از ابتدای تاریخ بشر، فلز قرمز مس در خدمت پیشرفت تمدن بشر بوده است. در طول تاریخ، این فلز به دلیل خواصی که دارد برای ساخت ابزارهای صنایع دستی و کشاورزی، سلاح های شکار، ادوات جنگی، لوازم خانگی و حتی زیورآلات استفاده می شده است. امروزه از این فلز برای ساخت انواع لوله های مسی جهت کاربرد صنعتی و ساختمانی استفاده می شود. در این مقاله قصد داریم با این لوله ها و انواع آن بیشتر آشنا شویم. همچنین جهت مشاهده ویدئو نکاتی که باید قبل از خرید لوله مسی بدانید به لینک مربوطه مراجعه نمایید.
لوله های مسی در ساختمان های مسکونی، تجاری و صنعتی به منظور انتقال آب و گاز، لوله کشی سیستم گرمایش و تهویه مطبوع استفاده شده و در دو نوع نرم و سخت تولید می شوند. نوع نرم این لوله ها به اندازه کافی انعطاف پذیر هستند که می توان آن ها را در قسمت های مختلف تأسیسات ساختمان با زوایای مختلف، جابجا نمود. نوع سخت آن ها از مقاومت کافی در برابر خوردگی و جوش پذیری مناسبی برخوردارند. فشار سیال داخل لوله که قرار است از نقطه ای به نقطه دیگر انتقال پیدا کند، عامل تعیین و انتخاب نوع لوله مناسب می باشد. این لوله ها انواع مختلفی دارند که در ادامه به توضیح آن خواهیم پرداخت.
این لوله ها در انواع و قطرهای مختلف موجود هستند که هر یک برای کاربرد خاصی مناسب است. نکته مشترکی که در رابطه با لوله های مسی و انواع آن وجود دارد، اندازه قطر لوله ها می باشد. قطر واقعی، همان قطر خارجی آن است که عمدتاً 8/1 اینچ بزرگ تر از اندازه اسمی یا همان چیزی است که لوله نامیده می شود. به عنوان مثال، یک لوله 2/1 اینچ دارای قطر خارجی 8/5 اینچ می باشد. قطر داخلی با ضخامت دیواره لوله تعیین می شود که در نوع لوله متفاوت است. چهار نوع متداول از آن ها که در ساخت و سازهای مسکونی و تجاری مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از: نوع K، نوع L، نوع M و نوع DWV. سه نوع اول امروزه به طور رایج در اکثر پروژه ها استفاده می شود؛ در حالی که نوع چهارم در سیستم زهکشی ساختمان های قدیمی مورد استفاده قرار می گرفته است.
نوع K ضخیم ترین دیواره را در بین انواع لوله های مسی دارد که برای توزیع آب، حفاظت از آتش و تهویه مطبوع در ساختمان های مختلف استفاده می شود. لوله نوع K در هر دو حالت نرم و سخت موجود است و قطعات مجزای این نوع لوله می توانند با اتصالات مشبک و فشرده سازی به همدیگر متصل شوند. این نوع لوله برای خطوط اصلی آب و تأسیسات زیرزمینی توصیه می شود؛ زیرا ضخامت بالای آن کمک می کند تا فشار حاصل از خاک پر شده در ترانشه ها را تحمل کند.
نوع L به عنوان رایج ترین نوع لوله کشی مس در نظر گرفته می شود؛ زیرا می توان آن را در موارد بیشتری نسبت به سایر انواع این لوله ها استفاده کرد. لوله نوع L نازک تر از نوع K است؛ اما ضخیم تر از نوع M می باشد. نوع انعطاف پذیر لوله L را می توان برای ترمیم یا جایگزینی خطوط آب قدیمی استفاده کرد. در حالی که نوع سخت این لوله را می توان در خارج از ساختمان که در معرض مستقیم نور آفتاب قرار دارد نیز استفاده کرد.
نوع M نسبت به سایر انواع، دیواره و ضخامت نازک تری دارد که به دو صورت نرم و سخت تولید و به بازار عرضه می شود. دیواره نازک تر به معنای مس کمتر و در نتیجه قیمت لوله مسی پایین تر است؛ به همین دلیل، لوله های نوع M به دلیل قیمت نسبتاً پایین برای کاربردهای مسکونی مطلوب هستند. این نوع بیشتر برای لوله کشی سیستم های آب خانگی و تهویه استفاده می شود. البته استفاده از برخی از لوله های نوع M توسط استانداردهای منطقه ای با یک سری محدودیت هایی مواجه است.
