لوله (pipe) در حقیقت یک شی استوانهای شکل تو خالی است که سطح مقطع آن میتواند دایره، مربع و یا مستطیل باشد. طول لوله فولادی بسته به نوع کاربری و استاندارد تولید لوله متغیر است. لوله عمدتاً برای انتقال موادی که میتواند جریان داشته باشد مانند مایعات و گازها (سیالات)، دوغاب و پودرها مورداستفاده قرار میگیرد. این لوله ها در صنعت با عنوان لوله های آهنی، لوله های فولادی و لوله های فلزی شناخته می شوند. لولهها از مواد مختلفی چون فولاد، آهن، چدن، مس، آلومینیوم، پلیمر، شیشه و… ساخته می شود که در ادامه قصد داریم به معرفی انواع لوله های فولادی و استاندارد لوله های فولادی بپردازیم. برای اطلاع از قیمت لوله و سایر سایزها می توانید به سایت مرکزآهن مراجعه کنید.
در این مقاله مرکز آهن سعی شده که در مورد استانداردهای لوله درزدار صحبت شود. همان طور که می دانید این محصول در طی فرآیند تولید به گونهای ساخته می شود که دارای نقطه جوش و درز باشد. این لوله ها از قیمت ورق فولادی تشکیل شده اند و به دو روش جوش کاری زیر پودری (SAW) و جوش کاری مقاومت الکتریکی (ERW) تولید میشوند. لوله های درزدار در زبان انگلیسی به Welded pipe معروف هستند. در ادامه به بررسی کامل انواع استانداردهای موجود برای این لولهها و جدول استاندارد لولههای فولادی خواهیم پرداخت.
در این میان، استاندارد ساخت لوله فولادی و استاندارد تولید لوله نقش مهمی در تعیین کیفیت، ضخامت و مقاومت نهایی محصول دارند. عوامل مؤثر بر قیمت آهن و لوله های فولادی نیز تا حد زیادی به همین استانداردها و روش های تولید وابسته اند. بر اساس استاندارد لوله فولادی بدون درز و استاندارد لوله های فولادی درزدار، ابعاد، طول لوله فولادی، و قطر استاندارد لوله فولادی با دقت مشخص می شود. همچنین در جدول استاندارد لوله های فولادی PDF یا جدول استاندارد لوله های فولادی API می توان جزئیات دقیق تری از سایز استاندارد لوله فولادی و استاندارد لوله 6 اینچ مشاهده کرد.
به طور مثال مختصری از داستان تشکیل یکی از این موسسات را در این مطلب عنوان میکنیم. انجمن مهندسان مکانیک آمریکا که در زبان انگلیسی به American Society of Mechanical Engineers معروف است به صورت اختصاری به ASME شهرت یافته است. این انجمن در ابتدا از تعدادی صنعتگر که گروه کوچکی بودند آغاز به کار کرد. هدف این گروه کوچک تدوین و یک پارچه سازی استاندارد دیگهای بخار بود تا استفاده برای همه یکسان باشد اما به مرور این گروه کوچک به یک سازمان بزرگ تبدیل شد که استانداردسازی محصولات را برای تمامی رشتههای مهندسی انجام داد.
استاندارد های تدوین شده توسط این انجمن شامل استاندارد لوله های آهنی، استاندارد لوله های فلزی، و استانداردهای لوله فولادی درزدار و بدون درز است که در صنایع مختلف مانند نفت، گاز و آب رسانی کاربرد دارند. در جدول استاندارد لوله فلزی و جدول استاندارد لوله فولادی، ابعاد استاندارد لوله فولادی و وزن هر سایز نیز بر اساس همین استانداردها تنظیم شده است.
این اقدامات را از طریق نشریات تخصصی و منابع انسانی ارزشمند، کنفرانس و همایشهای معتبر، جهانی کرد. یکی از اقدامات این انجمن کدسازی برای استاندارد لولههای درزدار و انجام فرآیند لوله کشی است. این کدنویسیها در زمینه لوله به ASME B31 معروف است.
در نهایت، آشنایی با جدول استاندارد سایز لوله های فولادی درزدار و جدول استاندارد ضخامت لوله های فولادی، به مهندسان کمک می کند تا در انتخاب ابعاد، ضخامت و فشار مجاز لوله ها تصمیم دقیق تری بگیرند. برای دانلود جدول استاندارد لوله های فولادی می توانید از منابع رسمی معتبر استفاده کنید تا به آخرین نسخه های استاندارد دسترسی داشته باشید.
لوله کشی از نظر فنی به سه دسته تقسیم می شود پایپینگ (piping)یعنی این که لوله کشی در داخل محدوده ساختمان یا واحد مورد نظر است. پایپ لاین (pipeline )این لوله کشی برای مسیرهای طولانی که حتی نیاز باشد از پروژه خارج شود. پلامینگ (plumbing) که در زمینه تاسیسات بهداشتی و بعضا لوله کشی های فاضلابی است. هر سه این موارد را اصطلاحا پایپینگ می گویند. باید به این نکته توجه کرد که این کد به 7 بخش تقسیم میشود که در جدول زیر میتوانید ملاحظه نمایید.
