مقاطع فلزی، در ساخت و ساز و سایر صنایع، کاربرد فراوانی دارند. هر یک از مقاطع و پروفیل ها، به واسطه شکل هندسی سطح مقطع خود، دارای کاربردهای مختلفی هستند. یکی از انواع مقاطع فلزی، پروفیل ناودانی می باشد. ناودانی در دسته پروفیل های باز قرار می گیرد، زیرا سطح مقطعش بسته نیست. سطح مقطع ناودانی ها، از سه جز تشکیل شده است. ضلع بلندتر این مقطع "جان" پروفیل نام دارد که به دو ضلع کوچک تر به نام "بال"، متصل شده است. ناودانی ها از نظر شکل ظاهری و خواص مکانیکی به چند دسته، تقسیم بندی می شوند که هر یک دارای کاربردی خاص در صنعت هستند. دو نوع متداول ناودانی ها عبارتند از ناودانی های upa و unp. در این مقاله ما به بررسی تفاوت ناودانی upa و unp می پردازیم و خواص و ویژگی ها و قیمت ناودانی را زیر ذره بین قرار خواهیم داد.
ناودانی یکی از مقاطع فلزی است که در صنایع مختلف به خصوص صنایع ساخت و ساز، کاربرد فراوانی دارد. ناودانی در مواردی چون ساخت چهارچوب درب، تابلوهای برق، ماشین آلات صنعتی، قاب ها و پایه ها، مورد استفاده قرار می گیرد. از ناودانی های استیل در صنایع غذایی و کاربری هایی که رطوبت محیط زیاد است، استفاده می شود. استفاده از ناودانی های آلومینیومی نیز به دلیل وزن کم و استحکام بالا، در ساخت قاب های درب و پنجره، بسیار مورد توجه قرار گرفته است. ناودانی ها را از جنبه های مختلف می توان دسته بندی کرد که در ادامه به ذکر این دسته ها می پردازیم.
علیرغم تفاوت ناودانی upa و unp همه ناودانی ها به دو روش تولید می گردند. روش اول، روش پرس است که به ناودانی های تولید شده با این روش، ناودانی پرسی گفته می شود. در این روش، ورق خام پس از برش به ابعاد موردنظر، در قالب های پرسی قرار گرفته و تحت نیروی زیاد قالب پرس، خم شده و به شکل مورد نظر می رسد. نوع دوم ناودانی ها، ناودانی فابریک است. برای تولید این نوع ناودانی، عملیات نورد بر روی تسمه فلزی صورت می گیرد و ورق به شکل ناودانی در می آید. عملیات نورد ناودانی، هم به صورت گرم و هم به صورت سرد انجام می شود که هریک دارای تفاوت هایی می باشد که بحث درباره آن، از حوصله این مقاله خارج است.
از نظر شکل مقطع ناودانی ها، می توان آنها را به دو دسته U شکل و C شکل تقسیم بندی کرد. در ناودانی U شکل، ابعاد بال های ناودانی، نسبت به جان آن، کمی بزرگ تر است. در حالی که در ناودانی های C شکل، طول جان، از طول بال ها بزرگتر می باشد. همچنین از نظر شکل ظاهری، ناودانی ها دارای دو نوع مشبک و ساده هستند. از نوع مشبک در ساخت قفسه ها و قاب ها استفاده می شود. ناودانی ها از نظر وزن نیز به دو دسته ناودانی های سبک و سنگین تقسیم بندی می گردند. بر این اساس، دو ناودانی upa و unp در بازار موجود هستند. در ادامه به توضیح هریک از این دو مدل و همچنین تفاوت ناودانی upa و unp می پردازیم.
ناودانی upa در بازار به نام ناودانی ایرانی شهرت دارد. دلیل این نام گذاری این است که این نوع پروفیل، طبق استاداردهای مهندسی کشور، تولید می شود. ناودانی upa تحت استاندارد DIN-1026-2 تولید می گردد و ضخامت بال آن نسبت به سایر مقاطع ناودانی، کم تر است. در ناودانی upa، بال ها به صورت عمود بر جان ناودانی، طراحی شده و اصطلاحاً ناودانی به صورت مخروطی نیست. ناودانی upa دارای وزن کمی نسبت به سایر مقاطع ناودانی است و به همین دلیل به آن، ناودانی سبک نیز گفته می شود. همچنین وزن این مدل ناودانی نسبت به وزن استاندارد ارائه شده در جدول اشتال، به طرز محسوسی کم تر است. به دلیل وزن کم ناودانی upa، این پروفیل دارای قیمت کمتری نیز می باشد که یکی از مزایای اصلی این نوع ناودانی و یکی از موارد تفاوت ناودانی upa و unp به حساب می آید.
از ناودانی upa در ساخت قاب و چهارچوب، ساخت ماشین آلات سبک و در صنعت ساخت و ساز، به وفور استفاده می شود.