نوع DWV برای منافذ خروجی سیستم زهکشی در بسیاری از خانه های قدیمی مورد استفاده قرار می گرفت که در ساخت و سازهای مدرن توسط لوله های پلاستیکی PVC یا ABS جایگزین شده است. این نوع لوله برای انتقال آب با درجه فشار کم و برای کاربردهای روی زمین مناسب است و به طور معمول کمتر از فشار آب اکثر سیستم های تأمین آب شهری را تحمل می کند. لوله DWV معمولاً دارای علائم زرد است تا آن را از مس نوع M متمایز کند.
کیفیت لوله های مسی و انواع آن، باعث شده است تا قابلیت کاربرد گسترده در موارد مختلف را داشته باشند. این لوله ها در قطرهای بزرگ یا کوچک، برای انتقال مایع یا گاز در سیستم های فشار بالا یا کم در دامنه وسیعی از دما، می توانند استفاده شوند. در ادامه به کاربرد آن اشاره شده است.
لوله های مسی به دلیل خاصیت ضد باکتری بودن برای سالیان متمادی به عنوان گزینه مناسبی برای لوله کشی آب آشامیدنی ساختمان ها استفاده می شود. ضمن اینکه متصل کردن این نوع لوله ها برای فواصل طولانی می تواند به کمک جوش یا رابط های اتصال موجود به راحتی انجام شود.
عملکرد حرارتی مس چندین برابر بهتر از آلومینیوم بوده و به همین دلیل یک گزینه ایده آل برای سیستم های گرمایشی، سرمایشی و تهویه مطبوع می باشد. ضمن اینکه مقاومت بیشتری در برابر خوردگی داشته و شکل پذیری و انعطاف بهتری نسبت به سایر مواد از خود نشان می دهد. ویژگی های پایداری و عدم نیاز به نگهداری باعث می شود که لوله های مسی، به عنوان گزینه اصلی برای لوله کشی، گرمایش، سرمایش و سایر سیستم های مکانیکی در ساختمان انتخاب شوند.
در بیمارستان و دندانپزشکی، از لوله های مسی برای انتقال گاز اکسیژن یا ایجاد سیستم خلأ استفاده می‌شود. این لوله ها به دلیل غیر قابل نفوذ بودن نسبت به آلاینده ها از تجمع میکروبی در سیستم های گازی جلوگیری کرده، گازهای پزشکی لازم را تمیز نگه داشته و در نتیجه گازها خالص باقی می مانند.
این مقاطع از دوام مناسبی در طول دوره زمان برخوردار هستند. چون در طول زمان زنگ نزده و به آب رنگ نمی دهند و به همین دلیل برای لوله کشی توزیع آب در سیستم های اطفا حریق استفاده می شود. اگر از این لوله ها در سیستم اطفا حریق استفاده شود؛ می توان روی تأمین به موقع آب لازم برای مهار آتش در صورت نیاز حتی اگر سال ها راکد بوده باشد؛ حساب کرد. بنابراین، در صورت فعال شدن سیستم اطفای حریق داخل ساختمان، بدون لکه دار شدن دیوارها و لوازم داخل ساختمان می توان آتش را خاموش کرد. از سوی دیگر این مقاطع در برابر گرمای آتش، شعله ور نشده و گازهای سمی از آن تجزیه نمی شود.
این مقاطع یک راه حل مقرون به صرفه برای رساندن گاز طبیعی در ساختمان های مسکونی و غیرمسکونی است. انعطاف پذیری این لوله ها باعث می شود که انتقال گاز در مسیرهای طولانی به راحتی انجام شود.
همان طور که در قسمت قبل اشاره شد؛ لوله های مسی طیف کاربرد وسیعی دارند. آنچه که باعث کاربرد وسیع آن ها در ساختمان های مختلف می شود؛ مزایای چشمگیر آن ها می باشد که در ادامه بررسی شده است.
لوله مسی در طیف وسیعی از قطرها و ضخامت دیواره موجود بوده و اتصالات متناسب با هر کاربرد نیز به صورت استاندارد در بازار وجود دارند. از سوی دیگر کار با مس آسان است و از هدایت حرارتی، مقاومت در برابر خوردگی و دوام بسیار خوبی برخوردار می باشد. مجموعه این ویژگی ها باعث شده است که این محصولات از قابلیت مناسبی برای انطباق با الزامات استاندارد برخوردار باشد و به وفور در ساختمان های مسکونی و تجاری و صنعتی مورد استفاده قرار گیرند.