جدول استاندارد ASME B31 لوله های فولادی و موارد کاربرد
| ردیف | نام کد | بخش تدوین شده | کاربرد | |
| 1 | کد B31.1 | لوله کشی نیروگاهی | Power Piping | مصرف این کد بیشتر در واحدهای صنعتی و تجاری است و البته در نیروگاه هایی که برق تولید می کنند و مکان هایی که نیاز به سیستم های حرارتی زمین گرمایی دارند. این محصول را در سیستم های گرمایش و سرمایش مرکزی استفاده می کنند. |
| 2 | کد B31.3 | لوله کشی فرآیندی | Process Piping | در پالایشگاه های نفتی، صنایع دارویی و ... مورداستفاده قرار می گیرد. |
| 3 | کد B31.4 | خطوط لوله انتقال مایعات و اسلاری ها | Pipeline Transportation Systems for Liquids and Slurries | مربوط به لوله کشی یا پایپینگ انتقال محصولات و سیالات می شود که بین ترمینال ها و ایستگاه های پمپاژ قرار می گیرد |
| 4 | کد B31.5 | لوله کشی برودتی و اجزای انتقال حرارت | Refrigeration Piping and Heat Transfer Components | پایپینگ میردها و میردهای ثانویه استفاده می شود. |
| 5 | کد B31.8 | لوله کشی توزیع و انتقال گاز | Gas Transmission and Distribution Piping Systems | برای انتقال گاز استفاده می شود مثل گاز کمپرسورها و خطوط انتقال جمع آوری گاز |
| 6 | کد B31.9 | لوله کشی ساختمانی | Building Services Piping | پایپینگ ساختمان های صنعتی، موسسات تجاری، عمومی و بلوک های ساختمانی که نیاز به محدوده سایز و فشار و دما ندارد. |
| 7 | کد B31.12 | لوله کشی و خطوط لوله هیدروژنی | Hydrogen Piping and Pipelines | برای انتقال لجن ها در داخل ایستگاه های پمپاژ استفاده می شود. |
در جدول زیر لیست کامل استانداردهای موجود برای لوله های فولادی درزدار و بدون درز را مشاهده میکنید.
| ردیف | استاندارد | مشخصات |
| 1 | SPEC 5L | این مشخصات برای استاندارد نوع ماده و ابعاد لوله های استیل جوشی و بدون درز است که بیشتر برای انتقال سیالات است |
| 2 | ASTM A 106 ASME SA 106 | این مورد برای سرویس های دما بالا است که شامل استاندارد فنی لوله کربن استیل بدون درز می شود |
| 3 | ASTM A 333 ASME SA 333 | این مورد برای سرویس هایی است که دمای پایینی دارند |
| 4 | ASTM A 335 ASME SA 335 | برای سرویس های دما بالای لوله های استیل با آلیاژ آهنی بدون درز استفاده می شود |
| 5 | ASTM A 520 | این مورد برای ملزومات جانبی لوله و سرویس های دما بالا استفاده می شود. |
| 6 | ASTM A 530 ASME SA 530 | برای روش های کاربردی آزمایش، تست و فشار انجام می شود. |
| 7 | ASME B 36.10 | برای بررسی قطرهای بیرونی لوله، ضخامت دیواره و وزن ها انجام می شود. فقط برای قطرهای بین 18 تا 24 اینچ است |
| 8 | BS 3059 | برای لوله های با تنش کششی پایی در دماهای بالا که بدون خواص هستند. |
| 9 | DIN 1626 | برای کاربردهای خاص و شرایط فنی بدون درز کربن استیل است. |
| 10 | DIN 2394 | این استاندارد برای قطرهای خارجی لوله ضخامت دیواره وزن ها و تحمل لوله مفید است |
| 11 | DIN 2394 deel 2 | کاربرد DIN 2394 را دارد منتها برای ابعاد و شرایط متفاوت به کار می آید |
| 12 | DIN 2440 | برای حداکثر فشار 25 بار در زمینه مایعات و فشار 10 بار برای هوا و گازهای بی خطر کاربرد دارد. |
| 13 | DIN 2441 | برای تیوپ های بخار |
| 14 | DIN 2448 | برای قطرهای بیرونی لوله و ضخامت دیواره ها استفاده می شود. |
| 15 | DIN 2458 | برای تیوپ های استیل جوشی قطرهای بیرونی لوله و ضخامت دیواره ها استفاده می شود |
| 16 | DIN 2470-1 | برای لوله های گاز |
| 17 | DIN 17121 | نوار کربن استیل رل شده حرارتی یا ساختاری از جنس استیل |
| 18 | DIN 17175 | برای تیوپ های استیل بدون درز که در برابر حرارت مقاومند |
| 19 | DIN 30670 | برای پوشش پلی اتیلن تیوپ و لوله |
| 20 | EN 10025 | از استانداردهای اروپایی است که برای استیل های کربن دار و رل های حرارتی استفاده می شود |
| 21 | EN 10210-1 | استاندارد اروپایی است که برای قسمت های مخروطی شکل است |
| 22 | EN 10210-2 | برای مقاطع مربعی، مستطیلی یا دایره ای شکل استفاده می شود. |
| 23 | ISO 65 Light series II | برای بحث های فنی، ابعاد، ضخامت دیواره، وزن و تحمل بار است |
| 24 | ISO 2938 | مشخصه استاندارد برای ابعاد اسمی لوله و نصب لوله استفاده می شود. |
| ردیف | استاندارد | کاربرد |
| 1 | AWWA-C200 | استاندارد لوله انتقال آب با قطر 6 اینچ و بالاتر |
| 2 | ASTM A252 | برای مصارف پایل لوله های بدون درز و با درز |
| 3 | IPS-M-PI-190 | لوله های انتقال نفت و گاز |
| 4 | EN10208 | انتقال مایعات احتراق پذیر |
| 5 | ISO313183 | لوله های فولادی در صنایع نفت و گاز |
| 6 | ANSI/AWWAC210 | استاندارد برای سیستم اپوکسی مایع در داخل و خارج خطوط لوله آب |
| 7 | API5L PSL2 | استانداردهای نفت و گاز |
| 8 | IGS-TP-010 | پوشش سه لایه |
| 9 | CSA Z245.1 | استاندارد لوله با جوش اسپیرال برای استفاده از خطوط لوله نفت و گاز |
امروزه استانداردهای متنوعی برای تولید لوله مشاهده میکنید. هر یک از این استانداردها با دلیل خاصی بوجود آمدهاند. هر یک از این استانداردها را می توانید برای ساخت لولهای خاص مشاهده و استفاده کنید. بیشتر استانداردهایی که برای ساخت لوله های فولادی استفاده می شود از کشور آمریکا است. در زیر می توانید لیست موسسه های استانداد و تحقیقات متعلق به کشورهای معتبر از جمله ایران را مشاهده کنید.
