهای نهایی این تجهیزات دارد. به همین دلیل بررسی بازار آهن پیش از خرید می تواند به تصمیم گیری اقتصادی تر کمک کند.
شیر پروانه ای نوعی شیر صنعتی است که برای قطع، وصل یا کنترل جریان مایعات و گازها به کار می رود. این شیر دارای یک دیسک دایره ای است که روی محور یا شفت قرار گرفته و با چرخاندن دسته یا عملگر برقی می تواند در زاویه های مختلف قرار گیرد. هنگامی که دیسک به طور کامل در حالت عمودی قرار می گیرد، مسیر سیال بسته می شود و وقتی به موازات لوله بچرخد، مسیر باز خواهد بود.
به دلیل همین طراحی خاص، این شیر می تواند تنها با یک چرخش ۹۰ درجه، جریان را به طور کامل قطع یا وصل کند. کاربرد گسترده شیر پروانه ای ناشی از چند ویژگی کلیدی آن است. نخست آنکه این شیر به دلیل ساختار ساده، فضای کمتری نسبت به شیرهای دیگر اشغال می کند و به راحتی در سیستم های مختلف قابل نصب است. دوم اینکه سرعت عمل بالایی دارد و می تواند در زمان کوتاهی وضعیت جریان را تغییر دهد. سوم اینکه از نظر هزینه نیز بسیار مقرون به صرفه تر از بسیاری شیرهای مشابه مانند شیر کشویی یا شیر توپی است.
علاوه بر این، باید توجه داشت که قیمت تمام شده اجرای سیستم های لوله کشی نه تنها به قیمت شیر پروانه ای بستگی دارد، بلکه قیمت لوله ای که شیر روی آن نصب می شود نیز در برآورد هزینه نهایی پروژه نقش مهمی دارد. به همین دلیل در زمان خرید، مهندسان و تکنسین ها همواره هم شیر و هم لوله را با هم بررسی می کنند تا انتخابی اقتصادی و مطمئن داشته باشند.
انواع شیر پروانه ای ویفری یا باترفلای ولو در مدل ها و طرح های متنوعی تولید می شود که هر کدام ویژگی ها و کاربرد های خاص خود را دارند. این تنوع باعث شده است تا بتوان از این شیر در شرایط کاری مختلف و برای اهداف گوناگون استفاده کرد. در ادامه به بررسی انواع متداول شیر پروانه ای می پردازیم و ویژگی های هر مدل را شرح خواهیم داد. همچنین باید توجه داشت که هزینه های مرتبط با نصب و بهره برداری این شیر تنها محدود به قیمت خود شیر نیست، بلکه عواملی مانند قیمت اتصالات گازی و سایر قطعات جانبی نیز در برآورد هزینه کلی سیستم نقش دارند. از این رو هنگام انتخاب و خرید، توجه به مجموعه تجهیزات همراه با شیر پروانه ای ضروری است تا از نظر فنی و اقتصادی بهترین نتیجه حاصل شود.
یکی از رایج ترین انواع شیر پروانه ای، شیر پروانه ای ویفری است. این شیر به صورت فشرده بین دو فلنج قرار می گیرد و با پیچ و مهره محکم می شود. طراحی ساده و کم حجم آن موجب شده است که در لوله کشی هایی با فضای محدود به راحتی قابل استفاده باشد. همچنین به دلیل مصرف کمتر مواد در تولید آن، قیمت این نوع شیر معمولاً پایین تر از مدل های مشابه است. به همین دلیل، بسیاری از پروژه های آب و فاضلاب یا تأسیسات حرارتی ترجیح می دهند از این مدل استفاده کنند. علاوه بر این، نصب و جداسازی آسان آن باعث کاهش زمان و هزینه تعمیرات می شود که مزیتی مهم برای واحدهای صنعتی به شمار می رود.
