یکی از بزرگ ترین واحدهای صنعتی کشور که به تولید مقاطع تخت فولادی می پردازد، مجتمع فولاد مبارکه است. تولیدات شرکت شامل محصولات تخت از ضخامت 0.18 تا 16 میلی متر به صورت کلاف و ورق گرم، کلاف اسیدشویی، کلاف و ورق سرد، کلاف و ورق قلع اندود، ورق گالوانیزه، کلاف گالوانیزه رنگی و کلاف سرد رنگی است. تنوع تولیدات شرکت با توجه به نوع محصول، ابعاد، کیفیت تجاری و دیگر مشخصات فنی به چند هزار انتخاب می رسد. در حال حاضر ورق گالوانیزه فولاد مبارکه دارای بهترین کیفیت در میان ورق های تولیدی کشور می باشد. در ادامه ابتدا به تعریف ورق گالوانیزه و ویژگی هایی که یک محصول با کیفیت بایستی داشته باشد خواهیم پرداخت و پس از آن در خصوص محصول این شرکت و کیفیت و نحوه تعیین قیمت ورق گالوانیزه فولاد مبارکه در بورس کالا می پردازیم. جهت مشاهده ویدئو راهنمای خرید ورق گالوانیزه به لینک مربوطه مراجعه نمایید.
از میان فلزات و آلیاژهای فلزی، بالاترین درصد وزنی و ارزش تجاری متعلق به آلیاژهای پایه آهنی می باشد. از آنجا که مقاومت به خوردگی این آلیاژها به طور کلی ضعیف تر از اکثر فلزات پر مصرف دیگر است لذا عمده خسارت وارده ناشی از خوردگی متعلق به این گروه از آلیاژهای فلزی می باشد. بنابراین حفاظت از خوردگی برای اقتصادی بودن کاربرد این گروه ضروریست. ایجاد لایه محافظ به عنوان پوشش و یا روکش بر سطح فلزات سال هاست مورد استفاده قرار می گیرد.
یکی از مهمترین خواصی که پوشش روی (گالوانیزه) باید داشته باشد تا به عنوان یک پوشش باکیفیت برای فولاد شناخته شود، قابلیت شکل پذیری مناسب است. این خاصیت تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند ساختار پوشش و میزان تمیزی سطح ورق فولادی و ... می باشد.
از موارد دیگر ترکیب شیمیایی ورق می باشد. ترکیب شیمیایی ورق بر لایه های آلیاژی که در حین فرایند گالوانیزه به وجود می آیند تاثیرگذار می باشد. اکثر گزارش های محققین در ارتباط با ترکیب شیمیایی ورق و تاثیر آن در مقاومت خوردگی محصول نهایی می باشد و در مقالات اشاره ای به ترکیب شیمیایی ورق در قابلیت شکل پذیری نهایی نشده است اما به طور کلی حضور کربن و سیلیکون در فلز پایه بایستی مورد توجه قرار گیرد.
به طور کلی صنعت فولاد در زمره صنایع استراتژیک هر کشور قرار دارد چراکه عمده صنایع تولیدی به نحوی نیازمند محصولات فولادی هستند. فولاد اساسا یک کالای واسطه ای محسوب می شود و به عنوان نهاده در کارخانه های سازنده محصولات نهایی و پروژه های عمرانی به کار می رود و عنصری حیاتی و ضروری در صنعتی شدن کشور است. ورق های فولادی خصوصا ورق گالوانیزه از پر کاربردی ترین مواد اولیه در صنایع مختلفی همچون خودروسازی، لوله و پروفیل، مخازن تحت فشار، کانتینر سازی، کشتی سازی، لوازم خانگی و غیره هستند که حیات این صنایع وابسته به تامین این مواد است.
تکنولوژی پیچیده و هزینه های اولیه بالا از موانع اصلی در شکل گیری و توسعه صنایع فولاد است. علی رغم این موانع به دلیل نیاز بازار داخلی به محصولات فولادی و وجود منابع غنی سنگ آهن، صنایع فولادی بزرگی در کشور شکل یافته است. شرکت فولاد مبارکه را می توان یکی از اصلی ترین عناصر تولید ورق گالوانیزه بر شمرد.