در میان این استانداردها، مواردی مانند جدول استاندارد لوله های فولادی درزدار و جدول استاندارد لوله های فولادی بدون درز از پرکاربرد ترین منابع مهندسی محسوب می شوند. این جداول شامل اطلاعات دقیقی از قطر استاندارد لوله های فولادی، ضخامت و جدول استاندارد وزن لوله های فولادی هستند که در طراحی و انتخاب نوع لوله نقش مهمی دارند. استاندارد لوله های درزدار معمولاً در صنایع ساختمانی، تأسیساتی و انتقال سیالات کم فشار استفاده می شود و به کمک این جداول می توان ابعاد و ویژگی های مکانیکی لوله ها را به درستی تعیین کرد.
سایز لولههای فولادی به ویژگیهای مختلفی مانند قطر، ضخامت دیواره و طول بستگی دارد. انتخاب سایز مناسب برای لولههای فولادی به مقصد استفاده و نیازهای پروژه یا کاربری خاص و همچنین استانداردهای مربوطه بستگی دارد. برای مثال، اگر به دنبال لولههای فولادی برای سیستم لوله کشی گاز طبیعی هستید، شما باید با استانداردهای مربوطه مطابقت داشته باشید. این استانداردها ممکن است ASTM (American Society for Testing and Materials) یا EN (European Norms) و غیره باشند. همچنین، شما باید قطر و ضخامت دیواره لولهها را با توجه به فشار و مقدار گاز مورد نیاز در نظر بگیرید.
برای مثال، یک لوله فولادی با سایز 6 اینچ و ضخامت دیواره 0.25 اینچ متفاوت از یک لوله با سایز 8 اینچ و ضخامت دیواره 0.5 اینچ است. در اینجا مقادیر این سایزها به عنوان مثال آمدهاند و شما باید بر اساس نیازهای خود سایز مناسب را انتخاب کنید. در ادامه جدول سایز لوله های فولادی برای تصمیم گیری بیشتر برای شما آورده شده است. در کل برای انتخاب سایز لوله فولادی مناسب لازم است با مهندسان و متخصصان مربوطه مشورت کنید و استانداردها و نیازهای پروژه خود را درنظر بگیرید. برای درک بهتر سایز لوله فولادی میتوانید به مقاله اسکجول لوله در سایت مرکزآهن مراجعه کنید.
| ابعاد لوله های بدون درز استیل ASME B36.19 | ابعاد لوله های بدون درز فولادی استاندارد ASME B36.10 | OD MM | NOMINAL PIPE SIZE INCHES | |||||||||||||||
| 80S | 40S | 10S | 5S | XXS | 160 | 140 | 120 | 100 | 80 | XS | 60 | 40 | STD | 30 | 20 | 10 | ||
| 2.41 0.48 | 1.73 0.36 | 1.24 0.28 | THK:MM ضخامت براساس میلیمتر UNIT WEIGHT KG/M وزن هر متر طول | 2.41 0.47 | 2.41 0.47 | 1.73 0.37 | 1.73 0.37 | 1.45 0.32 | 1.24 0.28 | 10.30 | 1.8 | |||||||
| 3.02 0.82 | 2.24 0.64 | 1.65 0.51 | 3.02 0.80 | 3.02 0.80 | 2.24 0.63 | 2.24 0.63 | 1.85 0.54 | 1.65 0.49 | 13.70 | 1.4 | ||||||||
| 3.20 1.12 | 2.31 0.86 | 1.65 0.64 | 3.20 1.10 | 3.20 1.10 | 2.31 0.84 | 2.31 0.84 | 1.85 0.70 | 1.65 0.63 | 17.10 | 3.8 | ||||||||
| 3.73 1.65 | 2.77 1.30 | 2.11 1.01 | 1.65 0.82 | 7.47 2.55 | 4.78 1.95 | 3.73 1.62 | 3.73 1.62 | 2.77 1.27 | 2.77 1.27 | 2.41 1.12 | 2.11 1.00 | 21.30 | 1.2 | |||||
| 3.91 2.24 | 2.87 1.71 | 2.11 1.31 | 1.65 1.04 | 7.82 3.64 | 5.56 2.90 | 3.91 2.20 | 3.91 2.20 | 2.87 1.69 | 2.87 1.69 | 2.41 1.44 | 2.11 1.28 | 26.70 | 3.4 | |||||
| 4.55 3.29 | 3.38 2.55 | 2.77 2.13 | 1.65 1.33 | 9.09 5.45 | 6.35 4.24 | 4.55 3.24 | 4.55 3.24 | 3.38 2.50 | 3.38 2.50 | 2.90 2.18 | 2.77 2.09 | 33.40 | 1 | |||||
| 4.85 4.56 | 3.56 3.46 | 2.77 2.76 | 1.65 1.68 | 9.70 7.77 | 6.35 5.61 | 4.85 4.47 | 4.85 4.47 | 3.56 3.39 | 3.56 3.39 | 2.97 2.87 | 2.77 2.70 | 42.20 | 1.4 1 | |||||
| 5.08 5.51 | 3.68 4.13 | 2.77 3.17 | 1.65 1.95 | 10.15 9.56 | 7.14 7.25 | 5.08 5.41 | 5.08 5.41 | 3.68 4.05 | 3.68 4.05 | 3.18 3.53 | 2.77 3.11 | 48.30 | 1.2 1 | |||||