شیر پروانه ای فلنج دار نوع دیگری از این دسته شیرهاست که برای سیستم هایی با فشار و دمای بالاتر مورد استفاده قرار می گیرد. این مدل به دلیل داشتن فلنج در بدنه، اتصال بسیار محکمی با لوله برقرار می کند و نسبت به مدل ویفری مقاوم تر است. معمولاً در خطوط انتقال با فشار متوسط و بالا، از این نوع شیر بهره می گیرند تا خطر نشتی و آسیب به حداقل برسد. از نظر قیمت، قیمت شیر پروانه ای فلنج دار بیشتر از نوع ویفری است، اما طول عمر بالاتر، استحکام بیشتر و قابلیت اطمینان بالاتری دارد. بنابراین انتخاب این مدل برای پروژه هایی که ایمنی و دوام در اولویت هستند، کاملاً منطقی است.
در صنایع پیشرفته و سیستم های اتوماسیون، استفاده از شیر پروانه ای برقی رواج زیادی دارد. در این مدل، باز و بسته شدن شیر توسط یک عملگر برقی انجام می شود و نیازی به دخالت نیروی انسانی نیست. این موضوع نه تنها سرعت و دقت عملکرد را افزایش می دهد، بلکه امکان کنترل از راه دور و اتصال به سیستم های هوشمند را نیز فراهم می سازد. به همین دلیل، شیر پروانه ای برقی در پالایشگاه ها، صنایع شیمیایی و سیستم های اتوماسیون کارخانه ها جایگاه ویژه ای پیدا کرده است. هر چند قیمت آن نسبت به انواع دستی بالاتر است، اما مزایای کنترلی آن هزینه را توجیه می کند.
شیر پروانه ای لاگ دارای طراحی خاصی است که به واسطه وجود سوراخ های رزوه دار در بدنه، به لوله متصل می شود. این ساختار موجب می شود که بتوان یکی از فلنج ها را بدون نیاز به جداسازی کل خط لوله باز کرد. چنین قابلیتی در زمان تعمیر و نگهداری بسیار ارزشمند است و باعث صرفه جویی در وقت و هزینه می شود. علاوه بر این، شیر لاگ برای خطوطی که نیاز به کنترل بیشتر و قابلیت ایزولاسیون دارند بسیار مناسب است. مقاومت بالای این شیر نیز موجب شده است که در صنایع حساس، انتخابی مطمئن باشد.
یکی از مقاوم ترین انواع شیر های پروانه ای، شیر پروانه ای استیل است. جنس استیل ضد زنگ آن باعث می شود که در برابر خوردگی، اکسیداسیون و دماهای بالا مقاوم باشد. همین ویژگی ها موجب شده اند تا این نوع شیر در صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی بسیار مورد توجه قرار گیرد، زیرا در این صنایع رعایت استانداردهای بهداشتی و مقاومت در برابر مواد شیمیایی اهمیت ویژه ای دارد. البته قیمت آن نسبت به انواع چدنی یا پلاستیکی بالاتر است، اما دوام طولانی و کیفیت بالای عملکرد، این هزینه را به سرمایه گذاری مطمئن تبدیل می کند.
در سیستم های ایمنی و اطفاء حریق، سرعت عمل و قابلیت اطمینان شیرها اهمیت بسیار زیادی دارد. شیر پروانه ای آتش نشانی دقیقاً با این هدف طراحی شده است. این شیرها به گونه ای ساخته می شوند که در کوتاه ترین زمان ممکن مسیر جریان آب را باز یا بسته کنند تا عملیات خاموش کردن آتش با حداکثر سرعت انجام شود. کیفیت بالا، مقاومت در برابر فشار و دما و عملکرد مطمئن از ویژگی های اصلی این نوع شیر است. بنابراین در پروژه های ساختمانی، صنعتی و شهری، وجود چنین شیرهایی یک ضرورت محسوب می شود.
یکی از کاربردهای خانگی شیر پروانه ای، استفاده در پکیج ها و آبگرمکن هاست. شیر پروانه ای پکیج وظیفه کنترل و تنظیم جریان آب را بر عهده دارد و نقش مهمی در بهبود عملکرد سیستم گرمایشی ایفا می کند. برای مثال، در مواردی که نیاز به تنظیم شیر پروانه ای آبگرمکن دیواری وجود دارد، این شیر به کار می رود و مانع از نوسانات دما و فشار آب می شود. چنین قابلیتی علاوه بر افزایش طول عمر دستگاه، راحتی و ایمنی بیشتری برای مصرف کننده فراهم می سازد.
