یکی از انواع پروفیل فلزی، سپری نامیده میشود. سپری که املای درست آن “سه پری” است، به پروفیلهایی گفته میشود که به شکل T انگلیسی هستند. اگر دقیق به این حرف انگلیس نگاه کنید، متوجه میگردید که چرا به این نوع پروفیل در بازار ایران سه پری (دارای سه پر یا سه بال) گفته میشود. در ادامه، پس از معرفی دقیقتر پروفیل سپری، به نحوه ساخت، انواع و کاربردهای آن میپردازیم.
پروفیل سپری یک مقطع اغلب فلزی با سطح مقطع T شکل یکنواخت در طول بلند خود است. در سپریهای استاندارد، دو ورق با عرض کم را بهصورت عمود بر هم قرار میدهند و این پروفیل ساخته میشود. به ورق عمودی، جان و به ورق افقی، بال سپری گفته میشود. جان سپری، قدرت مقاومت در برابر تنشهای خمشی و برشی را دارد. بال سپری هم، بهواسطه افقی بودن میتواند در برابر تنشهای فشاری مقاومت کند.
پروفیلهای سپری معمولاً در شاخههای 6 و 12 متری و با سایزهای مختلف که با ضخامت آنها مطابق دارد، به بازار عرضه میشوند. سپریهای تولیدشده در ایران، معمولاً ضخامتی بین 0.9 تا 2.5 میلیمتر دارند. همچنین، در کشورمان، نوع فولادی این پروفیل مطابق با استانداردهای DIN 10055، DIN 1022 و DIN 59051 ساخته میشود. مشخصات وزنی و ابعادی پروفیلهای سپری را میتوان با استفاده از جدول اشتال پروفیل بهدست آورد.
پروفیل سپری آهنی به دو صورت تولید میگردد: روش نورد گرم و روش نورد سرد. در ادامه به معرفی هر دو روش تولید این پروفیل پرداختهایم:
در روش نورد گرم، شمشهای آهن با سطح مقطع بالاتر از 230 در درون کوره، گداخته میشوند. سپس این شمشهای گداختهشده را از میان قالبهای اولیه عبور میدهند.
این اولین نوردی است که بر روی این شمشها انجام میگردد. برای رسیدن به شکل نهایی پروفیل سپری، این نورد باید طی چند مرحله تکرار شود. در طول نورد اولیه، قطعات را اسکین پاس میکنند تا خواص مکانیکی پروفیل بهدست آمده، بهتر شود. در طی مراحل نورد، اعوجاج زیادی در طول قطعه گداخته پدید میآید که با استفاده از قالبهای فشاری رفع میگردند. در نهایت، پروفیل تولیدشده به واحد خنکسازی منتقل میشود. سپس، محصول نهایی را به واحد بستهبندی و کنترل کیفی میفرستند.
نوع نورد سردی که برای تولید پروفیل تی استفاده میشود، پرس کردن است. در این روش، با استفاده از قالبهای پرسی، پروفیل شکلدهی میشود.
علاوه بر دو روش گفته شده، میتوان با برش یک تیرآهن معمولی یا بال پهن به دو پروفیل پرسی دست پیدا کرد. برای این منظور، وسط بال را پیدا میکنند و با روشهای برشی مختلف، تیرآهن را از وسط طولی آن برش میزنند. بیشتر از برش هوا (گاز استیلن) برای اینکار استفاده میگردد. بعد از برش کاری، لبه بریدهشده در دو نیمه باید سنگزنی شود. یک روش دقیقتر و ظریفتر برای تبدیل تیرآهن به دو پروفیل پرسی، استفاده از برش پلاسمایی است که نیاز به دستگاه مخصوص دارد.
پروفیلهای سپری با جنس آلومینیوم، مس و برنج، با روش اکستروژن تولید میشوند. در این روش، ماده اولیه با مواد افزودنی میکس و ذوب میگردند. سپس، مواد ذوبشده به درون قالب اکستروژن که دارای سطح مقطع تی شکل است ریخته یا فشرده میشود. نتیجه، یک پروفیل با سطح مقطع تی خواهد بود که از حمام آب عبور داده میشود تا خنک گردد.
همانطور که گفتیم، پروفیلهای سپری از نظر روش ساخت، به دو نوع نورد گرم و سرد تقسیم میشوند. استفاده از فن نورد گرم برای ساخت سپری متداولتر است و کیفیت قطعات تولیدی نیز بهتر است. علاوه بر این، قیمت تمامشده پروفیل تی نورد گرم، پائینتر از نوع سرد آن است.
از نظر جنس، پروفیلهای سپری را میتوان به پنج دسته فولادی (استیل)، آهنی، مسی، آلومینیومی و برنجی تقسیم کرد. هر کدام در صنایع مختلف و موارد متفاوتی کاربرد دارند. خود سپریهای آهنی و فولادی نیز در دو دسته فابریک و نوردی قرار میگیرند.
پروفیل سپری فابریک دقیقاً مطابق با استاندارد مشخصشده در جدول اشتال ساخته میشود. به بیان دیگر، ابعاد، وزن، عرض و ضخامت بال و جان این نوع از سپریها دقیقاً مطابق با جدول اشتال است. سپری آهنی نوردی، وزن کمتری دارد و عرض و ارتفاع بال و جان آن هم همیشه با هم مساوی نیست. از این نظر، پروفیلهای سپری آهنی را میتوان به سه گروه مجزا تقسیم کرد:
پروفیلهای سپری، همانطور که تا الان دیدید، در دسته پروفیلهای باز قرار میگیرند. با این همه، یک نوع پروفیل سپری بسته هم داریم که به پروفیل 507 یا قوطی سپری معروف است. این نوع سپری، یک سطح مقطع توخالی بسته مربعی دارد. امتداد دو ضلع جانبی آن در پائین، با یک زاویه 90 درجه خم شده است و دو بال کوچک در دو طرف آن میسازند. جنس این پروفیل از فولاد ST37 است که معمولاً دو میلیمتر ضخامت دارد. از پروفیل 507، برای سبکسازی و استحکام سازههای فولادی و ساخت درب و پنجره استفاده میشود.
پروفیلهای سپری، توان باربری بالایی همانند تیرآهن دارند، اما فضای کمتری را نسبت به آن اشغال میکنند و وزن پائینتری هم دارند. از این رو، در شرایطی که مهندس طراح ساختمان مناسب بداند، میتوان از پروفیل فولادی سپری بهجای تیرآهنهای مرسوم یا بال پهن استفاده کرد. از دیگر کاربردهای پروفیل سپری، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
در محیطهای مرطوب، ابتدا، پروفیلهای سپری را در فواصل مشخصی از هم کار میگذارند. سپس فضای خالی بین آنها را با موزائیک پر میکنند و روی آن را میپوشانند.
جمعبندی
پروفیل سپری همان پروفیل باز با مقطع T است که بهدلیل استحکام بالا و وزن سبک، کاربردهای بسیاری در صنعت ساختمانسازی و صنایع دیگر دارد. برخی افراد سپری را نبشی یکی میدانند که درست نیست، هرچند که این دو، روشهای ساخت نسبتاً مشابهی دارند. برای اطلاع از قیمت پروفیل با ضخامت و سطح مقطعهای مختلف به صفحه این محصول در سایت مراجعه کنید.