در ناودانی unp نیز بال ها بر جان پروفیل عمود هستند. تفاوت ناودانی upa و unp در وزن پروفیل است. ناودانی unp دارای ضخامت بیشتری می باشد که در نتیجه منجر به افزایش استحکام این پروفیل می شود. ابعاد و وزن ناودانی unp منطبق با جدول استاندارد اشتال است و گاهاً ممکن می باشد وزنی بیشتر از وزن ارائه شده در جدول اشتال داشته باشد. از ناودانی unp در صنایع مختلف ساختمان سازی و صنعتی استفاده می شود. از جمله کاربردهای این ناوانی می توان در پروژه های سنگین ساخت و ساز، طراحی ماشین آلات صنعتی با وزن زیاد، ساخت بادبندها و ستون ها و.... نام برد.
ناودانی unp طبق استاندارد DIN-1026-1 تولید و ساخته می شود. لازم به ذکر است که در حال حاضر این نوع ناودانی، تنها در برخی از کارخانجات ایران تولید می شود و اکثر ناودانی های unp موجود در بازار، از نوع وارداتی هستند.
پیش تر در مورد هریک از ناودانی های upa و unp به صورت جداگانه، توضیحاتی ارائه دادیم. اکنون قصد داریم این دو پروفیل را با هم مقایسه کنیم و به ارائه تفاوت ناودانی unp و upa بپردازیم. همانطور که گفته شد، ناودانی upa و unp به ترتیب به ناودانی سبک و ناودانی سنگین معروف هستند. دلیل اصلی این نام گذاری تفاوت در وزن این دو مقطع فلزی است. روش ساخت هر دو مقطع، یکسان می باشد و دو ناودانی upa و unp تحت یک فرآیند، تولید و ساخته می شوند. اما جدای از فرآیند ساخت، کاربری و ویژگی های این دو مقطع، با یکدیگر متفاوت است. در ادامه به صورت موردی به ذکر تفاوت ناودانی upa و unp می پردازیم.
اولین تفاوت ناودانی upa و unp در ضخامت و وزن است. بال های ناودانی unp دارای ضخامت بیشتری نسبت به ناودانی upa هستند. همین موضوع باعث افزایش وزن ناودانی unp می شود. اگر جدول اشتال را مبنا قرار دهیم، وزن ارائه شده برای ناودانی upa از مقادیر جدول کمتر است. در حالی‌که وزن ناودانی unp با مقادیر جدول اشتال برابر یا بزرگ تر می باشد.
دومین تفاوت ناودانی upa و unp مربوط به قیمت آن ها می باشد. افزایش وزن ناودانی unp و عدم تولید چشمگیر آن در ایران، باعث افزایش قیمت این ناودانی شده است. به طوری که استفاده از ناودانی های unp در پروژه های شخصی و کوچک اصلاً به صرفه نیست و تنها در ساختمان های بزرگ و پروژه های صنعتی سنگین، کاربرد دارد.
همانطور که قبلاً گفتیم، ناودانی unp تحت استاندارد DIN-1026-1 تولید شده است ولی ناودانی upa تحت استاندارد DIN-1026-2 ساخته می شود. الزامات ارائه شده در این استانداردها با یکدیگر متفاوت است که این خود باعث تفاوت هایی در خواص مکانیکی و ساختاری ناودانی های upa و unp می شود. این مسئله نیز یکی دیگر موارد تفاوت ناودانی upa و unp است.
مورد بعدی تفاوت ناودانی upa و unp مربوط به استحکام آن ها می باشد. از آن جایی که وزن و ضخامت بال های ناودانی unp از upa بیشتر است، می توان نتیجه گرفت که استحکام و مقاومت unp نیز بیشتر می باشد. این تفاوت در استحکام، باعث شده است که ناودانی unp برای استفاده در پروژه های حساس و سنگین، مناسب تر از ناودانی upa باشد. البته در انتخاب نوع و سایز پروفیل مناسب، در صورتی که محدودیت ابعادی وجود نداشته باشد، می توان از ناودانی upa به جای unp استفاده کرد. به این صورت که ناودانی upa با یک سایز بزرگ تر، خواص مکانیکی مشابه با ناودانی unp با یک سایز کوچک تر را دارد.
جمع بندی
ناودانی ها جزء پروفیل های پرکاربرد در ساخت و ساز و صنعت به حساب می آیند. قاب های درب، بادبندهای ساختمان، پایه ها و سازه ها، همگی از مواردی هستند که در ساخت آنها از ناودانی استفاده شده است. دو نوع متداول ناودانی در بازار، ناودانی های upa و unp هستند. در این مقاله ما به بررسی تفاوت ناودانی upa و unp پرداختیم و این دو محصول را از جنبه های مختلف وزنی، کاربری و استحکامی با یکدیگر مقایسه کردیم. ناودانی unp به دلیل ضخامت بیشتر بال ها، دارای وزن بیشتری است و برای کاربرد‌هایی که نیاز به استحکام بالا دارند، مناسب است. البته انتخاب دقیق نوع پروفیل، نیاز به دانش بالای مهندسی و طراحی دارد.