در صنایعی که مقاومت شیمیایی اهمیت بیشتری دارد، استفاده از شیر پروانه ای پلاستیکی یا PVC رواج دارد. این شیرها در برابر اسیدها، بازها و سایر مواد شیمیایی مقاوم بوده و به دلیل وزن سبک و قیمت پایین، انتخابی اقتصادی هستند. از این مدل معمولاً در سیستم های کشاورزی، انتقال آب و فاضلاب سبک و حتی صنایع شیمیایی استفاده می شود. هر چند توان تحمل فشار و دمای آن نسبت به مدل های فلزی کمتر است، اما در محیط های خاص که نیاز به مقاومت شیمیایی وجود دارد، بهترین گزینه به شمار می رود.
برای انتخاب و خرید شیر پروانه ای مناسب، آشنایی با مشخصات فنی آن بسیار اهمیت دارد، زیرا این ویژگی ها تعیین می کنند که آیا شیر توانایی تحمل شرایط کاری مورد نظر را دارد یا خیر. مهم ترین مشخصات شامل سایز اسمی (DN) و فشار نامی (PN) است. سایز اسمی قطر لوله ای را مشخص می کند که شیر روی آن نصب می شود و اگر انتخاب اشتباه باشد، شیر به درستی کار نخواهد کرد. فشار نامی هم میزان تحمل فشار سیال را نشان می دهد؛ برای مثال،PN10 یاPN16 برای مصارف عمومی کافی است، اما در صنایع نفت و گاز به شیرهایی با PN بالا تر نیاز است.
در نتیجه توجه به این پارامترها از خرابی، نشتی یا ترکیدگی سیستم جلوگیری خواهد کرد. عامل مهم دیگر در مشخصات شیر پروانه ای، جنس بدنه و نوع اتصال است. بدنه شیر می تواند از چدن، فولاد، استیل یا PVC ساخته شود و انتخاب آن باید متناسب با نوع سیال و شرایط محیطی باشد. شیرهای چدنی برای انتقال آب کاربرد زیادی دارند، در حالی که استیل و فولاد در برابر خوردگی و دمای بالا مقاوم تر هستند. همچنین شیرهای PVC در محیط های شیمیایی سبک انتخابی اقتصادی اند.
از نظر اتصال، سه مدل ویفری، فلنج دار و لاگ متداول هستند. نوع ویفری سبک و فشرده است، فلنج دار استحکام بالا تری دارد و نوع لاگ امکان جداسازی بخشی از خط لوله بدون خاموشی کل سیستم را فراهم می سازد. علاوه بر این ها، نوع عملگر، محدوده دمای کاری و سیستم آب بندی (Seating) نیز در انتخاب شیر اهمیت بالایی دارد. عملگرها می توانند دستی، برقی یا پنوماتیکی باشند و بسته به سطح کنترل مورد نیاز انتخاب می شوند. محدوده دمای کاری تعیین می کند که شیر در چه دماهایی عملکرد صحیح دارد؛
مثلاً شیر PVC محدود به دما های پایین است، اما شیر استیل حتی در دما های بالا هم مقاوم است. آب بندی نیز با استفاده از موادی مانند لاستیک، EPDM یا تفلون انجام می شود تا از نشتی جلوگیری شود. در نهایت، وزن و ابعاد شیر، استاندارد های بین‌المللی مانند API و ISO و کیفیت ساخت، همه در عملکرد و طول عمر شیر مؤثرند. توجه به این مجموعه عوامل باعث می شود انتخابی مطمئن، اقتصادی و متناسب با نیاز پروژه داشته باشید.