| 5.54 7.63 | 3.91 5.54 | 2.77 4.01 | 1.65 2.44 | 11.07 13.44 | 8.74 11.11 | 5.54 7.48 | 5.54 7.48 | 3.91 5.44 | 3.91 5.44 | 3.18 4.48 | 2.77 3.93 | 60.30 | 2 | |||||
| 7.01 11.64 | 5.18 8.81 | 3.05 5.36 | 2.11 3.77 | 14.02 20.39 | 9.53 14.92 | 7.01 11.41 | 7.01 11.41 | 5.16 8.63 | 5.16 8.63 | 4.78 8.04 | 3.05 5.26 | 73.00 | 1.2 2 | |||||
| 7.62 15.59 | 5.49 11.52 | 3.05 6.59 | 2.11 4.60 | 15.24 27.68 | 11.13 21.35 | 7.62 15.27 | 7.62 15.27 | 5.49 11.29 | 5.49 11.29 | 4.78 9.92 | 3.05 6.45 | 88.90 | 3 | |||||
| 8.08 19.01 | 5.74 13.84 | 3.05 7.55 | 2.11 5.29 | 8.08 18.63 | 8.08 18.63 | 5.74 13.57 | 5.74 13.57 | 4.78 11.41 | 3.05 7.40 | 101.60 | 1.2 3 | |||||||
| 8.56 22.77 | 6.02 16.40 | 3.05 8.52 | 2.11 5.96 | 17.12 41.03 | 13.49 33.54 | 11.13 28.32 | 8.56 22.32 | 8.56 22.32 | 6.02 16.07 | 6.02 16.07 | 4.78 12.91 | 3.05 8.36 | 114.30 | 4 | ||||
| 9.53 31.59 | 6.55 22.20 | 3.40 11.82 | 2.77 9.67 | 19.05 57.43 | 15.88 49.11 | 12.70 40.28 | 9.53 30.97 | 9.53 30.97 | 6.55 21.77 | 6.55 21.77 | 3.40 11.57 | 141.30 | 5 | |||||
| 10.97 43.42 | 7.11 28.83 | 3.40 14.13 | 2.77 11.55 | 21.95 79.22 | 18.26 67.56 | 14.27 54.20 | 10.97 42.56 | 10.97 42.56 | 7.11 28.26 | 7.11 28.26 | 3.40 13.84 | 168.30 | 6 | |||||
| 12.70 65.59 | 8.18 43.39 | 3.76 20.37 | 2.77 15.09 | 22.23 107.92 | 23.01 111.27 | 20.62 100.92 | 18.26 90.44 | 15.09 75.92 | 12.70 64.64 | 12.70 64.64 | 10.31 53.08 | 8.18 42.55 | 8.18 42.55 | 7.04 36.81 | 6.35 33.31 | 3.76 19.96 | 219.10 | 8 |
| 12.70 83.19 | 9.27 61.52 | 4.19 28.34 | 3.40 23.08 | 25.40 155.15 | 28.58 172.33 | 25.40 155.15 | 21.44 133.06 | 18.26 114.75 | 15.09 96.01 | 12.70 81.55 | 12.70 81.55 | 9.27 60.31 | 9.27 60.31 | 7.80 51.03 | 6.35 41.77 | 4.19 27.78 | 273.10 | 10 |
| 12.70 99.43 | 9.52 75.52 | 4.57 36.73 | 3.96 31.89 | 25.40 186.97 | 33.32 238.76 | 28.58 208.14 | 25.40 186.97 | 21.44 159.91 | 17.48 132.08 | 12.70 97.46 | 14.27 108.96 | 10.31 79.73 | 9.53 73.88 | 8.38 65.20 | 6.35 49.73 | 4.57 36.00 | 323.90 | 12 |
| 4.78 42.14 | 3.96 35.06 | 35.71 281.70 | 31.75 253.56 | 27.79 224.65 | 23.83 194.96 | 19.05 158.10 | 12.70 107.39 | 15.09 126.71 | 11.13 94.55 | 9.53 81.38 | 9.53 81.33 | 7.92 67.90 | 6.35 54.69 | 355.60 | 14 | |||
| 4.78 48.26 | 4.19 42.41 | 40.49 365.35 | 36.53 333.19 | 30.96 286.64 | 26.19 245.56 | 21.44 203.53 | 12.70 123.30 | 16.66 160.12 | 12.70 123.30 | 9.53 93.27 | 9.53 93.27 | 7.92 77.83 | 6.35 62.64 | 406.40 | 16 | |||
| 7.78 60.46 | 4.19 47.77 | 45.24 459.37 | 39.67 408.26 | 34.93 363.56 | 29.36 309.62 | 23.88 254.55 | 12.70 139.15 | 19.05 205.74 | 14.27 155.80 | 9.53 105.16 | 11.13 122.38 | 7.92 87.71 | 6.35 70.57 | 457 | 18 | |||
| 5.54 70.00 | 4.78 60.46 | 50.01 564.81 | 44.45 508.11 | 38.10 441.49 | 32.54 381.53 | 26.19 311.17 | 12.70 155.12 | 20.62 247.83 | 15.09 183.42 | 9.53 117.15 | 12.70 155.12 | 9.53 117.15 | 6.35 78.55 | 508 | 20 | |||
| 5.54 77.06 | 4.78 66.57 | 53.98 672.26 | 47.63 600.63 | 41.28 527.02 | 34.93 451.42 | 28.58 373.83 | 12.70 171.09 | 22.23 294.27 | 9.53 129.13 | 12.70 171.09 | 9.53 129.13 | 6.35 86.54 | 559 | 22 | ||||
| 6.35 96.37 | 5.54 84.16 | 59.54 808.22 | 52.37 720.15 | 46.02 640.03 | 38.89 547.71 | 30.96 442.08 | 12.70 187.06 | 24.61 355.26 | 17.48 255.41 | 9.53 141.12 | 14.27 209.64 | 9.53 141.12 | 6.35 94.53 | 610 | 24 | |||