این محصول در قطرها و اندازه های مختلف تولید و عرضه می شوند که هر یک برای کاربرد خاصی مناسب است. تنوع ابعادی این مقاطع این امکان را می دهد که بتوان در قسمت های مختلف ساختمان، آن ها را با میزان فضای ساختمان و پمپ های مختلف هماهنگ نموده و نصب کرد. به عنوان مثال، سیستم های گرمایش آب گرم از اندازه لوله های کوچک و اقتصادی با اتصالات لحیم شده استفاده می کنند و برای نصب به فضای کمتری نیاز دارند. در حالی که لوله های با قطر بزرگ، برای توزیع آب در سیستم های اطفای حریق در ساختمان های چند طبقه مقرون به صرفه است.
دوام بالای لوله های مسی بدون نیاز به مراحل تعمیر و نگهداری، آن ها را به گزینه اصلی برای کاربرد در لوله کشی، گرمایش، سرمایش و سایر سیستم های مکانیکی تبدیل کرده است. این لوله ها برای محافظت در برابر خوردگی به رنگ نیاز ندارند. علاوه بر این، به هنگام ساخت در کارخانه، یک لایه نازک در داخل لوله ایجاد می شود و محافظ طبیعی در برابر خوردگی را ایجاد می کند. ضمن اینکه این محصولات سمی و قابل اشتعال نیستند.
لوله های مسی از مقاومت بالایی در برابر خوردگی برخوردار هستند و همین دلیل مهمی در انتخاب آن ها برای بسیاری از کاربردهای رایج است. به عنوان مثال برای سیستم های توزیع آب و اطفای حریق، آب به مدت طولانی در داخل مقاطع باقی می ماند. این مدت زمان می تواند منجر به اکسید شدن و خوردگی محصول فولادی شود. اما در صورتی که آنها برای انتقال آب در این سیستم ها استفاده شوند، در برابر خوردگی مقاوم خواهد بود و کیفیت آب حفظ خواهد شد.
لوله های مسی را می توان به راحتی و با استفاده از رابط های مختلف و یا لحیم کاری به یکدیگر متصل کرد. از سوی دیگر جنس مس آن قدر قابل انعطاف است که می تواند به راحتی خم شده و شکل مورد نظر را در محل کار و متناسب با طرح به خود بگیرد. همچنین این مقاطع، سبک بوده و حمل و نصب آن ها در محل پروژه نیاز به نیروی کار کمتری دارد. استفاده از آن در ساختمان، ضمن کاهش زمان و هزینه های نصب، به یکپارچگی سیستم نیز می افزاید.
مس نسبت به آلومینیوم و فولاد تا حد زیادی بهترین رساننده گرما است؛ به طوری که حرارت را تا هشت برابر بهتر از سایر لوله ها هدایت می کند. این ویژگی مس در اکثر کاربردهای لوله های مسی از قبیل گرمایش و انتقال گرما، یک مزیت را فراهم می کند. به گونه ای که می توان آن ها را در طول های زیادی بدون کاهش و هدر روی گرما استفاده کرد.
لوله های مسی نسبت به انواع پلاستیکی با محیط زیست سازگارتر هستند؛ زیرا از ماده طبیعی و معدنی تشکیل شده و ماده مصنوعی در آن استفاده نشده است. در حالی که انواع پلاستیکی مقدار زیادی مواد مضر برای طبیعت ایجاد می کنند و قابل بازیافت نیستند. لوله های مسی در صورت مستعمل شدن، به راحتی قابل ذوب و بازیافت هستند. بنابراین مس به کار رفته در این مقاطع قابلیت استفاده مجدد دارد.
اگر چه این مقاطع تقریباً از همه لحاظ نسبت به انواع مقاطع فولادی گالوانیزه برتری دارند، اما در برخی شرایط، نسبت به لوله های پلاستیکی و پلیمری ضعف دارند.
جمع بندی
لوله های مسی برای انتقال انواع سیال به ویژه آب و گاز طبیعی در ساختمان های مسکونی، تجاری و صنعتی استفاده می شوند. مهم ترین ویژگی این لوله ها مقاومت در برابر خوردگی، هدایت حرارتی بالا و انعطاف پذیر بودن آنها است. این ویژگی ها باعث می شود که بتوان آن ها را برای فواصل طولانی با اطمینان خاطر استفاده کرد. ضمن این که طول عمر این لوله ها نسبت به انواع دیگر بیشتر بوده و به لحاظ محیط زیستی آسیبی به طبیعت وارد نمی کنند. قیمت سایزهای مختلف این محصول متفاوت بوده از این رو برای اطلاع از قیمت لوله مسی و سایر سایزها میتوانید به سایت مرکزآهن مراجعه کنید.