| ویژگی | توضیحات |
|---|---|
| سایز اسمی (DN) | نشان دهنده قطر لوله ای است که شیر روی آن نصب می شود؛ از DN50 تا DN1000 و بالاتر. |
| فشار نامی (PN) | مقاومت شیر در برابر فشار سیال؛ متداول ترین کلاس ها PN10 ، PN16 و PN25 هستند. |
| جنس بدنه | می تواند از چدن (مصارف عمومی)، فولاد و استیل (مقاوم در برابر دما و خوردگی) یا PVC (مناسب برای مواد شیمیایی سبک) ساخته شود. |
| نوع اتصال | در سه مدل ویفری (سبک و فشرده)، فلنج دار (مقاوم برای فشار بالا) و لاگ (امکان جداسازی بخشی از خط لوله) تولید می شود. |
| نوع عملگر | دستی (اهرم یا گیربکس)، برقی (قابل کنترل از راه دور) و پنوماتیکی (مناسب برای سیستم های هوای فشرده). |
| محدوده دمای کاری | بسته به جنس متفاوت است؛ PVC برای دماهای پایین تا متوسط و استیل برای دماهای بالا مناسب است. |
| سیستم آب بندی (Seat) | معمولاً از جنس لاستیک، EPDM یا تفلون ساخته می شود و نقش جلوگیری از نشتی را بر عهده دارد. |
| ابعاد و وزن | متناسب با سایز و جنس شیر؛ در پروژه های با محدودیت فضا باید به این مشخصه توجه ویژه داشت. |
| استانداردها | تولید مطابق استانداردهای بین المللی مانند API، ISO و DIN برای تضمین کیفیت و قابلیت اطمینان. |
شیر پروانه ای یا همان باترفلای ولو به دلیل طراحی خاص و قابلیت اطمینان بالا، در صنایع مختلف جایگاه ویژه ای دارد. در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی از مدل های فولادی و استیل برای کنترل جریان سیالات نفتی و شیمیایی استفاده می شود. در صنایع غذایی و دارویی، شیر پروانه ای استیل به دلیل رعایت بهداشت و مقاومت در برابر خوردگی، انتخابی مطمئن است.
در شبکه های آب و فاضلاب شهری و روستایی نیز، شیرهای چدنی یا PVC برای مدیریت جریان و تقسیم بندی خطوط کاربرد دارند. علاوه بر این، در سیستم های تهویه مطبوع (HVAC)، این شیرها وظیفه تنظیم جریان هوا و مایعات را بر عهده دارند و تعادل سیستم های سرمایشی و گرمایشی را برقرار می کنند. حتی در تأسیسات خانگی مثل پکیج ها و آبگرمکن های دیواری، از شیرهای کوچک تر برای تنظیم جریان و جلوگیری از نوسان فشار استفاده می شود که نقش مهمی در افزایش عمر دستگاه دارد.
کاربرد شیر پروانه ای (باترفلای ولو) به همین موارد محدود نمی شود و در بسیاری از صنایع دیگر نیز حضوری پررنگ دارد. در کشاورزی، شیرهای PVC یا UPVC برای کنترل آب در سیستم های آبیاری قطره ای و تحت فشار به کار می روند. در صنایع کاغذ و سلولز نیز این شیرها برای هدایت خمیر کاغذ و سیالات شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرند. در بخش های دریایی و کشتی سازی، شیر پروانه ای استیل دریایی به دلیل مقاومت در برابر آب شور، گزینه ای مطمئن برای سیستم های خنک کاری و سوخت محسوب می شود.
همچنین در سیستم های آتش نشانی، شیر پروانه ای به دلیل سرعت عملکرد بالا، نقش حیاتی در اطفای حریق دارد. نهایتاً در نیروگاه ها و صنایع انرژی، مدل های فلنج دار و برقی برای کنترل جریان بخار و آب داغ کاربرد دارند و این نشان می دهد که شیر پروانه ای یکی از پرکاربرد ترین شیرهای صنعتی در جهان است.