| 12.70 202.72 | 9.53 152.87 | 12.70 202.72 | 7.92 127.36 | 660 | 26 | |||||||||||||
| 7.92 150.36 | 6.35 120.72 | 12.70 218.69 | 9.53 164.85 | 15.88 271.21 | 12.70 218.69 | 7.92 137.32 | 711 | 28 | ||||||||||
| 12.70 234.67 | 9.53 176.84 | 15.88 292.18 | 12.70 234.67 | 7.92 147.28 | 762 | 30 | ||||||||||||
| 12.70 250.64 | 17.48 342.91 | 9.53 188.82 | 15.88 312.15 | 12.70 250.64 | 7.92 157.24 | 813 | 32 | |||||||||||
| 12.70 266.61 | 17.48 364.90 | 9.53 200.31 | 15.88 332.12 | 12.70 266.61 | 7.92 167.20 | 864 | 34 | |||||||||||
| 12.70 282.27 | 19.05 420.42 | 9.53 212.56 | 15.88 351.70 | 12.70 282.27 | 7.92 176.96 | 914 | 36 | |||||||||||
| 12.70 298.24 | 9.53 224.54 | 965 | 38 | |||||||||||||||
| 12.70 314.22 | 9.53 236.53 | 1016 | 40 | |||||||||||||||
| 12.70 330.19 | 9.53 248.52 | 1067 | 42 | |||||||||||||||
| 12.70 346.16 | 9.53 260.50 | 1118 | 44 | |||||||||||||||
| 12.70 351.82 | 9.53 272.25 | 1168 | 46 | |||||||||||||||
| 12.70 377.79 | 9.53 284.24 | 1219 | 48 | |||||||||||||||
جدول ضخامت لوله های فولادی درزدار یکی از مهم ترین منابع برای انتخاب نوع لوله در پروژه های صنعتی، ساختمانی و تاسیساتی است. ضخامت لوله فولادی نقش مستقیمی در تحمل فشار، مقاومت در برابر خوردگی و دوام مکانیکی آن دارد. در این جدول، مشخصات فنی انواع لوله های فولادی با درز مستقیم (ERW) و درز مارپیچ (Spiral Welded) بر اساس استانداردهای بین المللی و ملی آورده می شود.
در جدول استاندارد لوله های فولادی درزدار، اطلاعاتی مانند قطر خارجی، ضخامت دیواره، وزن هر متر لوله و فشار کاری مجاز درج می شود. به عنوان مثال، در استاندارد لوله فولادی DIN 2440 و استاندارد لوله فولادی API 5L، ضخامت لوله ها بر اساس سایز اسمی (Nominal Pipe Size) و نوع کاربرد مشخص می شود. این جدول در قالب فایل های PDF و Excel نیز قابل دانلود است و با عنوان هایی مثل
«جدول استاندارد سایز لوله های فولادی درزدار PDF» یا «جدول ضخامت لوله های فولادی» شناخته می شود.
در انتخاب ضخامت مناسب، باید به قطر استاندارد لوله فولادی و نوع سیال عبوری توجه داشت. برای مثال، لوله های بسیار نازک برای انتقال سیالات کم فشار یا تهویه مناسب هستند، در حالی که لوله های ضخیم تر برای خطوط انتقال گاز و نفت تحت فشار به کار می روند.
استاندارد ضخامت لوله های فولادی شامل دستورالعمل هایی برای تعیین حداقل ضخامت مجاز، روش ساخت و بازرسی فنی است. این استانداردها توسط مؤسسات معتبری مانند ASME، ASTM، DIN و ISIRI تدوین شده اند. در نهایت، مطالعه ی دقیق جدول استاندارد ضخامت لوله های فولادی درزدار به شما کمک می کند تا لوله ای با طول، قطر و ضخامت استاندارد برای پروژه خود انتخاب کنید.
| NPS (اینچ) | قطر بیرونی OD (میلی متر) | ضخامت SCH 10 (میلی متر) | ضخامت SCH 40 (میلی متر) | ضخامت SCH 80 (میلی متر) |
|---|---|---|---|---|
| 1/2 | 21.3 | 2.11 | 2.77 | 3.73 |
| 3/4 | 26.7 | 2.11 | 2.87 | 3.91 |
| 1 | 33.4 | 2.77 | 3.38 | 4.55 |
| 1.5 | 48.3 | 2.77 | 3.68 | 5.08 |
| 2 | 60.3 | 2.77 | 3.91 | 5.54 |
| 3 | 88.9 | 3.05 | 5.49 | 7.62 |
| 4 | 114.3 | 3.05 | 6.02 | 8.56 |
| 6 | 168.3 | 3.05 | 7.11 | 10.97 |
| 8 | 219.1 | 3.05 | 8.18 | 12.70 |
| 10 | 273.1 | 3.40 | 9.27 | 15.09 |
جدول تحمل فشار لوله های فولادی ابزاری کلیدی برای تعیین ظرفیت مجاز کاری لوله ها در شرایط مختلف دمایی و فشاری است. هرچه ضخامت لوله فولادی بیشتر باشد، توان تحمل فشار داخلی نیز افزایش می یابد.
این جدول معمولاً برای هر استاندارد ساخت لوله فولادی مانند ASME B36.10، ASTM A106، DIN 2448 و EN 10210 منتشر می شود.