در نوشتارهای قبلی تحت عنوان 5 کارخانه برتر تولید ورق گالوانیزه ایران و بررسی کنترل کیفیت ورق فولاد مبارکه به توضیح فرآیند تولید ورق گالوانیزه فولاد مبارکه پرداختیم. حال به تشریح مختصری خواهیم پرداخت.
در این جدول به بررسی مشخصاتی از ورق گالوانیزه که در هنگام خرید به آن نیاز دارید اعم از ضخامت، عرض، وزن و کیفیت آن پرداخته شده است.
از مباحث مهم در این صنعت قیمت گذاری محصولات است. در ابتدا قیمت ها به صورت دولتی و با هدف حمایت از مصرف کنندگان تعیین می شد که این مساله موجب کاهش نقدینگی در شرکت های فولادی گردید. در سال 82 با پیشنهاد کارشناسان این صنعت و به منظور جلوگیری از ورشکستگی آن، بورس فلزات تهران تشکیل گردید تا قیمت با ساز و کار بورس تعیین و یا اصطلاحا کشف شود. این مساله باعث دگرگونی در قیمت گذاری و شکل گیری مباحث جدیدی در این صنعت گردید. روش جدید قیمت گذاری سبب شد تا همواره نوعی عدم اطمینان نسبت به قیمت های آینده در میان تصمیم گیران و برنامه ریزان این صنعت شکل گیرد.
از زمان تشکیل بورس فلزات تاکنون همواره بخشی از محصولات شرکت فولاد مبارکه از طریق عرضه در بورس به فروش می رسد و قیمت کشف شده در تالار بورس مبنای قیمت محصولات شرکت قرار می گیرد. تا پیش از این، قیمت فولاد از طریق نظام قیمت گذاری تثبیتی تعیین می شد. با تشکیل بورس قیمت های دستوری حذف گردید و از این طریق مشکل کمبود نقدینگی کارخانجات برطرف گردید.
عرضه محصولات فولادی در بورس فلزات تهران نخستین تجربه در جهان است. چراکه در بورس های کالایی و یا فلزات معتبر دنیا محصولات خام عرضه می شود که این امر زمینه را برای شکل گیری رقابت در سمت عرضه کنندگان فراهم می کند. اما در بورس فولاد ایران، به دلیل تمایز در محصولات تولیدکنندگان، در هر دور معامله تنها یک عرضه کننده وجود دارد. هر شخص حقوقی می تواند با مراجعه به یکی از کارگزاران بورس کالا نسبت به ارائه درخواست خرید اقدام نماید. کارگزاران با ارایه درخواست های خرید در تالار بورس در نگام عرضه محصول توسط شرکت فولاد مبارکه براساس مکانیزم عرضه و تقاضا نسبت به خرید با قیمت های کشف شده اقدام می نمایند.
شرکت فولاد مبارکه به عنوان عرضه کننده، لیستی شامل مقدار عرضه و قیمت پایه پیشنهادی را با توجه به شرایط بازار یک روز قبل از روز مبادلاتی در اختیار بورس قرار می دهد. میزان عرضه و قیمت پیشنهادی توسط بورس منتشر می شود و خریداران از این دو عامل مطلع می شوند.
در صورتی که قیمت پایه عرضه مورد قبول متقاضیان باشد و میزان تقاضا برابر و یا کمتر از عرضه باشد، همان قیمت به عنوان قیمت نهایی ثبت می شود. اما اگر میزان تقاضا بیش تر از عرضه باشد ناظر بازار از عرضه کننده می خواهد که میزان عرضه را افزایش دهد تا بازار وارد رقابت نشود که به این حالت عرضه ثانویه می گویند. اگر با عرضه ثانویه هم میزان تقاضا از عرضه بیشتر باشد، بازار وارد رقابت می شود و قیمت های قابل قبول برای خریداران در سیستم ثبت می شود و براساس ترتیب نزولی قیمت ها تقاضا ها پذیرفته می شود تا مجموع تقاضای پذیرفته شده به حداکثر عرضه برسد.