| صنعت / بخش | نوع شیر پروانه ای مورد استفاده | کاربرد اصلی |
|---|---|---|
| نفت، گاز و پتروشیمی | فولادی و استیل | کنترل جریان مواد نفتی، گازی و سیالات شیمیایی در خطوط انتقال |
| صنایع غذایی و دارویی | استیل ضدزنگ | رعایت بهداشت، جلوگیری از آلودگی و مقاومت در برابر خوردگی |
| شبکه های آب و فاضلاب | چدنی یا PVC | مدیریت جریان، تقسیم بندی مسیرها و کنترل فشار آب |
| سیستم های تهویه مطبوع (HVAC) | ویفری یا فلنج دار | تنظیم جریان مایعات و هوا در سیستم های سرمایش و گرمایش |
| تأسیسات خانگی (پکیج و آبگرمکن) | شیر پروانه ای کوچک | تنظیم جریان آب، جلوگیری از نوسان فشار و خرابی دستگاه |
| صنایع کشاورزی و آبیاری | PVC یا UPVC | کنترل و توزیع آب در سیستم های آبیاری قطره ای و تحت فشار |
| صنایع کاغذ و سلولز | استیل یا فولاد | کنترل جریان خمیر کاغذ و مایعات شیمیایی در فرآیند تولید |
| صنایع دریایی و کشتی سازی | استیل دریایی | مقاومت در برابر آب شور و کنترل سیستم های خنک کاری و سوخت |
| سیستم های آتش نشانی و ایمنی | شیر پروانه ای آتش نشانی | باز و بسته کردن سریع جریان آب یا فوم در خطوط اطفاء حریق |
| نیروگاه ها و صنایع انرژی | فلنج دار و برقی | کنترل جریان بخار، آب داغ و سیالات تحت فشار در بویلرها و توربین ها |
شیر پروانه ای به دلیل طراحی ساده و کارآمد، یکی از پر مصرف ترین شیرهای صنعتی محسوب می شود. از مهم ترین ویژگی های آن می توان به وزن سبک، ابعاد فشرده، عملکرد سریع در باز و بسته شدن و نصب آسان اشاره کرد. این شیرها تنها با یک چرخش ۹۰ درجه دیسک عمل می کنند و همین باعث می شود که نسبت به شیرهای کشویی یا توپی، سرعت عملکرد بالا تری داشته باشند. علاوه بر این، هزینه تولید و خرید شیر پروانه ای در مقایسه با بسیاری از شیرهای مشابه پایین تر است و همین عامل اقتصادی بودن، آن را به گزینه ای محبوب در صنایع مختلف تبدیل کرده است.
از دیگر ویژگی های مهم می توان به قابلیت کار در محدوده وسیعی از فشار و دما اشاره کرد. بسته به جنس بدنه و نشیمن گاه، این شیرها می توانند در شرایط مختلف از انتقال آب سرد تا جریان‌های داغ و حتی سیالات خورنده مورد استفاده قرار گیرند. همچنین امکان نصب آن‌ها در خطوط با قطرهای بزرگ وجود دارد، جایی که استفاده از سایر شیرها معمولاً پر هزینه و پیچیده است. همین ترکیب ویژگی ها باعث شده که شیر پروانه ای در بسیاری از پروژه های صنعتی بزرگ جایگزین شیرهای سنگین و گران قیمت شود و به‌عنوان یکی از مقرون به‌صرفه ترین تجهیزات کنترلی شناخته شود.
شیر پروانه ای از چند بخش اصلی ساخته شده است که هر کدام وظیفه مشخصی دارند و در کنار هم موجب عملکرد صحیح و روان شیر می‌شوند. بدنه (Body) بخش اصلی شیر است که سایر قطعات درون آن قرار می گیرند و معمولاً از چدن، فولاد، استیل یا PVC ساخته می شود تا در برابر فشار و دما مقاومت کافی داشته باشد. دیسک یا پروانه (Disc) مهم ترین قطعه متحرک شیر است که با چرخش خود مسیر جریان را باز یا بسته می کند و طراحی آن به گونه ای است که در موقعیت نیمه باز هم می تواند جریان را تنظیم نماید.
نشیمن گاه یا سیت (Seat) وظیفه آب بندی را بر عهده دارد و معمولاً از جنس لاستیک،EPDM یا تفلون ساخته می شود تا از نشتی سیال جلوگیری کند. علاوه بر این ها، شفت یا محور (Shaft) حرکت را از دسته یا عملگر به دیسک منتقل می کند و باید استحکام بالایی داشته باشد. برای کاهش اصطکاک بین شفت و بدنه، از یاتاقان ها (Bearings) استفاده می شود که به روان کاری و افزایش عمر شیر کمک زیادی می کنند.