در جدول استاندارد لوله های فولادی بدون درز (Seamless Pipe) معمولاً مقادیر تحمل فشار بیشتر از جدول استاندارد لوله های فولادی درزدار است؛ زیرا در لوله های بدون درز نقطه جوش وجود ندارد و ساختار آن ها یکپارچه است. به همین دلیل، در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، از استاندارد لوله فولادی بدون درز بیشتر استفاده می شود. در طراحی خطوط انتقال، باید قطر استاندارد لوله، طول لوله فولادی، ضخامت دیواره و فشار کاری مجاز با دقت بررسی شود. برای مثال:
لوله های فولادی با ضخامت زیاد (Schedule 80 و 160) در سیستم های فشار بالا کاربرد دارند.
لوله های بسیار نازک یا Thin Wall Pipes برای کاربردهای تهویه و جریان های کم فشار استفاده می شوند.
در جدول استاندارد سایز لوله های فولادی، اطلاعاتی نظیر قطر خارجی، ضخامت اسمی و فشار مجاز در دماهای مختلف درج شده است. مطالعه ی این جدول به مهندسان کمک می کند تا انتخابی ایمن و اقتصادی داشته باشند.
این داده ها معمولاً در قالب PDF جدول استاندارد لوله های فولادی یا جدول تحمل فشار لوله های آهنی و فولادی منتشر می شوند و می توان آن ها را از مراجع رسمی مانند ASME یا ISIRI دانلود کرد.
در نهایت، آگاهی از استانداردهای لوله فلزی و استفاده از جدول استاندارد لوله های فولادی API، نقش مهمی در جلوگیری از حوادث صنعتی، کاهش هزینه تعمیرات و افزایش عمر مفید سیستم های لوله کشی دارد.
| NPS (اینچ) | قطر بیرونی OD (میلی متر) | فشار مجاز SCH 10 (bar) | فشار مجاز SCH 40 (bar) | فشار مجاز SCH 80 (bar) |
|---|---|---|---|---|
| 1/2 | 21.3 | 273.4 | 358.9 | 483.3 |
| 3/4 | 26.7 | 218.1 | 296.7 | 404.2 |
| 1 | 33.4 | 229.0 | 279.3 | 376.0 |
| 1.5 | 48.3 | 158.1 | 210.3 | 290.3 |
| 2 | 60.3 | 126.4 | 178.9 | 253.4 |
| 3 | 88.9 | 94.7 | 170.3 | 236.7 |
| 4 | 114.3 | 73.7 | 145.3 | 206.6 |
| 6 | 168.3 | 50.1 | 116.7 | 179.6 |
| 8 | 219.1 | 38.4 | 103.0 | 160.0 |
| 10 | 273.1 | 34.4 | 93.7 | 152.5 |
لولههای فولادی را میتوان از جهات مختلف دسته بندی کرد.
انواع لوله های فولادی بر اساس ماده اولیه:
انواع لوله های فولادی بر اساس روش تولید:
در تمامی روشهایی که برای تولید لوله انتخاب میشود، ابتدا فولاد خام داخل قالبهای مخصوص ریخته خواهد شد. فولاد خام به معنی شمش فولادی گداخته و یا ورق فولادی است. پس از اینکه فولاد خام در قالب ریخته شد، فرآیندهای مختلفی از جمله کشش، نورد و سوراخکاری روی آن انجام میشود و از نتیجه آن لولههای فولادی تبدیل میشود. این لولهها از نوع بدون درز و تو خالی هستند. برای تولید لولههای درزدار از ورقهای فولادی استفاده شده، این ورقها به شکل استوانهای درآمده و به هم جوش داده میشوند.
ورقهای فولادی را به دو صورت جوشکاری میکنند:
کاربرد لوله های فولادی
لوله های فولادی در ساخت لوله های زیر بسیار پرکاربرد هستند:
لولههای فولادی متداول ترین نوع لوله مورداستفاده در سیستمهای آب رسانی هستند. این مقاطع همچنین در ایجاد خطوط لولههای گاز طبیعی و سیستم فاضلاب مورد استفاده قرار میگیرند. استحکام بالا و مقاومت شدید در برابر صدمات ناشی از خطاهای انسانی، ریشه درختان و شرایط آب و هوایی وخیم، این مقاطع را به گزینهای ایده آل برای اکثر سیستمهای تأمین آب و فاضلاب تبدیل میکند. ویژگیهای بالا این امکان را فراهم کردهاند که لولههای فولادی برخلاف وجود مشکلاتی مثل شوک، فشار، لرزش و … در زیر زمین دوام بالایی داشته باشند و آسیب نبینند. از طرف دیگر، مقاومت بالایی که لولههای فولادی در برابر زنگ زدگی، خوردگی و … نشان میدهند آنها را به انتخابی عالی برای سیستمهای تامین آب تبدیل کرده است.
امروزه در ساختمان سازی از لولههای فولادی و سیستمهای قابدار زیاد استفاده میشود. برای ساخت نرده، تیر، حصارکشی، داربست، اگزوز و … نیز از این لولهها استفاده میشود. دوام و استحکام لوله های فولادی، آنها را به گزینهای عالی برای محافظت از خطوط حساس مانند تأسیسات زیرزمینی و شاه لولههای آب (لولههای زیرزمینی که وظیفه انتقال آب را به منازل دارند)، تبدیل کرده است. لولههای فولادی سیاه بهترین گزینه برای لولههای آب گرم و لولههای انتقال گاز هستند، زیرا این نوع مقاطع دارای یک پوشش اکسید آهن در قسمت خارجی بوده که آنها را برای این هدف مناسب میسازد. لولههای فولادی کربنی در صنعت خودرو کاربرد گسترده ای دارد. آنها به طور ویژه برای تولید نوار نقاله ایده آل هستند.