حال اگر قیمت پایه عرضه مورد قبول خریداران نباشد و آن ها براساس شرایط بازار قیمت پایین تری را در نظر داشته باشند بازار وارد چانه زنی می شود و در صورتی که فولاد مبارکه با نرخ های تقاضا حاضر به معامله شود، قیمت نهایی کمتر از قیمت پایه خواهد شد.
با توجه به مکانیزم مشروحه پس از پایان معاملات رکورد معاملاتی آن روز که شامل موارد زیر است اعلام می شود.
در مراحل بعدی خریدها به فولاد مبارکه منعکس و نسبت به صدور سفارش و تولید محصول همانند دیگر سفارشات اقدام می گردد. در حدود دو هفته زمان نیاز است تا سفارش مشتری ثبت و تسویه حساب های لازم صورت پذیرد. به همین دلیل عرضه محصولات فولاد مبارکه در تالار بورس هر دو هفته یک بار صورت می گیرد. لازم به ذکر است که محصولات فولاد مبارکه به صورت معاملات سلف به فروش می رسد. قیمت کشف شده در بورس مبنای قیمت گذاری عرضه مجتمع فولاد به صورت مستقیم به متقاضیان است.
هم اکنون نزدیک به 20 درصد از کل تولیدات شرکت در بورس عرضه می شود. بقیه تولیدات شرکت مستقیما عرضه می شود. نمادهای محصولات عرضه شده فولاد مبارکه در بورس کالای ایران مطابق جدول زیر است. در حال حاضر مصرف محصولات فولادی کشور در حدود 12 میلیون تن است. در حدود 6 میلیون تن از این تقاضا توسط مجتمع فولاد مبارکه تامین می شود. در حدود 4 میلیون تن از طریق واردات تامین و نزدیک به دو میلیون تن توسط سایر شرکت های داخلی تولید می شود.
از جنبه های مهم ساختار بازار، تمرکز است. با استفاده از مفهوم تمرکز می توان ساختار بازار و رقابت و انحصار را مورد بررسی قرار داد. تمرکز، چگونگی و نحوه تقسیم بازار بین بنگاه های مختلف است و در اندازه گیری آن اندازه نسبی بنگاه ها مد نظر قرار می گیرد. همان طور که بیان شد در حدود پنجاه درصد از تقاضای بازار کشور توسط مجتمع فولاد مبارکه تامین می شود که حکایت از درجه بالای تمرکز در این بازار دارد.
در بین تولیدکنندگان داخلی مجتمع فولاد بنگاه مسلط است و شرکت های دیگر در قیمت گذاری از این شرکت پیروی می کنند. به طور کلی بازار محصولات صنایعی مانند سیمان، محصولات فولادی، آلومینیم که راه اندازی آن ها نیازمند سرمایه گذاری های کلانی است دارای ساختار انحصار چند جانبه است. بنگاه انحصاری فقط کالایی که جانشین دیگری ندارد تولید می کند و قیمت را تعیین می کند و این توانایی را دارد که قیمت را با توجه به فعالیت خود بالا یا پایین ببرد.
در بازار فولاد ایران ظرفیت تولید شرکت های موجود به مراتب کمتر از نیاز مصرفی کشور است بنابراین بخشی از تقاضای کشور از طریق واردات تامین می شود. وقتی دروازه های تجاری کشور کاملا باز باشد و صادرات یا واردات محصول با محدودیتی همراه نباشد محصول فولادی وارداتی می تواند جانشینی برای محصولات فولادی تولید داخل محسوب شود. بنابراین تعیین قیمت میلگرد و سایر محصولات فولادی در این بازار توسط هریک از بازیگران می تواند منجر به تغییر سهم آن ها از بازار شود.
در ساز و کار فعلی بورس کالا، تنها شرکت های تولیدی داخلی در بورس فعالیت می کنند. شرکت های تولیدی نیز تنها بخشی از تولیدات خود را در بورس عرضه می کنند. محصولات عرضه کنندگان از دید متقاضی دارای تفاوت است به عنوان مثال ورق فولادی تولید شده توسط مجتمع فولاد گیلان از لحاظ مشخصات فنی متمایز از محصول تولیدی مجتمع فولاد مبارکه است. به همین دلیل عرضه این شرکت ها در بورس به صورت همزمان انجام نمی شود.