در نهایت، دسته یا عملگر (Actuator/Handle) بخشی است که نیروی لازم برای چرخش دیسک را تأمین می کند. این عملگر می تواند دستی (اهرم یا گیربکس)، برقی یا پنوماتیکی باشد و بسته به نوع کاربرد انتخاب می شود. هماهنگی دقیق این اجزا با یکدیگر باعث می شود که عملکرد شیر پروانه ای سریع، دقیق و قابل اعتماد باشد و بتواند در صنایع مختلف با شرایط کاری گوناگون به کار گرفته شود.
| جزء | توضیحات |
|---|---|
| بدنه (Body) | بخش اصلی شیر که سایر قطعات درون آن قرار می گیرند؛ ساخته شده از چدن، فولاد، استیل یا PVC. |
| دیسک یا پروانه (Disc) | قطعه متحرک شیر که با چرخش خود جریان سیال را قطع، وصل یا تنظیم می کند. |
| نشیمن گاه یا سیت (Seat) | محل آب بندی شیر برای جلوگیری از نشتی؛ معمولاً از جنس لاستیک، EPDM یا تفلون. |
| شفت یا محور (Shaft) | قطعه ای که حرکت عملگر را به دیسک منتقل می کند و نیازمند استحکام بالا است. |
| یاتاقان ها (Bearings) | کاهش دهنده اصطکاک بین شفت و بدنه؛ افزایش دهنده عمر مفید شیر. |
| دسته یا عملگر (Actuator/Handle) | مکانیزم کنترل شیر؛ می تواند دستی (اهرم/گیربکس)، برقی یا پنوماتیکی باشد. |
شیر پروانه ای بر اساس چرخش یک دیسک دایره ای روی محور یا شفت عمل می کند. این دیسک تنها با یک چرخش ۹۰ درجه می تواند مسیر جریان را به طور کامل باز یا بسته کند. در حالت عمود، جریان به طور کامل متوقف می شود و در حالت موازی، سیال آزادانه عبور خواهد کرد. همین مکانیزم ساده و سریع، شیر پروانه ای را به یکی از پرکاربرد ترین شیرهای صنعتی برای کنترل جریان سیالات در صنایع مختلف تبدیل کرده است.
این شیر علاوه بر دو حالت باز و بسته کامل، قابلیت قرارگیری در وضعیت های میانی را دارد و به همین دلیل می تواند به‌عنوان تنظیم کننده جریان نیز عمل کند. قرار گرفتن دیسک در زاویه های مختلف باعث می شود حجم جریان عبوری کنترل شود و این ویژگی در سیستم های تهویه مطبوع، خطوط فرآیندی و تأسیسات صنعتی اهمیت زیادی دارد. البته باید در زمان نصب به جهت شیر پروانه ای توجه شود، زیرا نصب اشتباه می تواند باعث آسیب به دیسک و نشیمن گاه شود.
در برخی مدل ها، عملگر شیر می تواند برقی یا پنوماتیکی باشد که در این صورت امکان کنترل اتوماتیک فراهم می شود. این ویژگی در سیستم های اتوماسیون صنعتی باعث افزایش دقت و سرعت پاسخ گویی می شود. در نهایت، سادگی طراحی، سرعت عملکرد و قابلیت تنظیم جریان، شیر پروانه ای را به یکی از مقرون به صرفه‌ترین و مطمئن ترین انتخاب ها برای پروژه های صنعتی و ساختمانی تبدیل کرده است.
شیر پروانه ای یا همان باترفلای ولو به دلیل طراحی ساده، وزن سبک و قیمت مناسب، یکی از پرکاربردترین شیرهای صنعتی محسوب می شود. این شیر با عملکرد سریع، نصب آسان و نیاز به فضای کم، در صنایع مختلف از آب و فاضلاب تا پتروشیمی و صنایع غذایی استفاده می شود. با وجود این مزایا، شیر پروانه ای محدودیت هایی نیز دارد که شناخت آن ها برای انتخاب درست و مطمئن اهمیت زیادی دارد.