لوله های درز دار چگونه تولید می شوند؟
رولهای فولادی را وارد دستگاه میکنند و پس از این که دستگاه آنها را باز کرد و ورقها کاملا باز شدند از غلتکهای نورد عبور میدهند تا به شکل گرد در بیایند و توسط دستگاه فرم دهی شوند و به شکل لوله در میآیند که در همان دستگاه سایز آن را تغییر میدهند و به مرحله تست کونیک میفرستند که به آن در اصطلاح روش نورد میگویند. البته استفاده از این روش در تولید لولههای شوفاژی و پروفیلهایی که در داخل ساختمان ساخته میشوند، به کار برده میشود. روش تولید را میتوان به عنوان یکی از عوامل تاثیرگذار روی قیمت پروفیل و لوله معرفی کرد. ورقهای فولادی به شکل مارپیچ فرم داده شده و با استفاده از جوشکاری قوسی زیر پودری (استفاده از الکترود جوشکاری و نوعی پودر مخصوص) لبههای ورق فولادی به یکدیگر جوش داده میشوند. این نوع لولهها را لولههای فولادی درزدار مارپیچ و یا اسپیرال مینامند. نکته قابل توجه در مورد لولههای فولادی درزدار مارپیچ این است که عرض ورق مورد استفاده باید 0.8 تا 3 برابر قطر لوله تولید باشد.
انواع لوله های فولادی درزدار
لوله درز دار مستقیم
این لوله به چند دسته تقسیم میشود از آن جمله میتوان موارد زیر را نام برد
لوله صنعتی
لوله درز دار صنعتی با نام لوله سیاه و لوله سنگین در بازار شناخته میشود که این محصول با استانداردهای ملی و بین المللی مانند استاندارد DIN2440 فروخته میشود. این محصول به صورت استوانهای شکل تو خالی است که به دو صورت برای جوش کاری از آن استفاده میکنند. یعنی از جوش کاری پودری SAW و جوش کاری الکتریکی ERW استفاده میشود. این محصول را با ورق نورد گرم تولید میکنند و قابلیت سفارش اندازه برای مشتری را دارد.
لوله درزدار آب
این لوله همچون دیگر نوعهای لوله درزدار ساخته میشود اما چون برای انتقال آب و موارد آبرسانی استفاده میشود یا مواد سیال با PH خنثی دارند، میتوان از ورق فولادی معمولی استفاده کرد.
لوله درزدار گاز
این محصول جهت انتقال گاز و گاز رسانی استفاده میشود البته که بیشترین مصارف آن برای گاز رسانی خانگی است.
لوله درزدار API
لوله API برای اولین بار در آمریکا ساخته شد و چون طبق ضوابط و قوانین ایالت متحده آمریکا تولید میشود به این نام معروف شده است که این عنوان اختصار کلمه American Petroleum Institute است.
لوله جدار چاه
از قیمت لوله جدار چاه استفادههای زیادی میشود به ویژه که در دو نوع شیاردار و بدون شیار و با وزن و ضخامتهای مختلف تولید میشود از این محصول برای چاههای عمیقی که در خاک میزنند استفاده میکنند که از ریزش چاه جلوگیری کند و همچنین به آب دهی چاه کمک کند. کاربرد لوله جداره چاه را میتوان این گونه توضیح داد که هزینههای لایروبی و تغییر محل چاه را حذف یا کاهش میدهد و به افزایش عمر مفید چاه کمک میکند که این مورد از نظر هزینهای بسیار سودمند است. لایههای کم فشار را از پرفشار جدا و از ورود سیالات نا خواسته به درون چاه جلوگیری میکند. این موارد تنها قسمتی از کاربردهای این محصول هستند.
لوله اسپیرال
این محصول با فرآیند جوش کاری زیر پودری یعنی به صورت کاملا اتوماتیک تولید میشود. برخلاف لولههای درز مستقیم که قطر لوله به پهنای ورق بستگی دارد، این محصول قابلیت تغییر زاویه تغذیه اولیه را دارد و از همین روش میتوان قطر لوله را تغییر و به اندازه دلخواه درآورد. همین امتیاز در حین تولید باعث میشود که قطرهای مختلفی را با هزینه بسیار کمی تولید کرد. جهت اطلاع از قیمت لوله اسپیرال و کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان مرکزآهن تماس حاصل فرمایید.
لوله داربستی
قیمت لوله داربستی به گونهای یک سازه فلزی است که هنگام ساخت و ساز و پروژه های عمرانی از آن استفاده می کنند. این سازه را برای دسترسی و حمل و نقل کردن بعضی از مصالح نصب میکنند تا دسترسی را آسانتر کنند. این داربستها به کمک لوله و اتصالاتی به هم وصل میشوند. اتصال این لولهها یک سازه محکم را به وجود میآورد. لازم به ذکر است که طولهای این لولهها با هم برابر نیستند و به طولهای متفاوتی تولید و نصب میشوند. در این محصول هیچ گونه سیالی جابهجا نمیشود و به هیچ وجه برای تست آب یا گاز از آن استفاده نمیکنند. از لوله داربستی تنها برای مصارف صنعتی و ساختمانی استفاده میشود. این کالا در سایزهای متنوعی و بسته به شرایط تولید میشود اما رایجترین و پرکاربردترین لوله با سایز 11.2 اینچ است که در بازار به نمره 5 معروف است. این نکته هم جالب است بدانید که لوله داربستی را به نام لوله 5 نیز میشناسند.
کاربرد لوله های درزدار
کاربرد لولههای بدون درز
لوله های فولادی بدون درز معمولاً در تولید خطوط گاز و همچنین لولههای حمل مایعات مورداستفاده قرار میگیرند. از آنجا که لولههای بدون درز قادر به تحمل فشارهای بالا هستند، از آنها در کاربردهای فشار قوی ازجمله پالایشگاهها، سیلندرهای هیدرولیک، صنایع هیدروکربن و در زیرساختهای نفت و گاز به طور گسترده استفاده مینمایند.