از طرفی سایر شرکت های تولیدی نیز به صورت منظم در بورس شرکت نمی کنند. وجود چنین ساختاری در بورس سبب شده است تا شرایط رقابتی حکمفرما نباشد. بنابراین نمی توان در چنین ساختار منحصر به فردی از ساز و کارهای مرسوم بورس برای تعیین قیمت و قیمت گذاری استفاده کرد چرا که ساز و کار بورس برای بازارهایی با شرایط رقابتی طراحی شده است. اما هدف از عرضه محصولات فولاد مبارکه در بورس کالای ایران تعیین قیمت و کنترل بازار است. در این بازار در سمت عرضه کننده رقابتی ایجاد نمی شود و تنها در سمت تقاضا رقابت شکل می گیرد.
همان طور که ذکر شد کمتر از 20 درصد از ظرفیت تولید فولاد مبارکه در بورس عرضه می شود. سایر تولیدات در خارج از بورس به فروش می رسد. قیمت نمادهای عرضه شده مجتمع فولاد مبارکه در بورس، ملاک قیمت گذاری سایر محصولات این شرکت است. وابستگی مشخصات محصولات به ویژگی های مختلف ابعادی و فنی مانند ضخامت، عرض، طول، کیفیت، وزن، کلاف، وضعیت لبه، صافی سطح و چندین ویژگی قابل انتخاب دیگر سبب شده است که تولید براساس سفارش ضروری شود. قیمت سایر محصولات این شرکت براساس فرمول های تعریف شده ای از قیمت های کشف شده در بورس محاسبه می شود. در واقع قیمت نمادهای بورس، پایه قیمتی سایر محصولات است.
همواره و به طور معمول پس از توافق با مشتری برای فروش یک محصول و صدور سفارش مربوط به آن، طی یک دوره زمانی مشخص محصول تولید و تحویل می گردد. این نوع محصول را محصول مطابق با سفارش می نامند. عرضه محصولات این شرکت در بازار داخلی از طریق چهار کانال توزیعی صورت می گیرد.
اداره فروش مرکزی: مسئولیت فروش محصولات به کارخانجات با زمینه های لوله و انتقال سیالات، خودرو و قطعات آن، مخازن تحت فشار، سیلندر گاز مایع، سوله و اسکلت فلزی، ماشین آلات صنعتی و صنایع فلزی سبک را بر عهده دارد. فروش محصولات به کارخانجات لوله و پروفیل ساختمانی، لوازم خانگی و بهداشتی، صنایع کشاورزی، صنایع بسته بندی و قوطی سازی، صنایع الکتریکی و تانک و مخازن بر عهده اداره فروش مرکزی است. همچنین برای دریافت قیمت پروفیل ساختمانی میتوانید به بخش قیمت روز پروفیل یا صفحه‌ی اصلی سایت مرکز آهن مراجعه کنید.
با توجه به میزان بالای تولید شرکت عرضه محصول در سطح خرده فروشی نمی تواند مستقیما توسط شرکت صورت گیرد. شرکت های خدماتی با فراهم کردن امکاناتی مثل انبار و تجهیزات برش، محصولات عمدتا انباری را از فولاد خریداری و با برش و خرد کردن در اختیار کارخانه های تولیدی کوچک و مصرف کنندگان خرد قرار می دهند. واحد مراکز خدماتی فروش محصولات به مراکز خدماتی توزیع کننده محصول بین مصرف کنندگان جزء، شرکت های تعاونی صنوف تولیدی و کارگاه های تولیدی واقع در استان های کمتر بهره مند را بر عهده دارد. اما فروش محصول از طریق بورس کالا به کلیه متقاضیان خرید از طریق اداره فروش بورس کالا صورت می گیرد.
شناسه هر ورق تولیدی شامل شماره کویل، ضخامت ورق و عرض آن است. ورق های گالوانیزه دارای ضخامت های 0.6، 0.9، 1.2، 1.5، 2 و با عرض های 1250 و 1500 میلی متر هستند. در حین تولید یک ورق پارامترهای موثر در تعیین جرم پوشش توسط اپراتور تحت کنترل بوده و ممکن است چندین بار توسط وی تغییر کند.