مزایای شیر پروانه ای
معایب شیر پروانه ای
قیمت شیر پروانه ای تحت تأثیر عواملی مانند سایز شیر، جنس بدنه، نوع اتصال، نوع عملگر، برند تولید کننده و کشور سازنده قرار دارد. برای نمونه، شیر پروانه ای فلنج دار معمولاً قیمت بالا تری نسبت به مدل ویفری دارد و شیرهای استیل گران تر از شیرهای چدنی هستند. همچنین شیرهایی که با عملگر برقی یا پنوماتیکی تجهیز می شوند، هزینه بیشتری نسبت به مدل های دستی خواهند داشت. بنابراین هنگام بررسی قیمت، باید تمامی این پارامترها را مد نظر قرار داد تا انتخابی هوشمندانه انجام شود.
جمع بندی
در مجموع، شیر پروانه ای یا باترفلای ولو یکی از پرکاربرد ترین شیرآلات صنعتی و خانگی است که به دلیل طراحی ساده، عملکرد سریع و قیمت مناسب، در صنایع متعددی استفاده می شود. این شیر در مدل های مختلف از جمله ویفری، فلنج دار، استیل، لاگ، پلاستیکی، برقی، پکیج و آتش نشانی تولید می شود و هر کدام متناسب با نیاز خاصی طراحی شده اند. هنگام خرید شیر پروانه ای باید به مشخصات شیر پروانه ای، شرایط کاری، فشار و دما، نوع اتصال و حتی عملکرد شیر پروانه ای توجه ویژه داشت. همچنین درک صحیح از علامت شیر پروانه ای و رعایت جهت شیر پروانه ای در نصب می تواند نقش مهمی در افزایش طول عمر و کارایی آن ایفا کند. با انتخاب صحیح و آگاهانه، می توان از مزایای متعدد این تجهیز بهره مند شد و از بروز مشکلات احتمالی در سیستم جلوگیری کرد.
سوالات متداول
شیر پروانه ای باترفلای ولو نوعی شیر صنعتی است که با چرخش یک دیسک روی محور، جریان سیال را قطع، وصل یا تنظیم می کند. تفاوت اصلی آن با سایر شیرآلات مثل شیر کشویی یا توپی، سادگی طراحی، وزن سبک، سرعت عمل بالا و قیمت پایین تر است.
انواع متداول شامل: ویفری (سبک و اقتصادی)، فلنج دار (مقاوم تر برای فشارهای بالا)، لاگ (قابل تعمیر بدون جداسازی کل خط)، استیل (مقاوم در صنایع غذایی و دارویی)، پلاستیکی PVC (مناسب برای مواد شیمیایی سبک)، برقی یا پنوماتیکی (کنترل اتوماتیک) و آتش‌نشانی یا پکیج (کاربری خاص).
اجزای اصلی شامل: بدنه (Body)، دیسک یا پروانه (Disc)، نشیمن گاه یا Seat برای آب بندی، شفت (Shaft) برای انتقال حرکت، یاتاقان‌ها (Bearings) برای کاهش اصطکاک و دسته یا عملگر (Actuator/Handle) برای کنترل شیر.
با چرخش ۹۰ درجه ای دیسک حول محور شفت، مسیر سیال باز یا بسته می شود. در حالت عمود جریان کاملاً قطع و در حالت موازی کاملاً باز است. همچنین می توان دیسک را در زاویه های میانی قرار داد تا به عنوان تنظیم کننده جریان عمل کند.
مزایا: طراحی ساده، وزن کم، سرعت عملکرد بالا، نصب آسان، قیمت اقتصادی و قابلیت استفاده در قطرهای بزرگ. معایب: محدودیت در فشار و دمای خیلی بالا، احتمال ایجاد افت فشار به دلیل وجود دیسک در مسیر و ریسک نشتی در مدل های بی کیفیت.
عواملی مانند سایز اسمی (DN)، فشار نامی (PN)، جنس بدنه (چدن، فولاد، استیل یا PVC)، نوع اتصال (ویفری، فلنج دار یا لاگ)، نوع عملگر (دستی یا اتوماتیک)، برند سازنده، کشور تولید کننده و همچنین نوسانات بازار فلزات مثل قیمت آهن و لوله بر قیمت شیر پروانه ای اثر مستقیم دارند.
مرکزآهن، مرجعی تخصصی و به روز برای کسب دانش و اطلاع از آخرین تحولات بازار آهن و فولاد است. با وبلاگ جامع ما، همیشه از آخرین اخبار و اطلاعات این صنعت آگاه باشید.