مزایای لوله های فولادی
اگرچه دلایل زیادی وجود دارد که باعث میشود لولههای فولادی بهترین انتخاب برای انواع پروژهها باشد، در اینجا به ذکر پنج مزیت اصلی استفاده از این نوع لولهها نسبت به سایر مواد بسنده خواهیم کرد:
این مقاطع فولادی بسیار بادوامتر و مقاومتر از لولههای ساخته شده از سایر مواد است. استحکام بالای این محصولات فولادی آنها را به بهترین گزینه برای اکثر پروژهها تبدیل کرده است، چرا که این نوع لولهها در برابر لرزش، شوک و فشار زیاد بسیار مقاوم است. لولههای فولادی در کاربردهای روستایی حدود 50 سال و در کاربردهای شهری حدود 25 سال دوام می آورد.
برخلاف فلزات دیگر که به راحتی دچار خوردگی میشوند، لولههای فولادی در برابر زنگ زدگی و سایر واکنشهای شیمیایی که میتواند منجر به خوردگی شود، مقاوم است. این امر باعث میشود که این نوع لولهها به مراقبت و نگهداری کمتری نسبت به سایر لولهها نیاز داشته باشد و سالها پس از نصب ماندگار بماند.
لولههای فولاد در مقایسه با سایر مواد 100٪ قابل بازیافت هستند و میتوان بارها از آنها استفاده مجدد کرد (بدون از دست دادن کیفیت و استحکام). بدین معنا که میتوان این لولهها را بعداً ذوب و به مواد قابل استفاده دیگر تبدیل كرد.
لولههای فولادی را میتوان با توجه به مکانی که قرار است لوله استفاده شود، خریداری کرد. عرض، ارتفاع و استحکام نیز با توجه به محل استفاده انتخاب میشود. علاوه بر اینکه نصب این لولهها آسان بوده، امکان تغییر و اصلاح در محل نیز برای آنها فراهم شده است.
این مقاطع به طور قابل توجهی نسبت به سایر لولههای فلزی قویتر هستند. بدون از بین رفتن کیفیت، دوام و استحکام میتوان آن را بزرگ تر یا نازک تر کرد. این امر باعث میشود لوله فولادی برای نیازهای خاص و یا بودجههای خاص، مقرون به صرفه تر و سازگارتر باشد.
جمع بندی
در مجموع، رعایت استاندارد لوله های فولادی در تولید و اجرای پروژه های صنعتی اهمیت زیادی دارد. بررسی دقیق جدول استاندارد لوله های فولادی درزدار PDF و جدول استاندارد لولههای فولادی بدون درز PDF کمک می کند تا ضخامت، وزن و قطر استاندارد لوله های فولادی به درستی انتخاب شود .در کاربردهای خاص مانند خطوط سیالات دقیق، استفاده از لوله بسیار نازک در جدول یا سایز لوله فولادی سیاه بدون درز طبق استاندارد لوله های اهنی انجام می شود. برای طراحی دقیق نیز مهندسان با مراجعه به جدول سایز لوله های آهنی، جدول استاندارد وزن لوله های فولادی و جدول استاندارد قطر لولهها، انتخاب مناسبی دارند. در نهایت، رعایت کامل استاندارد لولههای درزدار و دیگر کدهای بینالمللی مانند ASME، ASTM و API باعث افزایش ایمنی، دوام و کارایی لوله ها در صنایع مختلف می شود.
سوالات متدول
استاندارد لوله فولادی مجموعه ای از قوانین و مشخصات فنی است که ابعاد، ضخامت، ترکیب شیمیایی و مقاومت مکانیکی لوله را تعیین می کند. این استانداردها تضمین کننده کیفیت و ایمنی در تولید و استفاده از لوله هستند.
رعایت استانداردها باعث اطمینان از ایمنی، دوام، و سازگاری لوله با فشار و دمای کاری پروژه می شود. همچنین از خرابی زودرس و هزینه های تعمیر و تعویض جلوگیری می کند.
سازمان های اصلی شامل ASTM, ASME, API, DIN, EN, و ISO هستند. در ایران نیز ISIRI, IPS, و IGS استانداردهای ملی را تدوین می کنند.
لوله بدون درز (Seamless) طبق استانداردهایی مانند ASTM A106 تولید میشود و تحمل فشار بالایی دارد، در حالی که لوله درزدار (Welded) مطابق ASME B36.10 یا API 5L برای مصارف عمومی تر ساخته می شود.
از طریق بررسی گواهی نامه کارخانه (MTC)، علائم حک شده روی بدنه لوله و تطبیق مشخصات شیمیایی و مکانیکی با استاندارد مرجع میتوان اصالت را تأیید کرد.
MTC یا Mill Test Certificate مدرکی است که ترکیب شیمیایی، خواص مکانیکی و نتایج تست های انجام شده روی لوله را نشان می دهد و اثبات انطباق محصول با استاندارد است.
استاندارد ASTM A335 و ASME SA335 برای لولههای آلیاژی مقاوم در دمای بالا استفاده می شود، مخصوصاً در نیروگاه ها و صنایع پتروشیمی.
در صنعت نفت و گاز از استانداردهایی مثل API 5L و IPS-M-PI-190 برای فشار و دمای بالا استفاده می شود، در حالی که در ساختمان از ASME B31.9 و DIN 2440 برای مصارف عمومی بهره می برند.
مهم ترین کدها شامل ASME B31, ASTM A106, API 5L, ASTM A53, DIN 2448, و EN 10208 هستند که برای کاربردهای صنعتی، ساختمانی و انتقال سیالات تعریف شده اند.
مرکزآهن، مرجعی تخصصی و به روز برای کسب دانش و اطلاع از آخرین تحولات بازار آهن و فولاد است. با وبلاگ جامع ما، همیشه از آخرین اخبار و اطلاعات این صنعت آگاه باشید.